[fol. 104r]
[4]
INCIPIT
DECRETIO CHILDEBERTI REGIS
FRANCORVM ·
[BK 7 Prolog BK 7 c. 1 BK 7 c. 2]
Cum nos in dei nomine omnes
kalendas ·
martias de quascumque c
[......]one vna cum
optimatibus pertractauimus ad vnumquemque volemus notitiam per
[......]
Ita
propitiante adniaco
kalendas ·
martias anno 20 regni patri conuenit v
[..]epotis
ex
filio uel ex filia ad
aviaticias
res cum auunculi
s uel
amitis sic venir
[.....] hereditatem
tamquam si pater aut
mater viui fuissent · De illos tamen nepotes istud
[.......]
obseruare qui de filio · vel filia nascuntur , Non non qui de fratre
In sequ
[..]te
hoc conuenit
vna cum
le
odis
nostros de
crinos
[is] vt nullus incestum vsum
sibi sociaret coniugio ·
Hoc est nec fratris suis
vxorem · nec vxoris sui
sororem , nec
vxorem patris sui , aut parent
i consanguineis ·
Vxorem patris siquis acceperit
mortis incurrat periculum · Et de praeteritis
coniunctionibus quae incestae esse videntur per praedicationem
episcoporum iussimus
emendare · Qui vero episcopo suo noluerit audire et
excommunicatus fuerit perennem
conditione apud deum sustineat et
de
palatione [!] nostro sit
omnino
extraneus et omnes res suas legi
timis
parentibus admittat · quia
noluit
audire sacerdotis sui medicamenta ·
capitulum
3 ·
Similiter treiecto
conuenit
- - - po aut qualibet res ad vnum ducem et
vnum iudicem pertinentes
per decem annos vnusquisque inconcusso possedit · Nullam
habeatur licentiam
interciandi · Nisi tantum orfanorum vsque vigesimo anno
licentiam tribuimus
Quod si quis presumpserit interciandi XV
solidos soluat et rem quae male
interciauit amittat ·
capitulum
4 ·
De
reliquis vero conditionibus omnis omnino lex
tricennaria excludit · praeter id
quod in alia regna hunc que de
teinuit
preconditione
kalendas
martias omnibus adunatis vt admodum quicunque
presumpseri
t
raptum facere vnde impiissimis vicius adcreuerat , vitae periculum
feriatur , Et nullus de optimatibus praesumat pro ipso precare , sed
vnusquisque admodum inimicum dei persequatur · Qui vero vel edictum nostrum
contemnere in cuiuslibet iudicis pago primitus admissum fuerit · ille iudex
collecto solatio ipsum raptorem occidat et iaceat forbattutus , Et si ad
eclesiam
confugium fecerit reddendus ab episcopo absque vlla precatione separentur ·
Certe si ipsa mulier raptore consenserit ambo pariter in exilio
transmittantur · Et si foras eclesia rapt
i fuerint ambo pariter
[oc]cidantur et facultate
[m] eorum parentibus
legitimis detur et quod fisco
nostro debetur adquiratur
Capitulum
5 ·
De
homicidiis ita iussimus obseruare
vt cuicunque auso temerario alio sine causa
occiderit vitae periculum feriatur
Nam de non pretio
redemptionis se
redimat aut componat forsitan conuenit vt
ad solutionem quisque
descendat Nullus de parentibus aut amicis ei quicquam
adiuuet · Nisi qui praesumpserit aliquid adiuuare suum Widregildum
omnino componat
Quia iustum est qui nouit occidere discat morere ·
De farefaliis
ita conuenit vt quicunque in Mallo
praesumpserit farfali
[nis] ita procul dubio ·
[fol. 104v] suum Witregildum componat · Nihilominus farfalius reprimatur forsitan
vt assolet si iudex consenserit et forsitan adquiescit istum farfalium custodire
vitae peric
[u]lum per omnia sustineat ·
capitulum
7 ·
De furis et malefactoribus ita
decre[....]s obseruare · vt si · V · aut 7 bonae fidei
homines absque inimicitia interposit[a]
cri[......]m cum sacramenti interpositione esse dixerunt ·
quomodo sine lege i[....]au sine lege moriatur ·
capitulum
8 ·
Si quis iudex
comp
rehensum
latronem
[..]nuictus fuerit relaxare , vitam suam admittat et
disciplinam in populo modis
[...]bus obseruetur ·
Capitulum
9 ·
Similiter
kalendas
martias
Coloniam conuenit Et ita panniuimus
vt vnusquisque iudex
criminosum latronem vt audierit ad casam suam am
bulet
et ipsum ligare
faciat · Ita ut si francus fuerit ad nostram personam dirigatur
et si
debilioris persona fuerit in loco pendatur ·
Capitulum
X ·
Si
quis centenarium
aut cuilibet vindice noluerit ad malefactorem ad prindendum
adiuuare LX
solidis omnimodis cond
amnetur
,
et
cuicunque seruum criminosum habuerit et
iudex rogauerit
[e]um
praesentare et noluerit suum Witregildum omnino componat
Capitulum
XI ·
[BK 7 c. 11 BK 7 c. 12 BK 7 c. 13]
Similiter conuenit vt si furtus factus fuerit capitale de praesente
centena restituat et causa centenarius cum centena requirat :
Pare
conditione conuenit vt si centena posita aut quo fidelium nostrorum ipsum
vestigium
miserit · Et
[e]um ad alia centena minimum expellere
potuerit aut conuictus
reddat latronem aut de
praesenti capitulo restituat et cum duodecim personas
se ex hoc
sacramento exsuat ·
Si seruus eclesiae aut fisco furtum admiserit , simili
poena sustineat sicut et
reliquorum seruorum francorum ·
capitulum
12 ·
Similiter
placuit obseruare vt si quis
cunque ingenuus excepto quod ad coquendum uel
ad manducandum
pertinet alia opera in die dominico facere praesumpserit
Si salicus fuerit solidos · XV · componat Romanus VII et
semis · Seruus vero aut tres
solidos reddat aut de dorsum suum
componat ·
N·
n· assolet assolet · sic
Et in medio et fine dichonum ponunt ·
[non] est sign
[t]e
Conuentio quae Inter gloriosos reges
hludouuicum filium Karoli
imperatoris
et hludouuicum filium hludouuici
regis in loco qui vocatur furonis
Kalendis
nouembris · Ipsis et communibus fidelibus ipsorum fauentibus et
consentientibus factae
anno
Incarnationis
dominicae 879 ·
Indictione VI ·
Sic inter patrem meum Karolum et
patrem vestrum hludouuicum regnum hlotarii diuisum fuit volumus vt ita consistat
Et si aliquis
nostrorum fidelium de regno Paris sui ex hoc aliquid
Purprisum
habet
iussu nostro illud dimittat · De regno vero
quod
hludo
uuicus
imperator
Italiae habuit quia necdum ex illo aliqua diuisio facta ,
quicunque modo
illud tenet ita teneat donec domino volente simul venientes cum
communibus fidelibus
nostris inueniamus et definiamus
quod ex hoc melius et iustius visum fuerit ·
De regno Italiae quia modo nulla ratio esse potest omnes sciant quia partem
nostram
de illo regno et requisiuimus et requirimus et domino auxili
ante
requiremus
Ista sequenti die statuta sunt ·
Capitulum
I ·
Vt quia
firmitas amicitiae nostrae et coniunctionis modo quibusdam
praepedientibus
caussis esse non potuit
vsque ad illud placitum quo simul vt
conueniamus statutum
habemus · talis ·
talis [!] amicitia i
nter
nos maneat domino auxiliante de
corde pur
o et conscientia bona et fide
non ficta vt nemo suo pari , vitam , regnum ,
aut fi
deles
suos vel
aliqui
d
quod ad salutem siue prosperitatem ac honorem regni
pertinet discupiat aut
forconsiliet [!] ·
Capitulum
2 ·
Vt si in
cuiuscunque nostrum
regno pagani siue pseudochristiani insurrexerint vnusquisque
veraciter
suum ·
[fol. 105r] parem vbicunque necessitas illi fuerit et
ipse rationabiliter
potuerit aut
per semetipsum aut per suos
fideles et consilio et auxilio prout melius potuerit adiuuet ·
Capitulum
3 ·
Vt si ego vobis
superstes fuero filium vestrum
hludouuicum adhuc paruulum et alios
filios vestros quos
vobis dominus donauerit vt regnum paternum hereditario iure quiete
tenere possint
et consilio et auxilio prout melius potuero ad
[iu]uabo · Si autem vos
mihi superstes fueritis filios meos hludouuicum et Carlomannum et alios quos diuina
pietas mihi donare voluerit
vt regnum paternum quiete tenere possint similiter
et consilio et auxilio prout
melius potueritis adiuuetis ·
Capitulum
4
[....] aliqui
susurrones et detractores et qui paci
nostrae inuident et quietum
[....]um esse non
patiuntur
inter nos lites et contentiones et discordias seminare
[..]luerint · Nullus
nostrum hoc recipiat aut libenter acceptet · Nisi forte hoc ad
rationem
coram nobis
vtrisque et communibus fidelibus nostris
perducere voluerit · Si vero hoc noluerit : cum nullo
nostrum societatem habeat
Sed omnes illum sicut mendacem et falsarium et inter fratres
volentem seminare
discordias communiter a nobis abiiciamus · Ne de cetero quisque talia
mandatia [!] auribus nostris inferre audeat ·
Capitulum
V ·
Vt
communiter prout citius potuerimus
missos nostros ad Carlomannum et Karolum gloriosos reges
dirigamus qu
i eos
ad placitum
quod VIII ·
Idus
februarii · statutum habemus Inuitent , et vt nullatenus venire
different
obsecrent et si secundum
quod optamus venire voluerint communiter nos ad domini voluntatem
et
Sanctae eclesiae saluationem ac communem honorem nostrum et profectum
ac saluamentum totius populi
christiani nobis commissi domino cooperante : ita
coniungamus vt de caetero In
to [!] qui
unnus [!] ·
vnum simus et
vnum velimus et id ipsum dicamus secundum apostolum et faciamus
omnes
et non sint in nobis vlla scismata ·
Capitulum
VI ·
Si illi autem
nostra obsecratione vocati
et inuitati aut missi eorum ad praefatum
placitum venire dist
ulerint
· hoc secundum
quod statutum
habemus illud omnino venire et nos secundum dei voluntatem
coniunngere omnimodis non
omittamus nisi forte talis ineuitabilis necessitas
euenerit pro quo id fieri
nullatenus possit · Et si hoc
acciderit ad
tempus
- - - hoc rescire faciat
et propterea amicitia
nostra nec minuatur nec Immutetur Donec domino volente
congruo
tempore profecti confirmetur ·
Capitulum
7 ·
Vt res
eclesiarum in cuiuscunque regno
caput fuerit tam de
episcopatibus
quam de abbatiis sine vlla contradictione rectores
Ipsarum eclesiarum illas
possideant et si aliquid ibi misfactum a
quoquam : in cuiuscunque
regno illae res consistunt legaliter exinde
iusticiam reddere faciat ·
Capitulum
8 ·
Et quia per
uagos et In tyranica consuetudine irreuerentes homines pax et
[..]
quies regni perturbari solet · Volumus vt ad quemcumque nostrum talis venerit
[.]
vt de his quae egit rationem et iusticiam subterfugere possit · Nemo ex nobis ·
illum ad aliud recipiat vel retineat nisi vt ad rectam rationem et debitam
emendationem perducatur · Et si rationem rectam subterfugerit omnes in
commune in cuius
regnum venerit illum persequamur donec aut ad
rationem perducatur aut de
regno expellatur · vel
deleatur
Capitulum
9 ·
Volumus vt hi
qui merito proprietatem
illorum in nostro regno perdiderit Ita iudicetur · sicuti
temporibus antecessorum
nostrorum inuentum fuit · Qui vero
dicunt se inuicem proprietatem illorum perdidisse veniant
in
nostram presentiam et
sicut iustum est ita illis iudicetur et sua
recipiant ·
Ex
capitulis constitutis a
† Domno Carolo In
synodis apud Suessionis ciuitatem in monasterio
Sancti Medardi
Anno
Incarnationis 853 · In mense aprili ·
Vt missi nostri per ciuitates et singula monasteria tam canonicorum
quam
monachorum siue sanctimo
nialium
vna cum episcopo parrochiae in qua
consistunt
[fol. 105v] vitam ibi degentium et conuersationem inquirant et vbi necesse
est corrigant ; et vbi
desunt congruas officinas construere iubeant · et
destructas instaurari iubeant
Et victum ac potum et vestitum atque caetera
necessaria pro qualitate et possibilitate
l
oci
et inhabitantium
necessitate ordinent · Et hospitalitatem superuenientium hospitum
Et receptionem
pauperum ibidem ponant · Eclesiae quoque luminaria et o
rnatum
debitum
ordinent · Inbreuient
quid
Nortmannis per
nostram
emendationem si
[u]e si
[n]e nostra emendatione
datum sit · Quis numerus canonicorum
et monachorum describant vt secundum loci
qualitatem cum consilio episcoporum nostrorum vbi
minor numerus fuerit addamus ·
Vbi vero superfuerit adiuuamus · Nuncient quoque
vbi loca a Nortmannis
siue a quibuslibet aliis destructa sunt ·
Dilligenter inuestigent per singulas parroechias simul cum episcopo de monasteriis
quae deum timentes in suis proprietatibus aedificauerunt et ne ab heredibus eorum
diuiderentur , parentibus et praedecessoribus nostris sub immitatis defensione
tradiderunt · et postea in Alodem sunt data vt cum fidelibus consideremus quid
agendum sit ·
Item inuestigent cum episcopo et praelatis
monasteriorum in vnaquaque parrochia de rebus eclesiasticis in alodem datis et
nobis scribant ·
Item
explorent per parrochias de rebus eclesiasticis vnde nonae
et decimae solui debent
et non soluuntur vt persolui faciant Nisi rationabilis sit
contradictio
et tunc praelatus
et qui soluere ei non vult
cum missis ad nos veniat vt optimum
decernamus ·
Item Vt missi nostri per singulas parrochias comitibus et
†
Rei publicae ministris ex
banno nostro praecipiant ne malla vel placita in exitibus
et in atriis eclesiarum
vel presbyterorum mansionibus · Neque in
dominicis vel festiuis diebus tenere praesumant ·
Sed comes
conuenientem locum consideret et inueniat vbi stationem ad mallum
tenendum
constituat Quia nefas est ibi reos puniri vbi respectu diuinae
reuerentiae
misericordiam consensu fidelium et decreto praedecessorum nostrorum
consequuntur ·
Item
iis
[tis] praecipiant vt a quarta feria ante initium
quadragesimae nec in ipsa quarta feria vsque post
octabas paschae Mallum
vel placitum publicum nisi de concordia et pacificatione
discordantium
tenere praesumant Similiter etiam quarta feria ante natiuitatem
domini vsque
post consecratos dies obseruent · Necnon et Ieiuniis quatuor temporum
et in
rogationibus simili obseruatione ·
Item missi per singulas parrochias
denunciant quia si episcopus aut ministri
episcoporum pro criminibus colonos flagellaue
[rin]t
cum virgis
propter metum aliorum et vt ipsi criminosi corrigantur cum tali
discreti
one
sine vlla occasione indebita et vel inuiti penitentiam
temporaliter
et corporaliter agant ne aeternaliter pereant · Si seniores ipsorum
colonum
indigne tulerint et
aliquam vindictam inde exercere voluerint aut eosdem
colonos ne distringantur
contendere praesumpserint , sciant quia et bannum nostrum
conponent
Et simul cum exco
municatione
eclesiastica nostram harmiscaram
durissimam sustinebunt ·
Item omnibus
rei publicae ministris denuncient vt comis
vel
rei publicae ministri simul cum episcopo vniuscuiusque parrochiae sint vt ministeriis
eorum quando episcopus suam parrochiam circumierit cum episcopus eis notum fecerit · Et
quos
per excommuicationem episcopus adducere non potuit ipsi regia
authoritate et
† potestate ad satisfactionem adducant ·
Item
missi nostri omnibus per
missaticum denuncient ne commutationes rerum vel
mancipi
orum
quilibet praelatus
earundem rerum eclesiasticarum sine licentia nostra facere
praesumat · Neque mancipia
[fol. 106r] eclesiastica
quisquam nisi ad libertatem transmutet videlicet vt mancipia quae
quo
eclesiastico dabuntur in eclesiae seruitute permaneant et eclesiasticus
homo qui
conmutatus fuerit perp
etua libertate fruatur ·
Ex adnunciatione Domni Hlotharii
In ualentianis
mense nouembrio ·
[BK 206 c. 2 BK 206 c. 3]
Vt vbi missatici simul venerint missi simul veniant Et etsi de vno regno
in aliud , aut de vno missatico in aliu
d fugerint simul eos constringant ·
Et vbicunque fugerint illic indiculas transmitatur , vt comis illos
distringat aut
cum alode aut per
quodcunque potest vt illuc reueniat et
emendet malum vbi fecit
Sequitur adnunciatio Karoli · ex qua nil annotaui ·
Sequuntur capitula quae eodem anno et mense
nouembrio Domnu
s
Karolus consultu fidelium suorum in syluaco
edidit et per regnum
suum a missis suis obseruari praecepit ·
In nomine sanctae et indiuiduae trinitatis Karolus
gratia dei rex
dilectis
et
fidelibus missis nostris per
regnum nostrum constitutis
salutem Sicut vobis notum
esse credimus cum dilectissimo fratre nostro hlotario apud valentianas
loquuti fuimus · et communi consilio cum fidelibus nostris
communibus considerauimus vt inter
caetera sanctae dei eclesiae
et nostri principatus ac regni nobis a deo commissi
negotia necessaria de his quae subsequuntur vos specialiter ammoneremus
vt
sicut hic
descripta habentur vna cum dei auxilio prout
melius potueriti
s strenue exequi procuretis et hoc
praesentaliter necessarium
opus sine aliqua dilatione vel
excusatione sicut in missaticis coniuncti et
deputati estis simul conueniatis et
hoc ad perficiendum quantotius incoetis et
quantum vel qualiter inde factum habueritis vnus vestrum
sicut in
missatico constituti estis , de vnoquoque missatico nobis ad colloquium
quod in
proximo cum fratribus nostris habebimus renun
tiare
procuret · Et si contigerit
vt aliquis
vestrum
reliqua
Ista denuncianda sunt
Populo a missis
nostris ·
[BK 260 Abschnitt A c. 1 BK 260 Abschnitt A c. 2]
Nostri seniores sicut audistis parabolauerunt simul cum communibus
illorum fidelibus
et statu regni et qualiter vos qui in regno consistis pacem
habere possiti
s ·
reliqua
Et
ordinarunt [!] de his qui res eclesiasticas ad eclesias persoluere
detractant
·
vt inquirantur vt in capitularibus aui
et patris illorum statutum habetur ·
Capitulum
3 ·
[BK 260 Abschnitt A c. 3]
Item de collectis quas Theodisca lingua herizuph apellat ·
Capitulum
4 ·
[BK 260 Abschnitt A c. 4]
Qui latronem celauerit si regis homo fuerit per fideiussores ad
illius presentiam perducatur Si autem alterius homo fuerit senior cuius homo
fuerit illum regi praesentet ·
Capitulum
5 ·
[BK 260 Abschnitt A c. 5]
Commendauerunt etiam vt si alicui denunciatum fuerit vt ad accipiendum latronem
adiutorium praestet Et aliquis sonum inde audierit vt ad latronem accipiendum
concurratur et se inde retraxerit vt ad hoc adiutorium non praestet · Si liber
homo fuerit bannum dominicum componat Et si colonus fuerit LX ictus
accipiat · Et si latro ibi occisus fuerit qui eum occiderit leudem inde non soluat , Et nullus ei faidam inde portare praesumat Et si quis fecerit per certos
fideiussores ad regis praesentiam perducatur ·
Capitulum
6 ·
[BK 260 Abschnitt A c. 6]
Si latro forbannitus receptus fuerit a franco
francus
cum XII francis
iuret se ignorare eum esse latronem ·
reliqua ·
Capitulum
7 ·
[BK 260 Abschnitt A c. 7]
Quando missi nostri
[fol. 106v] latronem forbanierint hoc missis
aliis et comitibus scire faciant Et si de
vno missatico in alium fugerit si in
vicinitatem venerit pro eo qui eum forbanniuit
non dimittat vt eum
non
persequatur et comprehendat Et si longius fugerit missus
in cuius
missaticum fugerit si alodem habuerit illi tollat et illum constringi
et ibi malum
emendet vbi illum perpetrauit · Et si necesse fuerit vt iustici
a
non proteletur , aduocato denuncietur vt ipsum latronem reddat et eos qui
eum contenderunt praesentet vt debitam inde disciplinam sustineant ·
Quodsi
facere neglexer
it
bannum dominicum vsque ad secundam vicem inde componat ,
Et sic per fideiussores ad praesentiam eorum deducatur
Capitulum
8 ·
[BK 260 Abschnitt A c. 8]
Hoc etiam
commendauerunt seniores nostri vt si latrones de vno regno in aliud
fugerint
missi illius de cuius regno fugerint ad alios missos in illo regno vbi
fugerit
hoc notum faciant et illi missi eos constringant vt ad illud regnum et ad
illo
s
missos reueniant v
t ibi distringantur ·
· Capitulum
9 ·
[BK 260 Abschnitt A c. 9]
De aduenis qui opressione
Nortmannorum vel Britannorum in partes istorum regnorum confugerunt ,
statuer
unt
seniores nostri vt a nullo
Reipublicae ministro violentiam patiantur · sed liceat eis
conductum quaerere et
habere donec ipsi redeant aut seniores illorum eos
recipiant · Qui aliter fecerit
bannum dominicum exinde componat ·
Capitulum
XI ·
[BK 260 Abschnitt A c. 11]
Capitula aui et patris nostri qui volet
habere de scrinio nostro vel a Cancellario nostro accipiant ·
Capitulum
13 ·
[BK 260 Abschnitt A c. 13]
Vt missi in illorum missaticis curam habeant
ne homines nostri
aut alii quilibet vicinos suos maiores vel minores
tempore
aestatis quando ad herbam suos caballos mittunt vel
tempore hyemis quando
marascalcos illorum ad
frodrum [!] dirigunt vicinos
maiores vel minores
depraedentur · Et si egerint missi nostri inuestigent et nobis renuncient
vt in seniore hoc sic emendemus quatenus homines suos sic in potestate
habeant et contenti sint debitis et indebita non appetant ·
Capitula quae sequuntur dedit missis suis Domnus Karolus
anno
854 · In
mense Iunio quando apud Attiniacum cum fratre suo
hlotario fuit locutus ·
vt illa vnusquisque missus in
suo missatico per regnum illius exequi procuret ·
Capitulum
3 ·
[BK 261 Abschnitt A c. 3]
De viis per aquas vbi nouiter clausae erant aperiendis ·
· Capitulum
4 ·
[BK 261 Abschnitt A c. 4]
De pontibus restaurandis videlicet vt
vbi
fuer
[un]t antiquitus reficiantur
ab his qui honores illos
tenent de quibus ante pontes facti vel
restaurati fuerunt ·
V ·
[BK 261 Abschnitt A c. 5]
De nauibus
quae vadunt
sub pontibus
videlicet · vt inde Teloneum non
exigatur ·
VI ·
[BK 261 Abschnitt A c. 6]
Repetit
legem de Aduenis
supra
capitulum 9
·
addit : vel qui propter afflictionem aquita
nicam huc venerunt ·
VIII ·
[BK 261 Abschnitt A c. 8]
De
hominibus qui in banno et in paenitentia missi sunt , et peius semper
faciunt
scilicet vt
a
missis
capiantur ·
X ·
[BK 261 Abschnitt A c. 10]
Res
eclesiarum in alodem datae requirantur ·
XIII ·
[BK 261 Abschnitt A c. 13]
De fidelitate regi promittenda id · est omnes per regnum illius
franci fidelitatem illi promittant et qui dicunt se illam promisisse
aut certis testibus hoc adprobent aut iurent illam se ante iurasse , aut illam
ipsam fidelitatem promittant ·
Hae sunt
adnunciationes quas Hlotharius et Karolus apud
Leudicam adnunciauerunt
anno 854 ·
Hlotharius serenissimus imperator
Capitulum
I ·
[BK 207 Abschnitt A c. 1]
Scire
volumus uestram
[fol. 107r] omnium fidelitatem quia frequenter
praesenti anno
dilectissimum fratrem nostrum
hludouuicum
inuitauimus vt commune conloquium cum fidelibus nostris haberemus
atque cum illis
de dei voluntate
quantum ipse inspirare vellet
ac de sanctae dei eclesiae
vtilitate
nostroque ac nostrorum communi profecto honore et necessitate tractaremus
et ordinaremus · sed quia praedictus
frater noster hactenus sicut optaueramus
quibusdam
impedientibus causis venire distulit n
os
illud omittere voluimus
quin
vtiliter coniungeremus ·
II ·
[BK 207 Abschnitt A c. 2]
Nunc volumus
vos certos reddere de
nostra coniunctione quia christo propitio secundum deum ad
salutem
sanctae dei eclesiae nostram ac
vestram communem vtilitatem
ind
issolubi
liter
corde et opere coniungere nos volumus
vt
vnum simus in christo et vos vnum sitis nobiscum ·
Karolus Gloriosissimus Rex
· Capitulum
I ·
[BK 207 Abschnitt B c. 1]
Hanc siquidem co
niunctionem
facere idcirco
huc vsque distulimus quia
volumus vt supradictus frater noster nobiscum pariter conueniens in eadem coniunctione
se nobis
associaret : Sed quia ille aliquibus impedimentis praepeditus
venire omisit nos
audita perturbatione
quam
filius eius facere conatur
consociare nos volumus · sciatis
ergo
quod in aduersis et prosperis simul
erimus ·
reliqua
II ·
[BK 207 Abschnitt B c. 2]
Quod si aliquis nostrum pari suo superstes fuerit
ipse
qui
remanserit nepotes suos vna cum regno patris sub tuitione et defensione
habeat ·
Hoc est consilium
quod episcopi et caeteri fideles
Domni
Karoli apud Bonoilum
communiter illi dederunt anno 856 · In mense Augusti ·
Hortamur vt statum
monasteriorum in
regno vestro consistentium
restituatis et conseruetis capitula quae vos ipse cum
fidelibus vestris
in Colonia villa manu propria confirmastis , et ea quae in beluaco et
cum fratribus vestris secus Teudonis villam in l
oco
qui dicitur iudicium
aprobastis et ea quae in verno palatio et ea quae in sparnaco cum
illustribus viris et sapientibus baronibus ,
obseruanda delegistis et ea
quae cum fratribus vestris apud Marsnam manu propria confirmastis et
illa quae in synodo suessonica acceptastis
Haec quae sequuntur capitula misit
Domnus rex Karolus ad Francos
Et aquitanos qui ab eo disciuerant
anno a christo 856 ·
nonis
Iulii de
Palatio Ca
risiaco
per
fideles missos suos Adalardum abbatem
Rodulphum
Richuinum
Adalgarium et Berengarium
Mandat vobis
noster senior
quia suus auunculus Rodulphus illi
de vestra fidelitate
nunciauit , et
quod vos illum praecastis vt ad vos suos
denominatos fideles
in sua mercede transmitteret et vos illi
per illos
vestram
voluntatem et necessitatem mandare volebatis
et si aliquid habebatis
quod necessitas fuisset emen
dare
voluntarie
per illorum consilium
emendabatis et
quod vobis consilium donauerint ad
nostri senioris fidelitatem et nostram
saluationem voluntarie faceretis ·
Capitulum
II ·
Et mandat
vobis noster senior quia placet illi
quod
suus
auunculus de vestra fidelitate et bona voluntate
nunciauit et secundum
vestram depraecationem transmisit nos sicut
praecastis ad vos et mandat
vobis
quod si aliquis
reliqua
[fol. 107v]
Capitulum
2 ·
Mandat vobis vt
si aliquis de vobis rectam rationem ad illum
et ante suos fideles
praecauerit et inde in rectam rationem venerit
voluntarie
miseri
cordiam
facere paratus est ·
Capitulum
5 ·
Mandat vobis
quia
illi
vult semper hanc misericordiam conseruare
si
ille Iterum talem aliam causam
non commiserit pro qua iustum
iudicium debeat sustinere ·
Capitulum
6 ·
Mandat vobis
quia si aliquis de vobis talis est qui dicat quia propter
paupertatem et
necessitatem quia multos dies in illius seruitio misit
et omnia
quae
habuit dispendit ad talem coniunctionem vt aliquid impetrar
[..]
quod per seruitium impetrare non potuit se iunxit quia
si hoc nostro seniori
ante suos fideles demonstrare potuerit et hoc
si verum inuentum fuerit
quod senioris nostri culpa fuerit
quod per necessitatem aliquis de vobis
rationabiliter
de seruitio illius se tali modo substraxerit · quia senior
noster hoc
voluntarie recognoscet et cum consilio de suis fidelibus hoc
quam citius et
rationabilius potuerit emendabit
Capitulum
7 ·
Item si quis
hoc
quod fecit non
pro sua infidelitate fecit parcetur illi a seniore nostro
reliqua
Capitulum
8 ·
Et sciatis
quia senior noster sicut subinde voluit rogauit fideles
suos vt sine vlla mala suspicione de illius iracun
dia
aut animi
com
motione
communiter quaerant et inueniant atque
describant hoc
quod ille
secundum ministerium facere debet et quae facere illum non
condeceant , et
vbicunque inuentum fuerit
quod fecit
quod facere non debuit , paratus est vt cum
dei adiutorio et fidelium suorum
consilio hoc
quam citius cum ratione et possibilitate
emendare potuerit
emendet
Capitulum
9 ·
Et vult vt nos
quaeramus et describamus quid et qualiter nobis fidelibus suis in vnoquoque
ordine contra illum conueniat facere et quid non conueniat vt illa quae conueniunt
faciamus et illa quae non conueniunt caueamus ·
Capitulum
X ·
Et sciatis
quia sic est ille adunatus cum omnibus suis fidelibus
in omni ordine et statu et
nos omnes sui fideles
de omni ordine et
et [!] statu , vt si ille iuxta humanam fragilitatem aliquid contra tale pactum
fecerit illum honeste et cum reuerentia sicut seniorem decet admoneamus
vt ille hoc corrigat et emendet et vnicuique in suo ordine debitam
legem
conseruet
· Et si aliquis de nobis in quocunque ordine contra
istum pactum
fecerit · Si talis est vt ille eum inde admonere voleat
vt emendet et faciat · Et
si talis est causa vt ill
um inde familiariter
non
debeat admonere ante suos pares illum in rectam rationem
mittat et ille qui pactum et rectam legem et debitam seniori reuerentiam
non
vult exibere et obseruare iustum iusticiae iudicium sustineat Et si
sustinere
noluerit et rebellis fuerit a nostra omnium societate et regno
ab omnibus
expellatur · et si senior noster legem vnicuique debitam et a se
et a suis antecessoribus nobis et nostris antecessoribus perdonatam et rectam
rationem vel misericordiam competentem vnicuique in suo
ordine conseruare
noluerit · Sciatis quia sic est ille nobiscum et no
s
cum illo adunati
et sic sumus omnes per illius voluntatem et consensum confirmati episcopi
atque
abbates cum laicis et laici cum eclesiasticis vt nullus suum parem dimittat
vt contra suam legem et rectam rationem et iustum iudicium etiamsi
voluerit (
quod absit)
Rex noster alicui facere non possit ·
[fol. 108r]
Capitulum
XI ·
Et
ad hoc querendum et statuendum et confirmandum cum
nostro et
caeterorum fidelium suorum consensu habet noster senior
constitutum
Locum Vormeriam palatium et tempus ac diem
14
Kalendas
augusti et
habet ex nomine descrip
tos
fideles suos per
quorum tractatum ipsa caussa
ad perfectam perfectionem perueniat Et 7
Kalendas
augusti
generaliter omnes fideles
suos conuocat vt omnibus suam voluntatem et perdonationem
et nostram qui
fideles illius sumus deuotionem adcognitet vt ista conuenientia
quam teste
domino confirmabimus inante diebus vitae suae et diebus vitae
nostrae conseruetur
et ipse suis successoribus , et contra
successores nostros et nos nostris
successoribus suis successoribus conseruandam
in dei nomine relinqu
amus
·
XII ·
Et mandat vobis
senior noster quia si aliquis de vobis talis est
cui
suus senioratus non placet et illi simulat ad alium seniorem melius
quam ad illum acaptare possit · Veniat ad illum et ipse tranquillo
et
pacifico animo donat illi commeatum tantum vt
in suo regno id suis
fidelibus aliquod damnum aut
aliquam marritionem non faciat · Alia multa
quae non transcripsi
Ista capitula misit rex de Basiu per Hadabrannum et Bettonem ·
Capitulum
3 ·
Habet senior noster constitutum aliud placitum
Kalendis
septembris , in villa nielfa
vbi
† sui fideles ei occurrere debent propterea
mandat vobis vt vos tali
loco et vobis congruo et eidem praemisso
loco proximo veniatis vbi tales ad
vos fideles suos transmittere ad vos possit
quos vobis mittendos
postulaueritis ·
Istum missaticum misit Domnus rex Gloriosus per adolardum abatem et
richuinum et rodulphum et Berengarium ·
Capitulum
3 ·
Mandat vt
recordemini dei et vestrae christianitatis et condoleatis et compatiamini
huic
sanctae eclesiae quae et a vobis et aliis miserabiliter est opressa et
depraedata
Et quae crudeliter ab altera parte persequitur a
paganis
et non vos dissocietis ab vnitate et vnanimitate fidelium dei · sed acceleretis
praesentaliter vos illi adunare et coniungere aliis dei suisque fidelibus
ad
defensionem
sanctae eclesiae et suam fidelitatem ·
reliqua ·
VI
Et si aliqua
pars ex vobis ad eius senioratum et ad eius fidelitatem reuerti voluerit ,
similiter est paratus eos benigne recipere ·
Istum missaticum transmisit rex per Hincmarum et yrminfridum episcopos et per ·
adalardum abbat
em et rodulphum et richuinum et Berengarium ·
Mandat vobis senior noster salutes · Et mandat vobis quia pro dei amore
et pro vestrae
† quondam fidelitatis seruitio sibi
impenso omnes vos vult saluos
esse et sine aliqua occasione omnes vos ad dei
seruitium et ad suam fidelitatem
adtrahere cupit Et omnes vos
saluere [!]
sicut suos fideles et nullum ex
vobis perdere vult · Et concedit vobis vt omnes in
honoribus et in alodis
vestris interim consistatis exceptis his quorum honores senior noster donatos
habet · Et si aliqui · sunt ex vobis
qui honores non
habent si volunt in
alodibus consistere aut cum aliis eorum paribus vel amicis
faciant , Et etiam
si volueratis cum seniore nostro manere
ita
tamen vt cum pace viuant et ipsi
et sui etiam hoc clementer concedit · Ea
videlicet ratione vt vos securum
de vobis faciatis illum et vt
nullum suum fidelem
aliquomodo [!] de sua
[fol. 108v] fidelitate substrahatis
neque sollicitetis
[BK 266 Abschnitt A Prolog]
In nomine
sanctae et indiuiduae trinitatis Karolus dei
gratia rex dilectis ac fidelibus
missis suis
illis comitibus nostris
salutem
Capitulum
1 ·
[BK 266 Abschnitt A c. 1]
Notum sit
fidelitati vestrae quia
16 ·
Kalendas
martii secundum sacram authoritatem synodum episcoporum ac · conuentum
fidelium nostrorum
apud Carisiacum fecimus conuenire ·
Cum quibus inter caetera de depopulationibus
et rapinis quomodo sedari
possent egimus ·
Capitulum
2 ·
[BK 266 Abschnitt A c. 2]
Episcopi quique in suis parrochiis
et missi in illorum missaticis comitesque in
eorum comitatibus pariter placita
teneant quo omnes
Reipublicae
† ministri et vassi dominici omnesque quicunque vel
quorumcunque homines in eisdem parrochiis vel comitatibus commanent sine
vlla
personarum exceptione vel excusatione aut dilatione conueniant ·
IIII ·
[BK 266 Abschnitt A c. 4]
Missi
quoque legales sententias sicut
† eas cognitas
habent adnotent et tales
depraedationes interdicant et missi ac comites nostri cunctis ex nostro
regio banno
prohibere studeant ·
8 ·
[BK 266 Abschnitt A c. 8]
Et si aliquis
comes fuerit qui in hoc suo comita
tu
fecerit aut ibi talia crescere permiserit vt aut ipse illa non emendet aut nobis
nota non fecerit vt nostra authoritas talia corrigat sciat
quia sententiam
sustinebit sicut
†
tempore antecessorum nostrorum
Capitulum
9 ·
[BK 266 Abschnitt A c. 9]
Et si aliqui
iterantes
depraedationes per regnum nostrum fecerint et episcopi ac missi vel
comites hoc
emendare non potu
erint
, hoc notum nobis faciant vt
iubeamus eos cum
nostro · misso venire et omnia quae male egerunt legaliter
emendare ,
et talem harmscaram sicut nobis visum fuerit , aut
† iudicium sicut cum
fidelibus nostris considerauerimus sustinere
Sequuntur Capitula Domni Karoli et Hludouici imperatorum ·
[BK 266 Abschnitt C c. 1]
Vobis vero
comitibus dicimus vosque commonemus quia ad vestrum ministerium
maxime pertinet vt reuerentiam
sanctae dei eclesiae exibeatis et cum episcopis vestris
concorditer viuatis
Et
eis adiutorium ad suum ministerium peragendum praebeatis
Vt et vos ipsi in ministeriis vestris pacem et iusticiam faciatis , vt quae
nostra authoritas fieri publice decernit vt in ministeriis vestris studiose
perficiatur studeatis · Proinde monemus vestram fidelitatem vt memores sitis
fidei
vestrae nobis promissae · et in parte ministerii nostri vobis commissi in
pace
scilicet et iusticia facienda vosmetipsos coram deo et coram hominibus tales
exibeatis
vt et nostri veri adiutores et populi conseruatores iuste dici et vocari
possitis · Et nulla quelibet causa aut munerum acceptio aut amicitia
cuiuslibet · vel odium aut timor aut gratia ab statu rectitu
dinis vos deuiare
compellat quin inter proximum et proximos semper iuste dicens ·
Pupillorum vero
et viduarum et ceterorum · pauperum adiutores sitis · Illos qui
fu
rtis
et rapinis
communem pacem populi perturbare moliuntur vestra correctione sicut decet
compescite · Et si aliqua persona in aliquo vobis impedimentum fuerit quin
ea quae dicimus facere non valeatis nobis illud notum fiat vt nostra adiuti
authoritate ministerium vestrum iuste adimplere possitis ·
[BK 266 Abschnitt C c. 2]
Omnes
vero Laicos monemus vt honorem episcopis exibeant et ieiunia ab eis
communiter
indicta reuerenter conseruent et dies dominicus obseruetur et vt liberius
fieri possint mercata et placita a comitibus illo die prohibeantur ·
[BK 266 Abschnitt C c. 3]
De pace vero
in exercitali itinere seruanda vsque ad marcham hoc omnibus
notum fieri volumus
quod quicunque auctorem damni sibi praeterito anno
inlato
nominatim agnoscit vt iusticiam de illo quaerat et accipiat ·
[fol. 109r]
[BK 266 Abschnitt C c. 4]
Deinde volumus vt vnusquisque cognoscat omnes qui in suo
obsequio in tali itinere pergunt vt eorum rationem reddat · Primum
vt pacis violator puniatur Et senior qui secum talem duxerit quem aut constringere
noluit aut · non potuit honore suo priuetur ·
[BK 266 Abschnitt C c. 8]
Si quis domum alienam cuiuslibet
infregerit quicquid exinde per
vim extraxerit aut furatus fuerit secundum
legem eam illi cuius domus fuerit
infracta et spoliata in triplum componat
et insuper bannum dominicum soluat · Si
seruus hoc fecerit sententiam superiorem
accipiat et insuper secundum suam legem
compositionem faciat · Si quislibet homo
aliquid tale damnum
alicui fecerit pro quo plenam compositionem facere non valeat
semetipsum inuadio
--> pro seruo
dare studeat vsque dum plenam compositionem
adimpleat ·
[BK 266 Abschnitt C c. 9]
Si quis messes
aut annonas in hoste super bannum
dominicum rapuerit vel pauerit aut cum caballis
vastauerit aestimato
damno secundum legem in triplum componat · Et
si liber homo hoc fecerit bannum
dominicum pro hac re componere
cogatur · Seruus vero secundum legem tripla
compositione damnum in locum restituat et pro damno disciplina corporali
subiaceat ·
[BK 266 Abschnitt C c. 10]
Si quis in
exercitu infra regnum sine iussione dominica
per vim hostilem aliquid
prędar
i voluerit aut fenum tollere aut granum
siue pecora maiora vel
minora domosque infringere vel incendere
haec ne fiant omnino prohibemus
Quod si ab aliquo factum fuerit LX · solidis
si liber est sit culpabilis et omnia similia restituat aut
cum 12 ·
testibus
se purget · si seruus capitali crimini subiaceat et dominus omnia similia
restituat quia seruum non corre
[x]it
Quoniam
† si nos ipsos comedimus cito
deficiemus ·
[BK 266 Abschnitt C c. 11]
Si quis infra regnum rapinam fecerit aut
cuiquam nostro
fideli eiusque homini aliquid vi abstulerit in triplo cui aliquid
abstulit
legibus componat , et insuper bannum nostrum Id est
solidos LX nobis persoluat
Postmodum vero a comite ante nos adducatur vt in
bastonico
retrusus
vsque dum nobis placuerit paenas luat · Nam si publice actum fuerit publicam
indiget paenitentiam ·
Adnunciatio Karoli et nepotis sui Hlotharii apud
sanctum Quintinum
Kalendis
martiis
anno 857 ·
[BK 268 Abschnitt A c. 1]
Postquam dominus nostrum seniorem vocauit de isto saeculo semper inueni tale consilium
in meo fratre hludouuico sicut mihi necesse fuit et illius
adhortatione deuenit inter me et bonae memoriae fratrem meum
hlotarium sicut inter fratres esse debebat ·
Capitulum
2 ·
[BK 268 Abschnitt A c. 2]
Post obitum
eius propter
paganos et alias occupationes nostras vsque modo non potui cum nepote
parabolauerit
Capitulum
3 ·
[BK 268 Abschnitt A c. 3]
Euenit autem
locus congruus quia iste meus nepos cum
dilectissimo
fratre meo hludouuico parabolauit · Et nunc quando mecum
parabolauit
dixit mihi :
quod in illa firmitate
quam ego cum patre suo bonae memoriae
fratre meo feci
et illum suscepi in ipsa susceptione vellet perseuerare
et illam firmitatem
quam
suus pater meus frater contra me fecerat vellet
adiuuante
deo obseruare ·
Capitulum
5 ·
[BK 268 Abschnitt C BK 268 Abschnitt E]
Volumus propter istas rapinas
et depraedationes quae in regno
nostro increuerunt synodum episcoporum et
nostrorum aliquorum fidelium conuocare ·
Vt per omne regnum nostrum
[fol. 109v] episcopi et missi nostri ac comites in
singulis parrochiis et comitatibus placita
teneant et ad illa placita omnis homo
qui placitum custodire debet
et in illis comitatibus commanet sine
exeptione custodiat Et episcopi demonstrent
quam graue sit peccatum et missi nostri capitula legis
et antecessorum
nostrorum de hoc omnibus ostendant et tantam miseriam interdicant ·
Deus
nobis donet vt vestrum adiutorium quae semper contra nos cum omni barnatu
demonstrastis si mereri possimus sicut antecessores nostri vestris
antesessoribus [!]
bene meruerunt ·
Capitulum
2 ·
[BK 268 Abschnitt D c. 2]
Sciatis quia
sicut
per mei senioris
bonitatem ac meos fideles adiutorium meo seniori in regno
successi etiam
in obseruatione de illis capitulis quos meus
senior cum
suis fratribus
me
is auunculis ad Marsnam
fecit
manere volo ·
Haec acta sunt apud Carisiacum palatium
anno a christo · 858 · Regni
Domni Karoli · 18 ·
Indictio ·
6 · 12
kalendas
aprilis ·
Quantum sciero
et potuero domino adiuuante absque vlla dolositate aut
seductione et consilio et
auxilio secundum meum ministerium et secundum meam personam
fidelis vobis adiutor
ero vt illam potestatem
quam in regio nomine et regni
vobis deus concessit ita ad ipsius voluntatem
et ad vestram ac fidelium
vestrorum saluationem cum debito et honore et vigore
tenere et gubernare
possitis et pro vllo homine non me inde retraham
quantum mihi dominus intellectum
et possibilitatem mihi dederit ·
Et ego quantum
sciero et potuero
vnumquemque vestrum secundum suum ordinem et personam honorabo
et saluabo et
absque dolo conseruabo Et vnicuique competentem legem et iusticiam
conseruabo
Et qui illam necesse habuerit et rationabiliter potuerit
rationabilem misericordi
am
exibebo sicut fidelis rex
suos fideles per rectum honorare et saluare
et vnicuique competentem legem et
iusticiam
in vnoquoque ordine conseruare
Et pro nullo homine quantum
dimittit humana
fragilitas ab hoc
deuiabo · et si per fragilitatem
contra hoc mihi subreptum fuerit cum hoc
recognouero voluntarie illud emendare
curabo ·
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 111r]
[35]
Adnunciatio Domni Karoli
Vos scitis
quomo [!] quidam nostrum fratrem hludouuicum
sollicitauerunt vt in
regnum nostrum taliter veniret · Post
hoc
laborauit nepos noster vt inter
nos pax fieret Propterea
transmisit ad vos (episcop
os)
suos missos
et mandauit primum nobis tale
missaticum
quod nobis impossibile
visum fuit Deinde quia illud missaticum non suscepimus
aliud vobis
missaticum sui missi dixerunt
quod quia et secundum deum salubre et secundum saeculum
nobis vtile videtur cum vestro consilio
† volumus
illud recipere ·
[fol. 111v]
[BK 242 Abschnitt A Epilog]
Haec
sunt nomina episcoporum qui anno 860 ·
nonis
iuniis
in secretario basilicae
sancti Castoris
considerauerunt · cum nobilibus laicis firmitatem
quam gloriosi reges nostri hludouuicus
et Karolus
atque hlotharius inter se fecerunt · Hincmarus , Guntharius ,
Altfridus
Salomon
reliqua nomina laicorum Chuonradus , Eurardus , Adalardus
Arnustus , Huto , Bosso , Hartmannus , Richuinus ·
reliqua
A modo et
quamdiu vixero fratrem meum Karolum et nepotes meos hludouicum
hlotharium et karolum ad dei voluntatem et
sanctae dei eclesi
ae statum et honorem
atque defensionem et ad
nostram salutem communem et populi christiani nobis commissi
pacem
quantum mihi deus scire et posse donauerit Adiutor ero ad regnum
illorum
continendum , et nec in vita nec in membris nec in regno illorum
eos forconsiliabo · modo ipse mihi similem promissionem faciant et
conseruent
Capitulum
I ·
[BK 242 Abschnitt C c. 1]
Vt omnium
praeteritorum malorum et contrarietatum et
supplantationum
inuicem a
ctarum
abolitio ita inter nos sit
vt
nostris cordibus
penitus auellatur cum omni malitia et rancore ·
Capitulum
2
[BK 242 Abschnitt C c. 2]
Vt haec
charitas semper inter nos permaneat vt nemo suo pari suum regnum aut suos fideles
discupiat aut forconsiliet ·
Capitulum
3 ·
[BK 242 Abschnitt C c. 3]
Vt vnusquisque
fidelit
er suum fratrem
vbicunque necessitas illi fuerit et ipse
potuerit aut per filium aut per
fideles suos et consilio et auxilio iuuet ·
Capitulum
5 ·
[BK 242 Abschnitt C c. 5]
De
incestuosis qui Ideo in aliud regnum fugerunt ·
Capitulum
X ·
[BK 242 Abschnitt C c. 10]
Vt nostri
fideles vnusquisque in suo ordine et statu veraciter sint de nobis securi quia
nullum contra legem et iusticiam aut damnabimus aut dehonorabimus ·
Capitulum
12 ·
[BK 242 Abschnitt C c. 12]
Et
si
aliquis de
subditis in quocunque ordine et statu de
hac
conuenientia exierit aut se retraxerit huic seniores cum fidelibus
suis
exequantur Et si aliquis de senioribus de hac conuenientia se
retraxerit a
senioribus multis et episcopis admonitus si
perseuerarit [!]
quid agendum deliberabitur ·
Adnunciatio Domni hludouici regis apud Confluentes
lingua Theodisca ·
[BK 242 Abschnitt D c. 2]
Nos fratres
adunati nunc simus et cum isto nepote nostro ·
Capitulum
4 ·
[BK 242 Abschnitt D c. 4]
Et volumus vt
episcopi et dei homines clerici et monachi et nonnae talem
mundeburdem et honorem
habeant sicut
tempore antecessorum habuerunt ·
Capitulum
6 ·
[BK 242 Abschnitt D c. 6]
Sed de istis
rapinis et depraedationibus quae iam pro lege multi per
consuet
udinem
tenent , ab hoc die et deinceps de dei banno et de
nostro verbo bannimus vt nemo hoc amplius presumat · Sed quisque
cum pace
consistat · Et in hostem vel ad placitum siue ad curtem veniens
de suo sic
vuarnitus
et
de domo sua moneat , vt cum pace venire
et
nobiscum stare et ad domum suam redire · possit ·
VII ·
[BK 242 Abschnitt D c. 7]
De raptis
faeminarum tam viduarum
quam puellarum atque nonnarum bannimus ex dei et
nostro verbo vt nullus in
his regnis agere praesumat et si quis
praesumpseri
t
hoc emendare cogatur ·
haec eadem
Domnus
karolus romana lingua et ex maxima
parte lingua
Theodisca recapitulauit ·
Post haec domnus hludouuicus ad domnum karolum fratrem suum lingua
[fol. 112r] romana dixit · Nunc si vobis placet
vestrum verbum
habere volo de
illis hominibus qui ad meam fidem venerunt · et domnus karolus excelsiore
voce lingua Romana
dixit ·
Illis hominibus qui contra me
sic
misfecerunt
et ad
meum fratrem venerunt propter deum et propter illius amorem ,
et pro illius gratia totum eis perdono
quod contra me fecerunt · Et illorum alodes
de hereditate et de conquisitu et
quod de donatione nostri senioris habuerunt
excepto eo
quod de donatione mea acceperunt illis concedo · Si mihi firmitatem
fecerint
quod in regno meo pacifici sint · in hoc si frater meus meis
fidelibus qui
contra illum nihil misfecerunt et me
quando mihi opus fuit adiuuerunt et
illorum alodes quos in regno illius
habent concesserit · Sed et de illis
alodibus quos de mea donatione habuerunt
et etiam de honoribus illis
qui ad me se retournabunt voluntarie faciam ·
[BK 242 Epilog 4 BK 242 Epilog 5]
Et domnus hlotharius lingua theodisca in
supra adnunciatis capitulis se consentire
dixit et se obseruaturum promisit ·
Et tunc domnus karolus iterum lingua
romana de pace commonuit et
adnunciationibus finem imposuit ·
Haec quae sequuntur
Domnus
karolus reuersus a Confluente cum consilio
fidelium
suorum per regnum suum denuncianda et obseruanda direxit · Haec missi
discurrentes
faciant ·
Capitulum
I ·
[BK 270 Abschnitt A c. 1]
omnibus in suo missatico firmitatem quae inter nos
et charissimum fratrem nostrum atque dilectos nepotes
nostros facta est notam faciant ·
Capitulum
3 ·
[BK 270 Abschnitt A c. 3]
etiam vtitur
hoc verbo : qui contra nos misfecerunt · Item notum faciant
omnibus qui contra nos
misfecerunt de quibus frater noster petiit qui alodes in
regno
† nostro
habere volunt sicut scriptum est recipiant · Ita tamen vt si
maiores homines
voluerint ad nos veniant et in praesentia nostra ipsam firmitatem
faciant · Homines vero illorum ante missos nostros eandem firmitatem
faciant ·
Capitulum
4 ·
[BK 270 Abschnitt A c. 4]
Vt missi
nostri eis qui firmitatem
fecerint Alodes illorum
quos hereditate et
dotali conquisitu qui de nostra donatione non venit
habuerunt et quos senior noster eis dedit · si praecepta ostendent ·
[BK 270 Abschnitt A c. 6]
De
rapinis missi nostri pacificare procurent Et si de ipsa pacificatione Wadii ad
nostram partem venerint ex toto perdonent ·
Capitulum
7 ·
[BK 270 Abschnitt A c. 7]
De raptoribus
si
vuadii
ad
nostram partem exierint missi nostri inbreuient ·
Capitulum
8 ·
[BK 270 Abschnitt A c. 8 BK 270 Abschnitt A c. 9]
Vt pax in
regno nostro per illorum missatic
[o] obseruetur · Et
si per se adimplere non potuerint
ad missos maiores per ipsum missaticum
constitutos referant vt eorum consilio
et auxilio adimpleant ·
firmitas autem
quam a praedictis hominibus missi nostri
debent recipere ista
est · De ista die in ante karoli
hludouuici imperatoris
filii regnum illi non forconsiliabo
neque vuerribo si me deus adiuuet et
Istae sanctae relliquiae ·
Confirmatio seniorum nostrorum regum m
odo
apud Confluentes facta est ista :
Quod ad dei voluntatem et sanctae eius
eclesiae statum et honorem et ad
eo
rum
communem salutem et honorem et ad populi
† christiani illic missi saluamentum et pacem ad leges ac
iusticiae conseruationem
quantum illi deus scire et posse donauerit vero consilio
et secundum
quod illis
rationalibiliter [!] et possibil
e fuerit syncero auxilio adiutoris sibi inuicem
ad regnum illorum
continendum erit Et nec in vita nec in membris
neque in regno aliquis eorum suum
parem forconsiliabit ·
Capitula lingua Theodisca facta repetuntur [fol. 112v]
[BK 270 Abschnitt C c. 4]
De raptis faeminarum , conspirationibus qui hoc fecerit hoc
emendare
cogatur · Et in compositione
et in Harscara et in pęnitentia
ab episcopo illius
parrochiae suscipienda ·
Hoc edictum constituit domnus Karolus
in Carisiaco
anno
861
In nomine
sanctae trinitatis Karolus
gratia dei rex omnibus regni nostri fidelibus ·
Pervenit ad
nos quia
quod ad timorem incutiendum ne aliquis bonum denarium id est merum et bene
pens
antem
reiicere audeat commendauimus · Aliqui missi ad
hoc constitutum
exequendum minus intellige
ntes
voluntatem nostram quasdam
inuentiones et in
mallatione et in exactione intromittunt Propterea necessarium
duximus
vt commendationem nostram scribere rogaremus quae ex more in nostro
palatio
apud Cancellar
[ium] retineatur · Et inde per missos
nostros dirigatur vt nemo
per ignorantiam ab ea valeat deuiare ·
Vnde volumus propter paupertatem hominum
quia necesse fuit in istis
temporibus coniectum de illis accipere et ad
nauium compositionem
et in Nortmannorum causa pro regni saluamento · vt quilibet
francus homo conuictus quia bonum denarium id est merum et
† bene p
ensantem
post hunc bannum nostrum reiecerit
medietatem francilis banni componat
De colonis et seruis cuiuslibet
potestatis si in ciuitatibus vel marcatis aliis
deprehensus fuerit denarium reicere
missus
reipublicae prouideat vt si non inuenerit
illum denarium merum et bene pensantem
cambiare illum mercanti iubeat · Si
autem illum denarium bonum inuenerit
consideret aetatem et infirmitatem et
sexum hominis quia et faeminae
barcani
are
solent et aut ictibus prout viderit
competere aut minutis virgis cum discretione illum qui denarium bonum
reiecit ·
castiget vt caeteri timorem habeant · Et qui post
praesentem bannum hunc inuentus
fuerit pro tali correptione non
castigatur · Habeat missus
Reipublicae in
ciuitatibus et in mercatis denarium sic affectatum vt
deprehensum in fronte
denario calefacto saluis veni
s taliter
coquat vt ipse homo et cęteri
castigentur et homo
non pereat et videntibus signum castigationis ostenda
nt ·
Missi autem
nostri colonos et seruos pauperes cuiuslibet potestatis non mallent
nec bannum
francilem soluere cogant · Sed aduocatus eo
rum
non cum aliqua
noua
adinuentione sed quia de sua aduocatione coloni vel serui contra
bannum nostrum
bonum denarium id est merum et bene
pensentem [!] reiecerint · sicut
lex
est malletur · Et vnusquisque aduocatus pro omnibus de sua aduocatione
si suo
sacramento eos inculpabiles de hoc banno nostro reddere non potuerit
vnum tantum
integrum bannum componat conuenientia · cetera deerant ·
Anno 8
62
· Quando hludo
uuicus
Karolo mandauit vt cum eo simul et hlotharium
reciperet et ad osculum et ad coloquium Misit Karolus per
eum et
Altfridum
Salomonem
Aduentium et per Battonem episcopos hlothario quae secuntur capitula dicens
quia pro his causis
ei non auderet communicare nisi ita perficeretur vt ibidem
scriptum
est · Renunciantibus ex parte hlotharii
hludouuico et praefatis episcopis
Karolo et hincmaro , ho
doni
et Christiano episcopis
quod ita se velle et se facturum
esse fuerat professus hlotarius sub hac conuenientia receperunt eum a
d osculum
et conloquium Karolus et episcopi qui cum
eo fuerunt ·
[fol. 113r]
Capitulum
4 ·
[BK 243 Abschnitt A c. 4]
Cum
[essem] ad Tusiacum adportauit mihi et
episcopis regni nostri Boso ex parte
papae litteras quasdam nepoti et
† episcopis regni sui mittendas quas illi
secundum
mandatum domni papae
† transmisimus · quasdam autem nobis legendas in quibus
nos increpat quod fornicarios in regno nostro immorari permittimus · et non
solum ipsam faeminam sed omnes fauentes facinor
i eius a corpore et sanguine
domini e
xcomunicaremus
vsque dum
ipsa mulier ad virum suum rediret : Nos autem
audiuimus ipsam mulierem in regno
nepotis nostri
commorari ·
Capitulum
5 ·
[BK 243 Abschnitt A c. 5]
Filiam
nostram Iudid
[th] viduam secundum leges
diuinas et mundanas sub tuitione
eclesiastica et regio
mundeburde constitutam Balduinus sibi furatus est
in vxorem , quem post legale iudicium , episcopi excommuni
cauerunt
·
Quae et verbis et
litteris nos et episcopi regni nostri nepoti nostro hlotario innotuimus · Et communi
consensu fidelium nostr
orum confirmauimus vt nemo hunc in regno immorari
permittat · Qualiter nepos
noster hlotarius non solum erga nos ; verum contra dominum
egerit spero vobis cognitum ·
Capitulum
6 ·
[BK 243 Abschnitt A c. 6]
Nota vobis
causa de vxore nepotis
nostri hlotarii
vnde a nobis et episcopis consilium quaesiuit sed secundum illud non fecit ·
Capitulum
7 ·
[BK 243 Abschnitt A c. 7]
Quapropter frater charissime vobismetipsis accipite et mihi consilium date
et ipsi nepoti nostro suae salutis et honoris date
consilium · Quia et ego ad hoc sum
paratus simul vobiscum agere si
voluerit ipse recipere ·
Capitulum
9 ·
[BK 243 Abschnitt A c. 9]
Profiteatur
nepos
† noster coram vobis et
coram episcopis et remandet nobis per vos et per illos
quia vult secundum domini apostolici et episcopale placitum conuenire
cum episcopis et fidelibus
et aut ostendere quia secundum legem diuinam et humanam
de vxore
sua
fecerit
aut secundum dei consilium illa duo
quae p
ręmisimus
emendare velit · Et paratus
sum cum tali caritate illum
recipere sicut christianus rex christianum regem et patruus
nepotem debet recipere · Et constituatur tempus congruum et locus oportunus
quando simul pacifice conueniamus et hanc causam definiamus ·
Capitulum
10 ·
[BK 243 Abschnitt A c. 10]
Et si ita
noluerit faciat
quod iudicauerit faciendum Ego in vestra
amicitia et debita fraternitate
persistere cupiens qui non quaero
quae sunt illius sed illum · si eum salubriter
habere non possum ·
me deo pro illius amicitia tollere nolo · Nec ad malum alicui
praestare
auxilium volo ·
Sequuntur adnunciationes quas tres reges apud sablonarias
debuerunt
adnunciare
·
Adnunciatio Domni
hludouuici
Capitulum
I ·
[BK 243 Abschnitt B c. 1]
Sicut scitis
quia ibi adfuistis
quod proxime apud Confluentes
nos adiuuante domino coniunximus et capitula nobis et a fidelibus nostris
obseruanda duximus · Conuenit nobis vt congruo
tempore et oportuno loco
iterum simul conueniremus et cum dei adiutorio et
fidelium nostrorum consilio
quae emendanda erant emendaremus et emendata
seruarentur
statueremus · Et ad haec agenda per tres vices et tempus et locum
condiximus · sed aut mihi aut fratre meo aut communi
nepoti tales causae
acciderunt pro quibus hoc implere non
potuimus ·
Capitulum
2
[BK 243 Abschnitt B c. 2]
Interea
peruenit
ad me quia meus frater et communis
nepos
noster ita inter se n
on erant
sicut tunc fuerunt
quando nos simul coniunximus · Et ideo ad hoc veni
inter eos priuatus mediator
existerem ·
Vnde
frater noster per me et episcopos
nostros et episcopos nepotis nostri tales causas nepoti mandauit
pro quibus
[fol. 113v] Illi sic priuatus non erat vt antea · De quibus causis nos et
episcopi
nostri ex parte nepotis nostri
fratri nostro et episcopis qui cum eo erant tale
responsum
reddidimus quia illas causas quas ei reputabat
paratus erat aut emendare aut de
illis certam reddere rationem
et dignam facere satisfactionem ·
Quod
responsum libenter frater noster
recepit · Et deo gratias ita modo sunt frater et nepos noster sicut per
rectum esse
debent ·
Capitulum
3 ·
[BK 243 Abschnitt B c. 3]
Et volumus vt
sicut nobis conuenit vt inter
nos fideles missi discurrant · Et vnusquisque
fidelium nostrorum in regnis
nostris cuiuscunque sit homo legem et iusticiam et in
se et in suis
proprietatibus et in suis honoribus habeat sicut
tempore antecessorum nostrorum
habuerunt ·
Adnunciatio domni
karoli
[BK 243 Abschnitt C c. 1]
Hoc quod dilectus frater meus
† dixit nos apud Confluentes
constituisse
hactenus obseruaui et obseruare cupio
Capitulum
2 ·
[BK 243 Abschnitt C c. 2]
Et si nepos noster
ita mihi † fuerit familiaris sic volo ei esse
amicus cetera quae
frater dixit cupio obseruare
Adnunciatio Hlotharii
[BK 243 Abschnitt D c. 1]
Postquam patruus meus hludouuicus me in sua bonitate in filii
loco suscepit , paratus sum illi debitum
obsequium
exi
bere
sicut per rectum debeo facere ·
Capitulum
2 ·
[BK 243 Abschnitt D c. 2]
Et de his
quae patruus meus
Karolus proxime mihi mandauit · sic obseruare paratus † sum vt patrus meus hludouicus illi nunciauit ·
[BK 243 Abschnitt D c. 2]
Quoniam istas quae praecedunt adnunciationes hludouuicus et hlotarius
cum illorum sequacibus
postquam coram omnibus qui adfuerunt trium regum
consiliariis fere ducentis tam
episcopis
quam abbatibus et laicis
relectas penitus reiecerunt ne populo legerentur vt causa
hlotarii penitus taceretur ·
[BK 243 Abschnitt D c. 2]
Hanc adnunciationem Domnus
Karolus istis ipsis verbis iam vesperi
adnunciauit apud
Sablonarias
anno 862 ·
indictione XI · 3
nonas
nouembris · in ipsa casa vbi relectae sunt praecedentes
adnunciationes ·
Sic cum ego verbis et scriptis per fratrem
meum et per episcopos nepoti meo
mandaui et illi de parte sua mihi renunciauerunt sic illi amicus esse et
illum saluare volo · sicut auunculus per rectum saluare nepotem debet · Si ille
sicut nepos per rectum auunculum saluare debet et me et meos saluauerit ·
Adnunciatio Domni Karoli apud Pistas
[BK 273 Abschnitt A c. 1]
Multas gratias vobis agimus de vestra
fidelitate et de vestra bona
v
oluntate
· quam semper erga nos omni
adiutorio demonstratis sicut
nostri antecessores erga nostros antecessores
demonstrarunt Et quia
pacem
quam iam praeterito tertio anno hic
communiter confirmauimus et
adcogitari [!]
fecimus secundum
quod causa in quibusdam locis coniacuit Et si non omnes
sicut desiderauimus
tamen ex maiori parte obseruastis et qu
ia
[fol. 114r] pleniter et cum pace ad hoc placitum nostrum conuenistis ·
II ·
[BK 273 Abschnitt A c. 2]
Et quia
bonam nostram voluntatem in istis et in aliis videmus et experti sumus
fiducialius
vos commonemus vt de istis operibus contra dei et
sanctae eclesiae
† et
nostros
communes inimicos nortmannos incepimus · sine defectu et
lassatione viriliter laboretis · scientes qualiter nobis placuisset
si istas
firmitates hic factas habuissemus
quando in tali angustia
sicut experti estis Me
ldis
contra eos communiter laborauimus ·
vnde
nos deus manifesto suae clementiae indicio adiuuauit ·
· III ·
[BK 273 Abschnitt A c. 3 BK 273 Abschnitt B Prolog]
Et quoniam illa quae iam tertio anno hic vna
cum consensu et
consilio fidelium
nostrorum constituimus et vobis adcogitari fecimus libenter
audisse
comperimus · Quae nunc etiam ad nostram
communem salutem hic fidelium nostrorum
consensu
† constituimus vobis notum facere volumus vt ad scriptum
recurrendo
quod in singulis comitatibus dar
i et relegi atque haberi
praecipimus firmius retinere possitis Quae etiam ab episcop
is
vel eorum
ministris per singulos comitatus de eorum parochiis aperto
sermone vt ab omnibus possint intelligi tradi volumus ·
Karolus
gratia dei rex · Notum esse volumus omnibus dei et nostris fidelibus per
haec quae
sequuntur capitula nunc in isto
placito nostro anno 864 · et
regni 25 ·
indictione
XI
· VII
kalendas
iulias · in hoc loco qui
dicitur
Pistis
constituimus , et cunctis obseruanda mandamus ·
Capitulum
I ·
[BK 273 Abschnitt B c. 1]
Pri
[mum] de
imunitate eclesiarum vt nullus sibi de ipsis
contra authoritatem praesumat
et comites episcopis et ministris eclesiae
adiustores [!] fiant vt in
libro 2 ·
capitulari
praedecessorum nostrorum est
capitulo 23 · Et quicunque comitum vel ministrorum
Reipublicae haec quae mandamus obseruare neglexerit si prima et secunda
vice de his
admonitus non se correxerit
volmus [!] vt neglegentia
comitis ad nostram
notitiam
per episcopos et per missos
nostros deferatur ·
et aliorum neglegentia per comites deferatur ·
Capitulum
2 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 2]
Post haec de
his qui presbyteros flagellant et eos de eclesiis sine episcoporum
consensu
eiiciunt , vel recipiunt aut censum de manso vel ex
his quae
genitor
noster eclesiis imunitatem concessit exigunt ·
et qui censa de rebus eclesiasticis
ad eclesias persoluere detrectant vt a missis
et comitibus nostris inquira
ntur
et distringantur et ad nos adducantur vt quid de eis sit faciendum
consilio
nostrorum fidelium videamus ·
III ·
[BK 273 Abschnitt B c. 3]
Vt pacem
quam cum placitum nostrum
confirmauimus omnes infra patriam et
quando ad placitum vnusquisque venerit et
quando redier
it vt
quando necessitas nobis euenerit vt hostem nostrum adnunciemus
vsque constituta
loca secundum consuetudinem obseruare procuret et qui contra
hanc confirmationem
fecerit ab episcopis et missis ac comitibus nostris
adnuncietur ·
· 4 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 4]
Volumus et
mandamus comitibus nostris (vt 24 capitulo
libri 2 ·
capitulorum
antecessorum)
vt vassalli nostri
† nobis et nostrae coniugi famulantes
condignum apud omnes honorem
habeant
Capitulum
V ·
[BK 273 Abschnitt B c. 5]
Comitibus
nostris [fol. 114v] mandamus vt villae nostrae indominicatae sed et villae de
monasteriis quae coniugi nostrae ac filiis nostris concessa
et donata habemus quaeque sub imunitate consistunt cum saluamento et debita
reuerentia in comitatibus illorum consistant
Capitulum
6 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 6]
Ad nos
peruenit quod quidam leues
homines
de istis
comitatibus qui deuastati sunt a
nortmannis in quibus res et mancipia et domos habuerunt · quia
nunc ibi
mancipia et domos non
habent quasi licenter malum faciunt
quia sicut dicunt non
habent
vnde ad iusticiam faciendam adducantur
Et quia non
habent domos ad quas secundum legem manniri et banniri
possint dicunt ,
quod de mannitione et bannitione legibus comprobari
et legaliter iudicari non possunt · Contra quorum insidias
consensu et
consilio fidelium nostrorum statuimus vt comes missum suum
ad illam terram in qua
domos habuit mittit et eum bannire et
mannire iubeat · Et quoniam lex consensu
populi et constitutione
regis
sit franci iurare debeant quia
secundum regiu
m mandatum
nostrum ad iusticiam reddendam vel faciendam
legibus bannitus vel mannitus
fuit · et sic ipsae res illi iudicio scabiniorum in
bannum mittantur
et si necesse fuerit ipse in forbannum mittatur · et mandet
comes qui hoc exequutus fu
it alteri comiti in cuius comitatu res
et mancipia
habet illi mandet vt per illa quae in suo comitatu habet
illum distringat
quatenus ad iusticiam reddendam vel faciendam in
suum comitatum veniat ·
Capitulum
8 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 8]
Vt
denarii ex omnibus monetis meri
ac bene
pensantes in regno nostro
non reiiciatur vsque ad missam
sancti
Martini et in omnibus
†
ciuitatibus et vicis a villis tam nostris indominicatis
quam in iis quae de imunitate sunt
vel de comitatibus atque hominum
nostrorum siue cuiuscunque sint per omne
regnum nostrum a iudicibus nostris
et ab eis quorum villae sunt vna cum ministris
Reipublicae secundum
quantitatem
locorum ac villarum tanti ac tales de ipsis incolis constituantur
qui inde
prouidentiam
habeant ne boni denarii reiiciantur et non nisi
meri et bene pensantes
accipiantur ·
Capitulum
9 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 9]
Et hi iurent
sacramento ·
quod illum hominem quem scierint merum denarium reiicere
non celent sed
ministris
Reipublicae notum faciant et periurus puniatur ·
Capitulum
10 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 10]
Vt ab
ipsa missa
sancti martini per omne regnum nostru
m non nisi
nostrae nouae monetae et meri et bene pensantes denarii accipiantur
Et quicunque
ab illa die alium denarium negotiandi causa protulerit
a comite et ministris
aufferatur ab eo ·
Capitulum
11 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 11]
Vt in
denariis
nostrae monetae ex vna parte nomen nostrum habeatur in gyro · et
in
medio nostri nominis monogramma · ex altera vero
parte nomen
ciuitatis et in medio crux habeatur ·
XII ·
[BK 273 Abschnitt B c. 12]
Sequentes maiores
nostros constituimus vt in nullo alio loco in omni regno nostro
moneta
[fol. 115r] fiat nisi in palatio nostro et in Quentovico
Ac rotomago
quae moneta ad quentovicum ex antiqua consuetudine
pertinet
et in remis , et in senonis ,
† et in parisio
et in Aurelianis ,
et in Cauillono ,
et in metullo et in narbona ·
Capitulum
13 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 13]
Vt
in
quorum potestate monetae permanserint omni gratia
posposita [!] fideles
monetarios eligant et ipsi monetarii iurent
quod ipsum ministerium
fideliter faciant et mixtum denarium et minus
quam debet pensantem
non monetent et sine vlla fraude contra eos quorum
argentum ad
purgandum acceperint ipsum argentum exmerent et sine fraude
tam
in pensa
quam in purgatione denarios
† concambient · Contra
quod sacramentum si quilibet fecisse reputatus fuerit iudicio dei
se examinet · Et si contra hoc fecisse comprobatus fuerit quia
non
maiorem fraudem f
acit
si mixtum
denarium et minus
quam debeat pensantem monetauerit ·
quam si in purgatione et
concambio argenti fraudem de argento
Reipublicae et de argento · rerum
eclesiasticarum et de facultate pauperum fecerit
vt constitutum est de
falsis monetariis
libro 4 ·
capitulorum 28 ·
capitulo manum perdat ·
Et vt sacrilegus et pauperum spoliator publicae
penitentiae iudicio
episcopali subiiciatur · In il
lis
autem regionibus
in quibus secundum legem Romanam
iudicia terminantur iuxta ipsam legem culpabilis
iudicetur ·
XIIII ·
[BK 273 Abschnitt B c. 14]
Vt in
proximis
Kalendis
Iulii qui hanc 12
indictionem habeat in siluanectis
ciuitate vnusquisque comes in cuius comitatu monetam esse iussimus ·
vicecomitem · suum cum duobus aliis hominibus qui in eius comitatu res et
mancipia
vel beneficia habeant · Et suum monetarium cum ipsis
habeat · quatenus ibi
accipiant per manus suas de camera nostra
ad opus vniuscuiusque monetarii de mero
argento cum
pensa
libras 5 · vt habeat
vnde initium monetandi possit incipere ·
et pensam
argenti
quam ex camera nostra accepit per manus eorum per quas
illud accepit
sabbato ante initium quadragesimae in monetatis
denariis in
praefato loco : et cum ipsa pensa cum qua argentum acceperat
vnusquisque monetarii in nostra camera
reddat ·
Capitulum
15 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 15]
Omnes a
b ipsis
kalendis iuliis argentum suum in constitutis monetis
concambiari
faciant · scientes quia post missam
sancti Martini nulli
alii denarii in regno nostro , nisi
istius nouae monetae nostrae
recipientur · Et quicunque liber homo ab ipsa die
denarium
merum nouae nostrae monetae in regno nostro reiiecerit bannum nostrum
id est LX
ta solidos componat · Si vero serui eclesiastici
aut comitum aut
vassallorum nostrorum hoc fecerint quia in praefato
capitulari continetur
vt LX ictibus vapulent et hoc occasionem discreti homines
modum
in disciplina faciebant constituimus fidelium consensu vt
quorumcunque
serui et coloni pro hoc conuicti non cum grossa
fuste sed nudi
cum
[fol. 115v] virgis vapulent · et in ciuitatibus atque vicis seu villis episcopi
per
suos ministros vel presbyteros prouidentiam vna cum
Reipublicae ministris
accipiant ne in hac causa modus disciplinae transgrediatur ·
sed
taliter fiat qualiter homines castigentur · vt in corpore debiliores non
fiant · Et si dominus vel magister qui liber aut aduocatus talium
homin
[um]
eos vel comiti vel misso nostro ad disciplinam sustinendam contradixerit
praedictum
bannum LX ·
solidorum soluat ·
Capitulum
16 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 16]
Vt si aliquis
homo a proximis
kalendis
iulii de hac noua moneta mixtum vel minus
quam debet pensantem
denarium inuenerit · constringat eum qui denarium ad
negotiandum
protulit et ipse dicat a quo eum accepit et sic de manu ad manum
veniat vsque dum ad falsitatis auctorem perueniatur · et inuentus
monetator in
illa terra in qua
iudicia secundum legem Romanam
terminantur
secundum legem ipsam iudicetur · in terra vero in qua iudicia
secundum legem
Roma [!] · non iudicantur
monetarius
manum dextram perdat
et qui consenserit si liber est LX solidos componat si seruus
vel colonus nudus
cum virgis vapulet ·
Capitulum
XVII ·
[BK 273 Abschnitt B c. 17]
Vt falsi
monetarii disquirantur
et
vt cum
consentientibus vt
similiter puniantur ·
Capitulum
18 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 18]
Si
fa
lsus
monetarius falsam
monetam percutiens aut denarium falsum de
noua moneta ad negotiandum
proferens vt constringi non possit in fiscum nostrum
vel in
quacunque
imu
nitatem
, aut alicuius potentis potestatem confugerit · Si in
nostrum
confugerit fiscum requiratur a ministro nostro · et si ille eum defenderit
aut ocultauerit nuncietur nobis vt vindicetur · Si autem in
immnitatem
aut potestatem confugerit · mandet comis vel
Reipublicae
publicae [!] minister
episcopo vel abbati vt reddat ei reum · si ille
contradixerit et eum reddere
noluerit
in
prima contradictione solidis · 15 ·
culpabilis iudicetur · Si ad secundam
inquisitionem eum reddere noluerit
quidquid reus damni fecit , totu
m
ille qui infra imnitatem retinet
nec reddere vult soluere cogatur · Et si ipse
comes
veniens
licentiam
habeat ipsum hominem infra imnitatem quaerendi vbicunque
inuenire
potuerit · Si autem in prima inquisitione comiti
responsum fuerit quod
reus infra imnitatem quidem fuisset sed fuga lapsus sit · iuret
quod
ips
e
eum ad iusticiam cuiuslibet disfaciendam fugere non fecisset , et
sit
ei in hoc satisfactum · Si vero intranti in ipsam immitatem vel in
cuiuslibet
hominis potestatem vel proprietatem comiti collecta manu quilibet
resistere
temptauerit · Comes hoc ad regem vel principem deferat
et ibi diiudicetur Et sicut
ille qui in imnitate damnum fecit · DC · solidis
componi debeat ita
qui comiti collecta manu resistere praesumpserit
DC solidis
culpabilis iudicetur ·
Capitulum
19 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 19]
Vt melius
haec prouidentia de bonis
denariis
† non
reiiciendis et de moneta falsa custodiri possit · Volumus
vt vnusquisque comes de
comitatu suo omnia mercata inbreuiari
faciat · Et sciat nobis dicere quae mercata
tempore
aui nostri fuerunt
et quae
tempore domni et genitoris nostri esse caeperunt vel quae
illius
[fol. 116r] auctoritate constituta fuerunt , et sine illius auctoritate · vel
quae
tempore nostro conuenire
oeperunt [!] vel quae in antiquis locis permanent
et si mutata sunt cuius auctoritate mutata fuerunt · Et ipsum
breuem vnusquisque comes ad proximum placitum nostrum nobis adportet vt
decernere possimus quatenus necessaria et quae per auctoritatem sunt
maneant ·
Quae vero superflua interdicantur · Et mercata
die
dominico in nullo
loco habeantur
Capitulum
20 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 20]
Vt
comes et
Reipublicae
ministri ac caeteri fideles nostri prouideant : quatenus iustus modius
ęquusque sextarius in ciuitatibus et in vicis et in villis ad vendendum
et emendum
fiat et mensuram secundum antiquam consuetudinem de palatio
nostro accipiant · et
non pro hac occasione a m
ansuariis
vel ab
his qui censum debent maior
modius nisi sicut consuetudo fuit
exigatur · Et ipsi homines qui per villas de
denariis prouidentiam
iurati habebunt , ipsi etiam de mensura ne adulteretur
prouideant
Et siquis reputatus fuerit mensuram adulterasse et cum iam
maiori
modio vel sextario annonam vel vinum accepisse · et cum minori
mensura venundare :
si liber homo est , aut secundum suam legem se sacramento
purget · Aut si fecisse
aut fieri consensisse probatus fuerit · hoc
vnde mensuram adulterauit
id est vinum et annona a ministris
Reipublicae
tollatur ab eo · insuper bannum nostrum
id est solidos LX · componat · Si autem
seruus vel colonus iudicio dei se
examinet vel conuictus rem
vnde mensuram
adulterauit perdat · insuper et virgis nudus vapulet · Et
quicunque
siue liber siue colonus post legalem emendationem episcopale
iudicium
suscipiat quia contra interd
ictum
domini fecit ·
- - - Qui in suo ministerio
tortum
faciunt · In illis autem regionibus in quibus secundum legem Romanam
iudicantur
iudicia , iuxta ipsam legem iudicentur , quia super illam
legem vel contra ipsam
nec antecessores nostri
† nec nos aliquid statuimus ·
Similiter
per ciuitates et vicos atque per mercata ministri
Reipublicae
prouideant ne illi qui panem coctum et carnem per denaeratas et
vinum per
sextaria vendunt adulterare et minuere possint · sed quantos
mensurabiles panes in
vnaquaque ciuitate de iusto modio episcopi
vel abbates seu comitis ministeriales a
pistoribus suis recipiunt ,
tantos mensurabiles panes de aequo modio a pistoribus
qui panem
vendunt fieri faciant · Homines qui prouidentiam habere debebunt
Nemance [!] mensura fiant si de periurio
quod iurauerunt
quia hoc consentire non debuissent reuicti fuerint secundum
legem puniantur ·
vt
libro 3 ·
capitulo 10 · habetur · Et postea ab episcopo publicam de periurio paenitentiam
accipiant ·
XXI ·
[BK 273 Abschnitt B c. 21]
Vt quia per
tres iam annos bannum proiectione
bonorum denariorum perdonauimus · Volumus vt
modo secundum
discretionem
quam missis nostris commendabimus reuuadiatum persoluatur ·
[fol. 116v] Et vbi reuuadiatum non est reuuadietur et soluatur · quatenus ex hoc
et ex disciplina constituta ita constricti deinceps cessent denarios bonos
reiicere · Et quoniam audiuimus occasione accepta pro reuuadiato banno quosdam
plus a pauperibus accepisse
quam bannus leuet hoc
a missis requiri
volumus , vt hi cogantur restituere ,
quod plus acceperunt et
nobis a missis
nostris adducantur ·
quatenus per nostram harmscaram ita castigentur , vt
† vlterius non opprimat pauperes ·
Capitulum
22 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 22]
Vt a colonis
qui iam
per reiectione bonorum denariorum flagellati vel flagellandi sunt nulla
alia exactione requiratur · et si ab aliquo eorum aliquid inde acceptum
fuit
a missis nostris cogatur restitui · Et qui beneficia vel
alodes
in
duobus vel tribus aut quatuor comitatibus
habent , et non
habent in vnoquoque
comitatu
vnde plenum bannum
valeant soluere vel qui
† in vno
tantum
comitatu alodem vel beneficia
habent · et non
tantum ibi
habent inde plenum
bannum iure valeant soluere , missis nostris hoc notum
faciant et hoc
ab eisdem missis nostris dilligenter imbreuietur et nobis
renuncietur
vt decernamus qualiter castigatio ex compositione fiat
et homines
vltra mensuram non grauentur · Is qui ignoranter peccauit iuxta
quod possibile visum fuerit componere cogatur · is qui mala voluntate
peccauit totam legis compositionem cogatur exsoluere ·
Capitulum
23 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 23]
Vt
nullus deinceps in regno nostro mixturam auri vel argenti ad
† vendendum facere vel consentire
praesumat et nullus a missa
sancti
Remigii
id est
proximis
Kalendis
octobris aurum vel argentum ad emendum vel
vendendum nisi purificatum
proferat · Si quis vero ad emendum
vel vendendum portauerit
a ministris
Reipublicae hoc
quod portauerit tollatur · et ipse per fideiussores
si res et mancipia in
illo comitatu non
habet ad praesentiam nostram cum
auro
vel argento adducatur vt commendemus qualiter culpabilis
iudicetur · Si vero
res et mancipia vel mobile per quae distringi
legaliter possit in ipso comitatu
habuerit ad nos venire iubeatur ·
Et si quis inuentus fuerit suum aurum vel
argentum vel
quodcunque
fabricinium ex auro
vel argento portare ad fabrum vt purgetur
prouideant
reipublicae ministri nec hac occasione ab eo
quod suum est tollant ·
Quodsi fecerint , sicut ille qui tortum in suo
comitatu vel ministerio
fecerit in nostra vel fidelium nostrorum
praesentia culpabilis iudicabitur ·
Faber vero qui post
praefatas
kalendas
comprobatus fuerit aurum vel argentum ad
vendendum vel emendum
adulterasse in illis regionibus in quibus iudicia
secundum legem
Romanam terminantur iuxta illam legem puniatur · in aliis autem
regionibus regni
nostri manum perdat · Et liber homo qui hoc consenserit
bannum nostrum
id est · LX · solidos componat · Colonus vel
seruus nudus cum virgis
flagelletur · Si vero iudaeus fuerit · ipsum
quod mixtum proferat perdat
et bannum nostrum componat ·
Capitulum
24 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 24]
Vt in omni
regno nostro n
on
amplius vendatur libra auri purissime cocti nisi 12 libras
argenti de nouis
et meris denariis illud vero aurum
quod coctum
[fol. 117r] quidem fuerit sed non
tantum vt ex eo deaurata fieri possit · li
bra
vna de auro
vendatur decem libris argenti de nouis
et meris denariis · Et
omnimodis prouideant tam comites
quam cetęri omnes
ministri
Reipublicae ne aliqua adiectione vel fraude aliquid amplius vendatur
sicut de suis
honoribus volunt gaudere · Qui aliter fecerit si liber
homo fuerit bannum nostrum
id est LX solidos componat Colonus vel seruus nudus
virgis
vapulet ·
Capitulum
25 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 25]
Et
qu
oniam
in
libro 3 ·
capitulo 75 · con
tinetur
vt nullus sine permisso regio bruniam vel arma extraneo dare
aut vendere
praesumat · et
eodem
libro
capitulo 6 · designata sunt loca regni
vsque ad quae negotiatores brunias et arma
ad venundendum
portare et vendere debeant ·
Quod si inuenti fuerint v
ltra
portan
tes
aut venundantes vt omnibus substantia eorum aufferatur ab eis · dimidia
pars
partibus palatii Alia vero inter missos regios et inuentorum
diuidatur · Quia
peccatis nostris exigentibus in nostra vicinia ·
nortmanni veniunt et eis a nostris bruniae et arma atque Caballi
aut pro
redemptione dantur , aut pretio venundantur et per
hoc auxilium illis contra nos
praestitum eclesiae destruuntur christiani
depredantur et regni facultates exhauriuntur · Propterea vna
cum consensu et
consilio fidelium nostrorum constituimus vt quicunque
post proxima
iulii
kalendas 12
mae
indictionis
nortmannis bruniam vel
quaecunque arma aut caballum donauerit sicut
proditor patriae
et expositor christianitatis ad perditionem gentilitati sine vlla
redemptione de vita componat · quae citissime a missis nostris et
comitibus
nota fiant ne de ignorantia se excusare
† valeant ·
Capitulum
26 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 26]
Vt pagenses
franci qui caballos
habent vel habere
possunt cum suis comitibus in hostem pergant · et nullus per
violentiam
aut opressionem talibus francis res suas aut caballos tollat
vt
hostem facere et debitos paraueredos secundum
antiquam consuetudinem nobis
exsoluere non possint · neque comes neque aliquis
minister
Reipublicae
Quod
si fecisse comprobatus aliquis eorum fuerit · sic cogatur
componere sicut
hi qui tortum in suo comitatu vel ministerio
faciunt ·
Capitulum
27 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 27]
Iuxta
capitulare
quod
genitor noster
anno 26 · regni sui constituit , comites
vel missi nostri
dilligenter inquirant
quanti homines
liberi in singulis
comitatibus maneant qui per se possint expeditionem facere ·
Et
quanti de his quibus vnus alium adiuuet · Quanti etiam de his qui a
duobus
tertius adiuuetur vel
pararetur [!] · Necnon
† de
his qui a
tribus quartus adiuuetur · siue de his qui quatuor quintus adiuuetur
et praeparetur vt expeditionem exercitalem facere possint · Et
†††††
nos eorum summam perferant · vt illi qui in hostem pergere p
otuerunt
iuxta
[fol. 117v]
antiquam consuetudinem ad ciuitates nouas et pontes ac transitus
paludium
oporterentur et in ciuitate atque in marca uuactas faciant
ad defensionem patriae
omnes sine
vlla excusatione veniant · Et qui de
talibus
hostem
dimiserint heribannum iuxta
capitulo 14 ·
libro 3 ·
capitulorum
soluant ·
Capitulum
28 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 28]
Vt
franci qui censum de suo capite vel de suis
rebus ad partem regiam
debent sine nostra licentia ad casam dei vel ad alterius
cuiuscunque seruitium se
non tradant , vt
respublica
quod de illis
habere debet
non perdat ·
Quod si seipsos
au [!] res suas ad casam dei aut ad alterius
cuiuscunque seruitium sine licentia nostra tradere voluerint sicut in
capitulari
aui nostri continetur de his qui
pro furto
se in seruitium
tradere cupiunt · comites vel vicarii hoc eis non consentiant sed
ex banno nostro prohibeant ·
Quod si contra bannum nostrum fecerint ipsi qui
eos receperint bannum nostrum
id est LX · solidos componat · Et si ipsos in suo
seruitio habere voluerint vel
illorum res de quibus census ad partem
regiam exiebat tenere voluerint , censum
quem ipsi franci debeant
vel
qui de illorum rebus exire solebat ad nostram regiam partem
componant ·
vt
capitulorum
libro 3 ·
capitulis 15 · et 86 · et
libro 4 ·
capitulo 36 · habetur · Postea his
res suas tradere ac vendere et ad diuinum
seruitium conuerti
si
vellent
non prohibuerunt · sicut
libro I ·
capitulis 132 · et 134 · et
libro 2 ·
capitulo 31 · et
libro 4 ·
capitulo 19 · continetur Si quis de talibus francis de suis rebus tradere vel
vendere voluerit non prohibemus tantum vt ius regium
quod sibi
debetur non perdat
Capitulum
29 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 29]
Vt
illi coloni
tam fiscales
quam eclesiastici
qui sicut in polipticis continetur et ipsi non denegant
carropera
et manopera ex antiqua consuetudine debent · Et margilam et
alia
quaeque carricare quae illis non placent renuunt · quoniam in
illi
[.]
adhuc antiquis
temporibus forte margilla non trahebatur · quae multis in
locis
tempore
aui et
domni ac patris nostri trahi caepit · Et de manopere
in
scuria trahere nolunt · Et
tamen non denegant quia manoperam debent
quidquid eis carricare praecipitur de
opera carroperae
quando illam
facere debent sine vlla differentia carricent · Et quidquid eis de
opera man
opere
quando illam facere debent praecipitur faciant ·
Capitulum
30 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 30]
Et quoniam in
quibusdam locis coloni tam fiscales
quam et de casis dei
suas hereditates
id est mansa quae tenent , non solum suis paribus sed et
clericis canonicis ac villanis presbyteris et aliis quibuscunque
hominibus
vendunt et tantummodo sellam retinent et sic destruuntur villae
vt
non solum census debitus inde non possit exigi · sed etiam quae terrae
de singulis
mansis fuerunt iam non possint agnosci · Constituimus
vt
praecipiatur a nostris ministerialibus et a ministris ecclesiasticis
vt
hoc de caetero non fiat ne villae destructae et confusae fiant · Et quidquid
de singulis mansis sine licentia dominorum per quoscunque venditum est
[fol. 118r] recipiatur · et singulis mansis terrae venditae restituantur ·
Et
iuxta qualitatem vel
quantitatem terrae vel vinearum ad singulos
mansos pertinentium
postquam restaurati fuerint a
b vnoquoque manso
census ad partem dominicam exigatur ·
Capitulum
31 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 31]
De
aduentitiis
istius terrae quae a nortmannis deuastata est constituimus vt
sicut in
capitulari aui nostri karoli
imperatoris habetur vnusquisque comes de
suo comitatu et nomina eorum
et qui sunt eorum seniores describi
faciant
et ipsos aduenas qui a
tempore
aui et patris nostri in illorum
comitatibus
commanent , eis ibi secundum consuetudinem manere permittent · Illos vero
qui propter persequutionem nortmannorum nuper de istis partibus
† in illas
partes confugerunt Episcoporum missi cum
missis
Reipublicae taliter de istis
partibus in has
partes venire faciant vt
non opprimantur , nec aliquis
census vel quaecunque exactio ab illis exigatur Et
habeant
licentiam
quae in illis partibus suo seruitio meruerunt · et illi qui
nullum lucrum de
opere in
vineis sperant
kalendis
septembris · vnusquisque ad locum
suum iam peruentus sit · et qui lucrum de vineis
in illis partibus promeruit
octo dies post missam
sancti Remigii in istas partes iam sit peruentus et
sibi in
istis partibus in futurum prouideat et suo seniori seruiat · et si
necesse illi
fuerit ad missam
sancti Martini ad suum conductum in illas
partes redeat · Et vsque
ad
kalendas
aprilis ·
ibidem vnusquisque immorandi
licentiam habeat ·
indeque ad terram suae na
tiuitatis
et ad senioratum
suum vnusquisque
redeat · Et vsque ad medium Maium propter seminationem
ibidem maneat · indeque si
illi necessitas fuerit ad suum conductum
redeat · Et inde ad messi
ones
in terra sua vnusquisque redeat et
de cętero ibidem permaneat · Si autem de istis
partibus in illis
partibus faemina
faemina [!] maritum aut maritus faeminam
accepit
illud coniugium quia non est legale sicut leo in
suis decretis et
Gregorius
in epistolis · monstrant dissoluatur · Et cuius fuerit vir vel
faemina
mancipium suum quaeque potestas recipiat et suae potestatis homini
coniungere faciat · et si infantes inde nati sunt secundum legem
antiquam
matrem sequantur ·
Capitulum
32 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 32]
Vt
Conlimitanei et
vicini
comites in vna die si fieri potest mallum non teneant ·
maxime post octauas pascae propter francos homines
et aduocatos qui ad vtraque mallum non possunt occurrere sed
mittant sibi
inuicem missos et si vnus die Lunis mallum habuerit
alter die iovis aut die Lunis
sequentis hebdomadae mallum habeat ·
Et ne graue ei sit qui mallum suum interiecit · qui vno anno primus
tenuerit mallum · sequenti anno con
sentiat
alteri tenere primum ·
Et si sacramenta legalia in primo die Lunis
post pascha iuranda
[fol. 118v] deuenerint aut in aliis feriis
quando mallum tenere debuerat mittat
quisque comes missum suum qui ipsa
sacramenta auscultet ne ipsi
homines iectiui inueniantur et ipse sic mallum suum
teneat , vt barigildi
eius et aduocati qui in aliis comitatibus rationes
habent ad suum mallum
occurrere possint ·
Capitulum
33 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 33]
Et quia
sacramenta post quadraginta
noctes legaliter iuranda accipiuntur et in
praefatis
praedecessorum nostrorum
capitulis inuenitur · vt
postquam comes et pagenses de qualibet
expeditione h
ostili
reuersi fuerin
t · ex eo die su
per XL ·
noctes sit bannus resisus
quod in lingua theodisca scastlegi
id est armorum
depositione vocatur multi inde contendunt et se inter se
iectiscunt · Alii
enim · suum sacramentum XL die in quo illud
accipiunt
iurare volunt · et in
tantum concedunt vt etiam si intra
quadragesimam
XL · dies
venerit suum sacramentum se iurare debere contendant
et contra accusatores suos si
ad hoc audiendum non venerint iectiscunt ·
Numerant · enim · dies et
non numerant noctes ·
Vnde constituimus vel
ipsa die quo sacramentum accipitur post XL dies et
noctes XL ·
id est XLII
o ·
die de sex septimanes ipsa feria qua illud
sacramentum acce
pit
legaliter in locis constitutis iuret · Qui aliter
fecerit bannum nostrum
id est XL solidos componat · Et si ipsa dies intra quadragesimae
ieiunia
euenerit nemo illud sacramentum iurare praesumat · sine
vlla legali
compositione vel iectitione vsque ad diem Lunis post octauas paschae
et tunc
quod legaliter accepit legaliter perficiat ·
Capitulum
34 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 34]
Quidam
comites nostri nos consuluerunt de illis francis hominibus qui
censum
regium de suo capite sed et de suis rescellis debebant
qui
tempore famis necessitate cogente , seipsos ad seruitium vendiderunt
vnde cum nostris fidelibus hoc edictum fecimus · id est quia non in lege
Salica ex hoc expressius quiddam inuenimus · Tamen · 3 ·
capitulorum
libro
capitulo
29 · de homine libero qui se loco v
Wadii tradidit continetur
reliqua Et
in lege digito dei scripta legimus vt si attenuatur frater noster se
in
seruitium tradiderit sex annis serui et illi qui eum emit et
† s
eptimo
egrediatur liber gratis · Est constitutio
praedecessorum talis · Vt
quicunque ingenui filios suos
quod et de ipsis liberis hominibus qui se
vendunt obseruari volumus qualibet
necessitate vel famis
tempore vendiderint , ipsa necessitate compulsi Emptor si quinque
solidis emit
sex recipiat si decem 12 si amplius secundum
suprascriptam
rationem augmentum pretii consequatur ·
Sanctus
Gregorius etiam de his qui
liberi a paganis captiui fuerint si aliquis eos
redemerit ipsi
qui redempti sunt procurent vt
tantum
pretium redempt
ori suo donent
sicut ab eo redempti
fuerunt et in sua libertate permaneant · Si
autem eclesia eos redemerit gratis
liberi fiant ·
Quod et nos per
regnum obseruari praecipimus · Et si hos
homines liberos necessitate seruos
qui eos emerint ad extraneas gentes aut ad
transmarina
[fol. 119r] loca transferre aut venundare praesumpserint
hi regum banni componant
Et si talis homo antea liber vsque dum in tali seruitio fuerit de libera
faemina filios habuerit ipsi filii liberi permaneant , salua
constitutione legis
Romanae in eis qui secundum illam viuunt ·
Capitulum
35 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 35]
De comitibus
constitutio ad verbum repetitur
quae est
libro 2 ·
capitulorum 18 ·
capitulo
Capitulum
37 ·
[BK 273 Abschnitt B c. 37]
Et quoniam
fideles nostri in istis quae in sequana fiunt et in aliis
operibus laborant et heribergum nostrum
quod
praeterito anno hic fieri
iussimus , homines et de
illa parte sequanae in istas partes venientes
et de istis
partibus in illas partes euntes
destruxerunt ,
per occasionem quia
in illo contra debitam reuerentiam manere caeperunt
Et nunc istud heribergum non
sine labore et dispendio fi
delium
nostrorum fieri fecimus ; volumus vt
sicut nec in nostro palatio
ita nec in isto heribergo aliquis alius sine nostra
iussione
manere praesumat , nec illud destruat ,
Quod qui fecerit a custodibus
quos ad hoc deputatos habemus nobis notum fiat
vt vindicta
fiat ·
Quia semper parati esse volumus et vos paratos
esse
iubemus vt in istis partibus et in aliis quibuscunque nobis necesse
fuerit et contra paganos et contra alios quoscunque auxilium praebeatis
Et post omnia lecta ·
Capitulum
I ·
[BK 273 Abschnitt C c. 1]
Monemus vt
haec firmiter obseruetis
et semper parati sitis vt
quando nuncius venerit aut nobis necessitas
fuerit
quam citissime ad nostrum et dei seruitium occurrere possitis ·
Et volumus vt
quicunque istis
temporibus castella firmitates et haias
sine nostro verbo fecerunt
kalendis
augusti omnes disfactas
habeant · Quia vicini
exinde multas depraedationes sustinent · Et
qui eas disfacere
noluerint comites in quorum comitatibus factae sunt disfaciant ·
Qui si implere neglexerint sciant quia tales comites quaeremus
et in illorum
comitatibus constituemus qui nostrum mandatum facere
velint et possint ·
II ·
[BK 273 Abschnitt C c. 2]
Et qui
interpellatus est vt hic
aliquam
causam definiat , hic stet vsquequo definita sit ratio de qua
interpellatus est · Et qui pro sua causa hic demorandi habet
necessitatem et
ipse nobiscum stare potuerit
quantum ei necessitas
fuerit Sed et vassalli nostri cum tantis hominibus sicut
eis commoditas
fuerit ,
† nobiscum remaneant et
nobiscum pergant
Haec quae sequuntur capitula misit Domnus rex karolus
in Burgundiam exequenda per Gauslinum
et fulconem et per
Waltarium et Lantuinum de Tusiaco
anno 865 ·
In nomine
sanctae et indiuiduae trinitatis karolus
gratia dei rex omnibus episcopis
abbatibus abbatissis comitibus et
vassis nostris seu cunctis nostris fidelibus
in regno burgundiae consistentibus salutem ·
Capitulum
1 ·
Vt sicut nostri
infideles et communes contrarii nostri se inuicem confirmauerunt ad
nostram contrarietatem , vt nullus de his quae considerauerint suum
[fol. 119v]
parem discooperiat vel
perdat neque ad illa quae adimplere volunt
dimittat · ita fideles nostri se confirment ad commune adiutorium ·
Capitulum
2 ·
Vt omnes
qui fidelitatem nobis adhuc promissam non
habent , fidelitatem nobis promittant
Capitulum
3 ·
Qui fidelitatem
et post istud sacramentum in
fidelibus nostris se
iunxerunt proprietas illorum in nostrum indominicatum
recipiatur · donec ipsi
per fideiussores in nostram
presentiam
veniant ·
Capitulum
4 ·
Vt nullus
infidelium nostrorum qui liberi homines sunt in nostro regno immorari vel
habere
proprietatem permittatur nisi fidelitatem nobis promiserit
Capitulum
5 ·
Vt illae
traditiones iniustae et a nostris antecessoribus et a nobis prohibitae
quae factae
sunt aut mulieribus aut matribus aut quibuscunque
personis vt liberius ipsi
traditores nostram infidelitatem perficere possint ·
aut iniusticiam in
comitatibus non reddant
†
tamquam factae non fuerint ·
pro nihilo
habeantur et sicut ipsi alodes ipsos in sua manu tenuissent
ita de ipsis alodibus
fiat vt si ad fidelitatem nostram adduci non potuerint
ipsi alodes in nostrum
dominicatum non recipiantur · Similiter et de
commendationibus quarumlibet
facultatum vel pecuniarum , fiat · Et si ad
casam dei aliquid
commendatum
habent · Episcopus vel rector eclesiae vbi commendatae
sunt · A
ut
illis in praesentia missorum nostrorum
reddant qui eas commendauerunt
aut coram missis nostris sigillentur aut sub sigillo custodiantur
Capitulum
7 ·
Quia
comperimus plures nobis petierunt al
odes
, et petentes
parum , plus inde acceper
unt
· volumus vt missi nostri hoc inquirant
et describant et ipsos homines cum praeceptis ad nostram
praesentiam venire faciant
Capitulum
8 ·
Vt missi nostri
de omnibus censibus vel paraueredis quos franci homines
ad regiam potestatem exsoluere debent inquirant , et vbi dimissum est
exsolui faciant · Et de singulis comitatibus cuncta describant et
nobis renuncient , Similiter et de terris censalibus et de rebus ad casas
dei traditis ,
vnde census ad partem regis exiuit antiquitus ·
Capitulum
11 ·
De vno manso
ad eclesiam dato nullus census neque caballi pastus a senioribus de
presbyteris requiratur · sed neque de terrulis et vineolis pro
loco sepulturae ad easdem eclesias datis
Capitulum
12 ·
Vt missi
nostri iusticias
quantum temporis qualita
s
promiserit
omnibus indigentibus faciant , et
quod
modo pro breuitate
temporis facere non potuerunt comitibus comm
endent
in tempore congruo eis l
egem
et iusticiam faciant , et in suis
memorabilibus adnotent
de quibus comitibus commendauerunt , vt
iterum
illi homines se reclamauerint
quod iusticiam habere non potuerunt ,
nos ipsi inuestigemus et decernamus quare hoc ipsi comites
dimiserunt ·
Capitulum
13 ·
Fideles nostri
tam episcopi , abbates , et comites et
vassi nostri et abbatissarum homines , et caeteri fideles nostri se de vno
missatico in aliud
adunent cum omni necessario apparatu · Et illuc suos homines
transmittant
cum guntfanonario qui de suis paribus cum missis nostris
rationem habeat ·
Et si de vno missatico ad hoc
praeualere non potuerint ad aliud missaticum
caeleriter missos
suos dirigant , et omnes praeparati ad eos occurrant · et
si duo
missatici non suffecerint
† hoc nobis mandent vt aut per
[fol. 120r] nos aut per filium nostrum , solatium transmittamus ·
Capitulum
14 ·
Missi nostri
cum
episcopis et comitibus et vassis nostris qui super aquas
commanent per quas
infideles
nostri in regnum nostrum transeunt , ordinent vt illae naues
custodiantur ·
Capitulum
15 ·
Vt missi nostri
si in illa terra talem causam
inuenerint
quam ad debitum finem nec per ista capitula nec per capitula
progenitorum
neque per legalia
capitula perducere possint nobis veraciter
mandent vt nos inde remandemus
qualiter inde agere debeant ·
Capitulum
16 ·
Vt ministri
comitum in vnoquoque comitatu dispensam missorum
nostrorum a quibuscunque dari
debet recipiant et ipsi ministerialibus
missorum nostrorum eam reddant · Missi
autem nostri prouideant ne pro hac
occasione inde ministri comitatum amplius nisi
quantum in tractoria
nostra continetur inde exigant ·
Anno 865 · 11 ·
kalendas
martii haec quae sequuntur hludouicus et karolus
Reges in Tusiaco villa populo adnuntiarunt ·
Sicut vos
audisse credimus iam secundo et tertio
in isto
tempore
conuenire simul proposuimus , sed variis occupationibus
praepedientibus hoc
vsque nunc implere nequiuimus · Nunc quia
simul conuenimus volum
[..]
vos scire quoniam ad nullius deceptionem vel condemnationem aut pro vlla
indebita cupiditate conuenimus ·
Capitulum
6 ·
Vos scitis
qualiter nepos
noster hlotarius per suam iuuentutem et
Leuium hominum consilium illegitimo
vtitur coniugio · Quia eclesia nobis et illi commissa et regnum
vnum est , et populus
ac christianitas vna est , ad illud missos nostros misimus ,
et ei tal
[e]
consilium mandamus qualiter ipse coram deo saluus et coram populo
honoratus
esse valeat ·
Capitulum
7 ·
Quia etiam ipse
suos missos ad nos
transmisit quasi consilium quaerens , per nostros missos de his
vnde nobis
mandauit sincerum consilium remand
amus
Haec quae sequuntur capitula constituta sunt a
Domno
karolo rege glorioso
cum consilio et consensu suorum
fidelium qui adfuerunt in loco qui dicitur
Pist
is
Anno 869 ·
anno regni 30 ·
Indictione 2 ·
Capitulum
1 ·
[BK 275 Abschnitt A c. 1]
de honore
eclesiarum seruorum ancillarumque imunitate ·
Capitulum
3 ·
[BK 275 Abschnitt A c. 3]
Vt omnes
fideles nostri sint veraciter de nobis securi quia quantum potuero et
sciero
vnumquemque secundum sui ordinis dignitatem et personam honorare et
saluare ,
honoratum et saluatum conseruare volo , neque quemquem contra
legem , iusticiam ,
vel auctoritatem ac iust
am
rationem condemnabo , ex his qui
mihi fideles ac veri adiutores
fuerunt , sicut quisque regi suo et seniori
esse debet ·
Capitulum
5 ·
[BK 275 Abschnitt A c. 19]
Vt episcopi
comitibus missis et vassis nostris sed et suis
ipsis subditis tam clericis
quam laicis ac comitum ac vassallorum nostrorum
hominibus paternam
benignitatem secundum suum debitum honorem , ac legem , ac dignitatem
impendant
sicut sacrae leges tam mundanae
quam eclesiasticae decernunt ·
Similiter comites , et missi ac vassi nostri
episcopis et pres
byteris
de
bitam
reuerentiam , et vassallis episcoporum legem et iusticiam impendant ·
Capitulum
7 ·
[BK 275 Abschnitt A c. 7]
Si episcopi
suis laicis iniuste fecerint , et ipsi laici se inde ad nos [fol. 120v] reclamauerint
ipsi episcopi obodiant [!] ·
Capitulum
8 ·
[BK 275 Abschnitt A c. 8]
Vt
presbyteri parr
ochianis
suis senioribus debitum honorem impendant ,
quod si non fecerint seniores
eorum hoc episcopis dicant , et episcopi
presbyteros castigent ·
Capitulum
9 ·
[BK 275 Abschnitt A c. 9]
Vt si abbates
vel abbatissae aut comites seu vassi nostri aut caeteri laici clericos
probabilis vitae et doctrinae episcopis canonice conseruandos suisque in eclesiis
conseruandos
obtulerint · Nulla qualibet occasione eos episcopi vel ministri eorum
reiiciant
et episcopi praeuideant quem honorem
presbyteri
pro eclesiis suis senioribus suis tribuere
debent , et senioribus presbyterorum haec suffici
ant
,
neque plura exquirant , ne
nos offendant et post dignam emendationem dignam
harmscaram , a nobis
dispositam sustineant · Episcopi parrochias et decimas
antiquis eclesiis seruent
et seniores immitatem de manso ad eclesiam dato
conseruent , et non sine
auctoritate episcoporum presbyteri in
quibuslibet eclesiis constituantur , vel compellantur ·
Nec laici
per ignorantiam et presbyteri per necessitatem et episcopi per
cupiditatem
in simonia
[m] cadant · Damnantur in
praesenti seculo comburendi igne perpetuo
tales negotiatores praui · cum
quod iuste
benemeritis [!] dare gratis debent
iusticiam sicut iudas christum qui vt dicit apostolus
factus est nobis a deo
iusticia · vendidit · ita et deum et christum iusticiam et
spiritum
sanctum qui per manuum
impositionem tribuitur , commodantes vel accipientes
vendunt · Et qui
pretium perinde donant , emunt peccatum et heretici fiunt ·
Capitulum
10 ·
[BK 275 Abschnitt A c. 10]
Vt
nemo
episcopus neque
presbyter
excommunicet aliquem
antequam causam probet propter
quam eclesiastici canones
hoc fieri iubeant · Et donec qui peccauit aut
confessus aut a parte
conuinctus fuerit · Eum ad paenitentiam hortetur ·
quod si contempserit Regiam vel
reipublicae potestatem episcopus adeat vt constringatur · Si autem ad paenitentiam venire
voluerit , sed ipsam pęnitentiam propter faidam suscipere et quiete agere non
potuerit episcopus per se vel per ministros aut per litteras suas regiam nostram
vel
Reipublicae
potestatem adeat vt ipsa faida pacificetur ·
[BK 275 Abschnitt A c. 11]
Vt comites et
missi
ac vassi nostri et ministeriales regni nostri
vnusquisque
secundum ordinem et
possibilitatem suam pacem et iusticiam in suis ministeriis
faciant , Et iuste omnes
iudicent
Capitulum
1 ·
[BK 275 Abschnitt B c. 1]
Volumus vos
scire quia secundum consuetudinem antecessorum nostrorum
considerauimus in hoc
palatio cum episcopis et caeteris fidelibus de honore
sanctae
eclesiae ·
reliqua it
a vt
scriptum hic ·
Capitulum
4 ·
[BK 275 Abschnitt B c. 4]
Gratias agimus quia fideliter
secundum nostram
commendationem in nostro venistis seruitio Et ite cum dei gratia
sani et salui et dominus nobis concedat vt iterum cum sanitate et gaudio
ad suam
voluntatem reconiungamur ·
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 121v]
[32]
Anno domini 870 ·
indictione 3 ·
pridie
nonas
martii
anno 32 · karoli gloriosi
regis
Aquisgrani palatio hae pactiones inter ipsum et hludouuicum
regem fratrem eius factae sunt
·
Ingelramus comes ex parte karoli regis ·
Sic promitto ex
parte senioris mei ,
quod
karolus , senior meus , rex , fratri suo
hludouuico regi talem portionem de regno hlotarii regis consentit
habere , qualem aut ipsi iustiorem et plus
aequalioriorem [!] aut communes
fideles eorum inter se inuenerint · Nec eum in ipsa portione , vel in
regno
quod antea tenuit per
aliquam fraudem vel subreptionem decipiet ·
[fol. 122r] aut furconsiliabit · si
frater suus hludouuicus eandem firmitatem et
fidelitatem
quam ex parte senioris mei illi habeo promissam , frater suus
hludouuicus
seniori meo ex su
a parte quandiu vixerit
inuiolabiliter seruauerit ·
Item leutfridus comes ex parte hludouuici regis ·
[BK 250 Abschnitt B BK 250 Abschnitt C BK 250 Abschnitt D]
Sic promitto ego ex parte senioris mei
quod senior meus hludouuicus rex fratri suo karolo regi talem portionem
de regno hlotharii regis consentit habere , qualem aut ipsi iustiorem
et plus
aequaliorem aut communes fideles eorum inter se inuenerint · Nec eum
in ipsa portione vel regno
quod antea tenuit , per
aliquam fraudem
vel
subreptionem decipiet aut forconsiliabit si
frater suus karolus eandem
firmitatem et fidelitatem
quam ex parte senioris mei illi habeo promissam
iste frater suus karolus seniori meo ex sua parte quandiu vixerit
inuiolabiliter seruauerit ·
Haec eadem tertio
Teodericus comes
ex parte gloriosi regis karoli · Et quartus Radulfus comes ex
parte hludouuici
regis prosequuti sunt ·
Isti presentes fuerunt
Leutbertus archiepiscopus Altfridus
episcopus , Odo episcopus · Adalelmus
comes
Ingelrannus comes Liutfridus comes , Teodoricus comes , item
Adalelmus comes
anno domini 870 · regni karoli 33 ·
indictione 3 · 6 · idus
augusti
Fuit haec diuisio regni facta in procaspide super fluuium
Mosam
inter gloriosos reges karolum et hludouuicum ·
Coloniam , Basulam , Castellum , horream , Luteram , Luxo
[u]ium
Treueris , abbatiam suestre
Indam
Sancti
Gangidfi [!] , Balmam , Sancti deo
dati
Bodonis monasterium , Stiuarium , Vtr
ech
, Berch ;
Sancti Maximini ·
Fauerniacum , Offonis villam , Romerici montem , Stratstbur
ch
Niu monasterium , Ephterniacum , Polemniacum , Megeni monasterium
Morbach ,
Sancti Gregorii , Mauri monasterium , Eboresheim , Homouua
Masonis
monasterium , Homburc ,
Sancti Stephani in Trastburch , Erenstein ,
Sancti Vrsi in Salodro , Grandiuallem , Altam petram , Iustinam , Vallem Clusae
Castellum Carnones , Heribodesheim ,
Abbatiam de aquis , Hoenchirche ,
Augustchirche ,
Comitatum
trestrebant , Batua , Hattuaris , Masau subterior
de ista parte , item masau superior
quod de ista parte est , Liugas
quod
de ista parte est · Districtum aquense , Districtum tectis, in
Ripuarias
comitatus V · , Megenensium , Bedagouua ,
Nitachouua , Sa
cra
chouuau
subterior , Blesitchouua , Seline ,
Albechouua , Suentisium ,
Calmontis , Sarachouua superior , Odornense
quod Bernardus
habet ; Solocense ,
Basiniacum , Elischouue · Warasch , Scu
dingum
, Emaus , Basal
,
chouua , in elisatio
comitatus
V (Alsatiam id
[em]) De frisia duas partes
de regno
quod
hlotharius habuit · Super istam diuisionem propter
[fol. 122v]
pacis et caritatis custodiam superaddimus istam adiectionem · Ciuitatem
Mettis cum abbatia
Sancti Petri et
Sancti Martini et comitatu Moslensi cum
omnibus
villis in eo consistentibus tam dominicatis
quam et vassallorum de Arduenna
sicut flumen Vrta surgit
in terbis lanc [!] · et tumbas ac decurrit in ·
Mosam et sicut recta via pergit in Bedensi
secundum
quod
communes fideles nostri
rectius inuenerint excepto ad de condustro est ad partem orientis trans
Vrtam et abbatias Prumiam et stabolati et omnibus villis dominicatis
et vassallorum ·
ANNO DCCCLXXIII ·
Indictione 5 · 5
Idus
septembris In placito generali
apud Gundulfi villam
cum hludouuicus sacramenta superius scripta
disrupisset et
aequiuoco suo itidem hludouuico imperatore se coniunxisset
et sacramenta quae su
perius scripta sunt fieri iusisset Ingilberga
regina et legati sedis apostolicae formoso scilicet et Gaderico
praesentibus , hac
tempestate vrgente episcopi omnes ex regno Regis
Karoli hanc professionem
infra scriptam fecerunt · Et
omnes laici hoc sacramentum similiter infra
scriptum iurarunt
Professio episcoporum
Quantum sciero
et potuero adiuuante domine consilio et auxilio secundum
meum ministerium fidelis
vobis adiutor ero , vt regnum
quod deus
dedit
vobis , vel donauerit ab ipsius voluntate et
sanctae eclesiae et debitum regium
honorem vestrum , et vestrum fideliumque
vestrorum saluationem continere habere et
obtinere possitis
Sacramentum laicorum
Quantum sciero
et potuero adiuuante domino consilio et auxilio
fidelis vobis adiutor ero , vt
regnum
quod habetis ad dei voluntatem et
sanctae dei eclesiae et vestrum honorem atque ad vestram saluationem , continere
possitis
Et
quod deus adhuc vobis concesserit adquirere et contra omnes homines
defendere
valeatis
Anno 873 · Regni domni karoli 33 ·
indictione 5 ·
Haec capitula quae
sequuntur ab eodem rege statuta sunt
in placito generali apud Carisiacum
omnium cum voluntate et
concensu [!] et a
praefato rege et ab omnibus qui
adfuerunt confirmata ·
Capitulum
1 ·
[BK 278 c. 1 BK 278 c. 2]
Quando missi vel comites nostri latronem vel aliquem malefactorem vel
infidelem
nostrum forbannierint hoc nobis in nostro palatio et in aliis missis et comitibus
scire faciant vt si ad curtem nostram veniant inde faciamus
quod est nostrum · et
si de vno missatico
vel
comit
atu
in alium missaticum vel comitatum fugerint · missus
vel
comes in cuius missaticum fugerit per fideiussores constringat vt velit nolit
illuc reueniat et malum emendet vbi perpetrauit · Et si fideiussores non
habuerit
sub custodia illum habeat donec ad illum comitem in cuius comitatu
forbannitus
fuerit illum reuenire faciat et si alodem habuerit , vel in illo
comitatu ex quo ,
vel ad quem fugit , comes ipsum al
odem
in fiscum recipiat
Et qui illum
receperit si francus est
reliqua
capitulo 33 ·
libro 3
capitulorum
Si
comes latronem
et talem infidelem prehendere non potuerit accipiat homines tam
nostros
quam
episcoporum vel abbatum et abbatissarum in suo comitatu commanentes ·
confer vt
scriptum · 5 ·
Capitulo capitulorum in Syluaco editorum ·
[fol. 123r]
Capitulum
3 ·
De liberis
qui vel damodici
vel infames
sunt , vel latrociniis
et assalturiis ·
detescens [!] , si eis iam vita perdon
ata fiat de illis sicut de
reuictis · Si adhuc vita illis perdonata
† non fuit et reuicti non sunt et res et
mancipia vel
mobile
habent fiat de illis vt · 4 ·
libro
capitulorum
capitulo 29 dicitur · cum ad mallum
comitis venerint · Si autem non venerint fiat
vt
[de]
capitulari · Et si post secundam comitis
admonitionem ad mallum venire noluerint rebus eorum in banum
missis
venire et iusticiam reddere compellantur · Et si tal
is est quem aut parentes
aut propter faidam homines accusare noluerint aut
ausi non fuerint et factum
negauerit cum 12 francis quorum testimonium
leges non reiiciunt
quod nullum
latrocinium aut rapinam fecerit , et iuret
quod deinceps latrocinium non faciet ·
Et qui res et mancipia non
habent per quae
adstringi
possint
vt
ad mallum veniant · Et ibi aut legaliter se excondicant , aut si
excondicere non
potuerint
quod malefecerunt legaliter emendant · Post
secundam bannitionem Comitis si
ad Mallum non venerint comprehendantur vt dicitur
libro 3 ·
capitulo 56 · de latronibus qui magnam
habent blasphemiam · Quicunque aliquem ex his comprehenderit
nullum
dannum [!]
† exinde patia
tur comprehensus · Aut si fideiussores
habere
potuerit per fideiussores ad mallum adducatur · Si fideiussores
habere non
potuerit a ministris comitis custodiatur et ad mallum perducatur ·
Si vero
tales ad mallum adduci non poterint in forbannum mittantur · Si autem
fiscalinus
noster ita infamis in fiscum nostrum confugerit , vel
decolonus [!] de imunitate in
imunitatem confugerit mandet comes iudici
nostro vel aduocato cuiuscunque casa dei
vt talem infamem in mallo suo presentet ,
Et si talem presentauerit si aliquis eum
comprobare voluerit faciat , Et si nullus eum comprobare
voluerit ,
tamen in suam infamiam
ad dei iudicium purget · Et per illud iudicium aut
liberetur aut condemnetur · Si
iudex vel aduocatus de casa dei
commonitus talem blasphemum comiti in mallo
suo non
presentauerit fiat secundum
capitulare
libri 3 ·
capitulo 26 · cetera deerant ·
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 123v]
[18]
Incipiunt capitula quae Dom
nus
Imperator Karolus
Hludouuici
Augusti
filius cum consensu et suggestione episcoporum et nobilium optimatum et ceterorum
fidelium fecit
anno domini
877 · Regni vero sui in francia · 36 · imperii
autem sui primo
indictione · 9 ·
mense
februario in palatio
Ticinensi ·
Capitulum
1 ·
Vt
Romana
eclesia quae caput est omni ab omnibus honoretur ·
Capitulum
2 ·
Vt honor patri
nostro
Iohanni ab omnibus conseruetur , et quae decreuerit cum
obędientia conseruentur
Capitulum
3 ·
Sancimus vt nemo
vastationem et depraedationem in termino
sancti
Petri et
Pauli facere praesumat ·
Quod si quis fecerit restitutis male praesumptis ipsius
eclesiae imnitatem persoluat et banum nostrum tripliciter componat
Capitulum
6 ·
Vt episcopi
ministerium suum secundum promulgatos canones peragant paroechias suas
praedicando
corrigendo confirmando circum
eant
·
Quod si quis impedire eos velit
triplicem legem et triplex bannum nostrum
componat ·
Capitulum
7 ·
Vt episcopi vel
per
se praedicent , vel presbyter
os
vt id
faciant instruant · Et vt seculares et fideles
laici diebus festis qui in ciuitate
sunt ad puplicas stationes occurrant
Et qui in villulis et posessionibus sunt ad
publicum officium in plebem
festinent et nullus latibulosa missarum in suis
domibus officia celebrare
praesumat sine licentia episcopi sui ·
Capitulum
8 ·
[BK 221 c. 8 BK 221 c. 9 BK 221 c. 12 BK 221 c. 13]
Vt episcopi in ciuitatibus suis proxium
eclesiae suae claustrum instituant in quo
ipsi cum clero secundum regulam can
onicam
deo militent , et sacerdotes
suos ad hoc constringant , vt eclesias
† suas
non
relinquant , et
aliubi habitare praesumant ·
Vt domibus sacerdotum
propter malae suspicionis famam non habitent mulieres ·
Neque illi in domos
earum intrare indisc
rete
praesu
mant
· Venationem nullus sacri ordinis exerce
[..]
neque arma militaria pro qualicunque seditione portare audeat , aut
habitum sacer
dotem
non decentem ·
Episcopi singuli in suo episcopio missatici nostri
[fol. 123bisr] potestatem et
authoritate fungantur ·
Episcopi et
comites eorumque vassalli
praeuideant ne predae fiant , et si prohibere non potuerint constitutis
missis nostris
renuncient vt ipsorum iudicio legaliter emendetur ·
reliqua
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 123bisv]
[1]
Collatio ad Leges Karoli magni cum manuscripto
Libro ex quo suprascripta descripsi
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 123bisv]
[19]
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 124r]
[21]
Capitulum
69 ·
monachi et regulariter · placita non
vadant · Abbas monachorum ·
Vt aequales mensuras et rectas
et pondera Iusta et ęqualia omnes habeant , siue In
ciuitatibus , siue
In monasteriis siue ad dandum In Illis siue accipiendum ; sicut
et
In lege
dei pręceptum habemus : Et In Salomone pondus et pondus
mensuram et mensuram odit anima mea ·
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 124v]
[14]
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 125v]
[1]
[Benedictus Levita 1,186]
De presbiteris
occisis · Presbiteri Interfecti episcopo ad cuius
parochiam pertinent soluantur
secundum capitulare gloriosi Karoli legitoris nostri · Ita videlicet vt
medietatem vuirgilde eius
episcopus vtilitatibus eclesiae
cui prefuit tribuat
et alteram medietatem in elemosyna illius iuste dispertiat · Quia nullus
nobis
proximior heres eius videtur , quam ille qui ipsum domino sociauit ·
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 126r]
[36]
Capitulum
91 ·
Vt de rebus
eclesiarum quae ab eis per 30 annorum spatium sine vlla interpellatione posessa
sunt testimonia non recipiantur , sed eo modo contineantur sicut res ad
fiscum dominicum pertinentes contineri solent ·
Capitulum
92 ·
Constituimus
vt si in hoste aut infra regnum nostrum , litigatio aut scandalum inter
quascunque personas videlicet maiores et minores ortum fuerit quod
frequenter
insidiante diabolo contingere solet : vt ibi fideles sanctae
[fol. 126v] dei eclesiae
et nostri ob resistendam impietatis maliciam armati veniant
id est qui potest habere , cum lorica et scuto , ancipite atque fuste ,
Et si
aliquis quaelibet persona aduersus
eum quamlibet quaerelam
habere
voluerit : Liceat ei secundum legis ordinem cum sacramento
quem posuimus
manu propria singula se idoneum facere , vt
propter quodlibet negotium
aut odium ibi non aduenisset , nisi ob concordiam , et
pacem ferendam
et ipsam litigationem mitigandam · Et si quislibet renuerit venire
et
semetipsum
† idoneum
facere nequiuerit , cum supradicto iam
sacramento , bannum nostrum componat , et
ad partem nostram componat ·
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 141r]
[7]
Haec quae sequntur capitula excerta sunt a domno rege
karolo et principibus eius et his capitulis quae anno
DCCCXLVI · ediderunt episcopi in sinodis
Venilo
silicet [!] cum suffraganeis suis Guntboldus cum
suffraganeis suis Vismarus
cum suffraganeis suis · hincmarus cum suffraganeis suis Amalo cum suffraganeis suis
et oblata sunt eodem principi
sicut ipse iusserat colecta ad relegendum in sparnaco villa
remensis ecclesiae · Et quia factione quorundam
motus est animus ipsius regis contra episcopos
dissidentibus primoribus regni sui ab
eorumdam [!] episcoporum
ammonitione et remotis ab eodem
consilio episcopis
ex omnibus illis capitulis haec tantum obseruanda et complacenda sibi
collegerunt
et episcopis scripto tradiderunt discentes non amplius de eorum
capitulis accep
ta
quam istam
et ista se velle cum principe obseruare et
caeterae
[BK 293 c. 20 BK 293 c. 22]
Videtur nobis vtile et necessarium vt fideles et strenuos
missos ex vtroque ordine p
er singulos
comitatus regni
uester Immittatis
qui omnia diligenter
imbreuiant quae tempore au
i et
patri nostri vel In regio specialiter seruitus vel In vasallorum
dominicorum beneficiis fuerunt
Et quid vel qualiter aut quantum ex Inde quisque
modo retineat et secundum veritatem
renuntietur vobis et Ibi inueneritis quia
ratio et vtilitas ac ordo seu veritas In absumptis
vel donationibus habeantur In
statu permaneant vbi autem Inrationabilitas vel potius
fraus Inuente fuerint vna
cum consilio fidelium virorum hoc taliter corrigite et ratio
atque vtilitas seu
Iustitia non deserant ·
Et praecare secundum antiquam consuetudi
nem et auctoritatem quinquennio · In quinquennium renouentur ˙
[BK 293 c. 40 BK 293 c. 43]
Anmonenda est regia magnitudo de hospitalibus quae tempore predecessorum suorum et
ordinata et exculta fuerunt et modo ad nihilum sunt redacta · Sed et hospitalia
scottorum quae sancti homines gentis Illius In hoc construxerunt rebus pro
sanctitate sua adqui
sitis ampliauerunt ab eodem hospitalitatis officio
funditus sunt alienata et non solum
superuenientes In eadem hospitalia non
recipiuntur verum etiam Ipsi qui ab Infantia In
eisdem locis sub religione domino
militauerunt exinde eiciuntur et hostiam mendicare
coguntur ·
Cauendum et summopere praecauendum ac per virtutem Christi sanguinis Inter
dicendum et episcopis et regibus et omnibus et sublimioribus potestatibus atque
cunctis fautoribus
et electoribus quorumqunque atque consensoribus seu
ordinatoribus In gradu ecclesiastico
vt nemo per simoniacam
horesim [!]
regiminis locum obtineat ·
[BK 293 c. 57 BK 293 c. 62]
Vt monachi quibus monasterium cura commissa non est passim et sine auctoritate corrigi
palatium non adeant nec In eo Inmorentur vel vbi discurere ac peruagari acaefali
praesumant
Quos etiam nec episcopus aut abas vel quilibet eos alius veradariorum more In
missaticis
Instater [!] transmittant · Haec autem transgredientes siue praelati In fauendo
siue
subditi · In optinendo excommunicentur
regia potestate compulsi Iuxta legale et
antiqum dictum qui
neglegit censum perdit agrum Serui autem · ecclesiarum quibus
cumque
potestatibus subditi · Vnde melior consuetudo vel deuotior commendatio ex tempore
et Iussione domni huldouici vel certe domni karoli seu etiam pipini
nonne existit saltim viginti diebus In anno eidem ecclesiae ad reficiendas Ipsius
ruinas absque molestia seruire sinatur ·
[BK 204 Abschnitt A c. 1 BK 204 Abschnitt A c. 2 BK 204 Abschnitt A c. 3 BK 204 Abschnitt A c. 5 BK 204 Abschnitt A c. 6 BK 204 Abschnitt A c. 7 BK 204 Abschnitt A c. 9 BK 204 Abschnitt D c. 2 BK 204 Abschnitt D c. 3 BK 204 Abschnitt D c. 5]
Haec quae sequntur capitula acta sunt
quando tres reges fratres h
lotharius
silicet [!]
huldouicus et karolus simul conuenerunt
secus municipium treiectim in loco qui dicitur marsna
anno incarnationis dominicae
DCCCXLVII per
mensem
februarium quae etiam capitula singulorum adnuntiationes secuntur
De pace et concordia atque vnanimitate trium fratrum et regnum
inter se et quod
verissimo et non ficto caritatis vinculo sunt vniti et vt nullus
deinceps scandalorum
inter eos occasiones serere possit ·
Vt ipsi sibi mutuo auxilientur et contra dei
sanctaeque ecclesiae ac suos inimicos
secundum oportunitatem temporis inuicem adiuuent
Vt
nemo per quamlibet cupiditatem leges pacis in cuiuslibet eorum regno
conuellere
p
[re]sumat quod facere presumpserit communem ab
eis vltionem incurrat ·
Et singulis
eo
[r]um fidelibus talis lex conseruetur qualem
temporibus priorum regum et praecipue
aui
patrisque eorum habuisse noscuntur si tamen et ipsi
pistrinam [!] fidem erga ipsos
conseruent ·
Vt rapinae et depraedationes quae quasi iure legitimo actenus factae
sunt penitus
interdicantur et nemo se impune post haec eas presumere posse confidat
[fol. 141v]
Et in singulis partibus regni missi idonei con
[....]uantur qui
quaerel
as
pauperum
et oppressiones siue quorumcumque causas e
[...]inare et secundum legis aequitatem
valeant definire
et si ab vno in aliud regn
[..]
[.]uiusmodi presumptores confugerint
ibi similiter opprimantur ·
Vt regum filii l
[........]
[h]ereditatem regni secundum
definitas praesenti
tempore portiones post eos r
[et]ineant et hoc quicunque ex his
fratribus superstes fratri
bus fuerit consentiat si tamen ipsi nepotes patruis
obed
ientes
esse · consenserint ·
Volumus etiam vt vnusquisque liber homo in nostro
regno seniorem · qualem
qualem [!] voluerit in nobis et in nostris fidelibus accipiat
Mandamus etiam vt nullus homo seniore suum sine iusta ratione dimittat ne
aliquis e
[nim] recipiat nisi sicut tempore antecessorum nostrorum
consuetudo fuit
Et volumus vt cuiuscumque nostrum homo in cuiuscumque regno sit cum seniore suo
in hostem vel aliis suis vtilitatibus pergat nisi talis regni inuasio quam lantuueri
dicunt · quod absit acciderit vt omnis populus illas regni ad eam repellendam
communiter pergat
[BK 205 Abschnitt A c. 2]
Haec quae secuntur capitula acta sunt anno DCCCLI
incarna
tionis dominicae quando tres fratres reges hlotharius
silicet [!] et iterum conuenerunt
et consultu episcoporum et ceterorum
fidelium eadem capitula subscripserunt manibus
propri
is
et inter se ac
inter fideles suos perpetuo conseruaturos promiserunt Quae
capitula singulorum in
populo adnuntiationes secuntur ·
Vt tanta domino
cooperante inter nos verae charitatis benignitas · abhinc inante
maneat de cord
[.]
puro et conscientia bona et fide non ficta sine dolo e
t simulatione
vt
nemo suo
[....]
suum regnum aut suos fideles vel quod ad salutem
siue
prosperita
[...]
ac honorem regium pertinet discupiat aut
forsconciliet
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 142v]
[20]
Anno regni
gloriosissimi
karoli filii hluduici synodum caelebrare
volentibus anuit eosque ad vrbem Suessiconum
in monasterio
sancti
Medardi congrega
[re]
praecepit · Hic Hincmarus
Romorum episcopus non Remorum bis
vocatur
Capitulum
2 ·
oppidum Neuernense ·
Capitulum
3 ·
hurgardhus
Carnutum tenet
tenebat , eius causa ad m
odium
deducta est
Capitulum
4 ·
Vrbis
Cęnomannicae episcopus Aldricus paralysi
dissolutis epistolam
direxit causam suae absentiae insinuans p
etensque
vt maxime
sibi viuenti adhuc et quandocunque defuncto sacris
praecibus
oppitularentur
quod et superantes caritate se facturos omnes
promiserunt · Et metropolitano
illius Turonicae vrbis venerabili
episcopo Amalrico vt ad eandem vrbem accederet iniunxerunt et
quaecunque essent
eidem eclesiae proficua vt strenue exequeretur
vnanimiter
praeceperunt ·
Capitulum
5 ·
Optinente pippino
Pippini
filii hludoici
pissimi [!]
augusti filio aquitaniam cum eclesiae vastarentur ·
contemptus est
populo et in potestatem auunculi sui Karoli redactus
consilio pontificum et procerum attonsus et in habitu
monachico
ad monasterium
sancti
Medardi custodiendus deductus Eum duo
manachi [!]
hinc abducere conati sunt