[fol. 2r]
[1]
INCIPIUNT
CAPITULA
SUPRASCRIPTA ET EORUM TEXTUS
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 14v]
[13]
[.] DE HIS
QUI UIRGINIBUS DEO DICATIS SE SOCIANT
Qui sponsam
alienam non consentiente rapuerit licet cum ea
concubu
erit ·
reddat eam ei cui sponsa est et is ducat eam si uelit quia uim passa poti
us quam uiolata uidetur ˙ quodsi etiam ducere noluerit · accipiat
alteram femina
tamen si et ipsa nubere uoluerit · excepto raptore
cui uoluerit alteri legitime
copuletur ˙ Raptor uero adulte
rii crimine reus teneatur ˙ Quodsi et ipsa
cons
ensit
similiter ut rap
tor et nuptiis in ulterius
prohibeatur · et his qui eam accepturus
erat aliam quam uoluerit accipiat ˙
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 49r]
[15]
INCIPIUNT CAPITULA
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 49v]
[19]
XXV Qualiter de statu suo pulsatus
euindicet libertatem suam
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 51r]
[8]
INCIPIUNT SUPRADICTA CAPITULA ET TEXTUS EORUM
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 56r]
[9]
XXVI QUALITER DE STA
TU SUO PULSATUS EUINDICET
[BK 156 c. 2 BK 156 c. 3]
Homo de statu suo pulsatus · si is qui eum pulsat ad
conuincendum
illum procinctum habuerit .' adhibeat sibi octo coniuratores legitimos ·
ex ea parte unde pulsatur · siue illa paterna siue materna sit · et quat
tuor aliunde non minus legitimos · et iurando uindicet libertatem
suam · quodsi procinctus de
[fuerit .' ] a
ssumat
undecumque XII liberos
homines · et iurando
ingenuitatem suam defendat ·
Omnis
contrauersia [!] coram centenario definiri potest excepta
redditione
terrae et mancipiorum · quae nonnisi coram comite fieri potest ˙
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 68v]
[7]
KARLUS SERENISSIMUS IMPERATOR AUGUSTUS A DEO
CORONATUS
magnus et pacificus cum episcopis abbatis comitibus ducibus
omni
busque fidelibus christianae ecclesię cum consensu consilioque
consti
tuit ex lege salica · romana · atque
gombata capitula ista in
palatio aquis ut
unusquisque fidelis iustitias ita faceret quae
et ipse manu propria firmauit ·
capitula ista · ut omnes fideles
manu roborare studuissent ˙
I
Vt episcopi circumeant parrochias sibi commissas et ibi inquirendi
studium habeant · de incestu · de patricidiis · fratricidiis ad
ulteriis · cenedoxiis et alia mala quae contraria sunt deo ·
quae in sacris
scripturis legitur · quae christiani deuitare de
bent · et infra illorum
parrochias ecclesię quibus necesse est emendandi
curam habeant · Similiter nostras
a nobis in beneficio datas quam et ali
orum ubi reliquiae
preesse uidentur ˙ et ut monachi per uerbum episcopi
et per
regimen abbatis et per bona illorum exempla regulariter uiuant .'
[fol. 69r] prout
loca locata sunt · et ut prepositus et hi
qui foras
monaste
ria sunt · ne uenatores habeant · quia iam frequenter iussimus
ne monachis foras monasterio habitassent ˙
II
Vt ecclesię uiduae · pupilli per banno regis pacem habeant · sin aliter
in presentia nostra hoc ueniat si fieri potest · sin autem missi
nostri inues
tig
ent
illud quomodo gestum sit ˙
III
Vt iument
am
pacem habea
nt
similiter per bannum regis ˙
IIII
Vt hii qui beneficium nostrum habent bene illud inmeliorare in omni re
studeant · et ut missi nostri hoc sciant ˙
V
Vt uicarii nostri uel centenarii a seruo regis mancipia ne emant et ut
ipsi uicari [!] de hereditate foris heredibus si extiterit ad opus nostrum
recipiatur ne illud fraudetur
VI
De his qui a litterarum conscriptione ingenui fuerint · si sine traditio
ne mortui fuerint · hereditas eorum ad opus nostrum recipiatur ˙
nec com
es
nec uicar
ivs
illud sibi societ
sed ad opus nostrum reuocetur ·
similiter
uolumus ut banni nostri de illis unde censa exigunt · ut ip
sa censa ad
nostrum opus uel ubi nos iubemus ueniant ˙
VII
De hereditate inter heredes si contentiose egerint · et rex missum suum
ad illam diuisionem transmiserit · decimum mancipium et decimam uirgam hereditatis fisco regis detur ˙
VIII
Vt uicarii luparios habeant unusquisque in suo
ministerio duos · et ipsi
[fol. 69v] de hoste pergendi et de placito comitis uel
uicarii ne custodiat
nisi clamor super eum eueniat et ipse certare studeant · de
hoc ut
perfectum exinde habeat et ipsos pelles luporum ad nostrum opus
dentur · et unusquisque de illis qui in illo ministerio placitum custodi
unt
dentur eis
modium unum de annona ·
VIIII
De hoste pergendi ut comiti in suo comitatu per bannum unum
quemque hominem per XL solidos in hostem pergere bannire studeat · ut
ad placitum
denuntiatum ad illum locum ubi iubetur ueniant · et ip
se comis
preuideat quomodo sint parati · id est lanceam · scutum ·
aut
arcum cum duas cordas · sagittas · XII De his uterque habe
ant · et
episcopi comites abbates hos homines habeant · qui hoc bene
preuideant · et ad diem denuntiati placiti ueniant et ibi osten
dant quomodo sint parati · habeant loricas uel galeas · et tem
poralem hostem
id est aestiuo
tempore ˙
X ·
Vt regis spensa in carra ducatur · simul episcoporum · comitum abbatum et
obtimatum regis · farinam uinum baccones · et uictum habundanter molas dolatorias ·
secures · taretros fundibulas et illos homines qui exinde bene sciant ·
lactare [!] et marscalci regis adducunt eis petras in sumas [!] XX
si opus est · et unusquisque hostiliter sit paratus et omnia utensilia sufficienter
habeant · et unusquisque comis duas partes de herba in suo comitatu defendat ad
opus illius hosti .' [fol. 70r] et habeat pontos bonos naues bonas ˙
XI
Vt comites unusquisque in suo comitato carcerem habeant · et iudices
atque uicarii patibulos habeant ˙
XII
Vt homines boni generis qui infra comitatu inique uel iniuste agunt · in
presentia regis ducantur · et rex super eos districtionem faciat ·
carcerandi · exiliandi · usque ad emendationem illorum ˙
XIII
Vt uicarii munera ne accipiant pro illos latrones qui ante comite iudicati fuerint ad mortem · Quod si hoc perpetrauerit talem iudicium
sustineat · sicut et latro iudicatus fuit ˙ Quia postquam
scabineum [!] diiudicauerint non est licentia comitis · uel uicarii ei uitam
concedere ˙ Sed si bannus ei iudicatus fuerit · et banno peracto · stet in eo
interim usquedum comiti et eo quid amorem [!] uel causam ad eum habuit et tunc sit foris banno ·
XIIII
Vt episcopi
et abbates
aduocatos habeant et ipsi habeant
in illo comitatu propriam hereditatem
et ut ipsi recti et boni sint · et
habeant uoluntatem recte et iuste causas perficere ˙
XV
Vt uicarii eos qui pro furt
o se in seruitio tradere cupiunt non con
senti
ant
sed secundum iustum iudicium terminetur ˙
XVI
Quod nullus seniorem suum dimittat · postquam ab eo acciperit ualente
solido · I · excepto si eum
non
uult occidere aut cum baculo cedere · uel uxorem
aut filiam maculari seu
hereditatem ei tollere ˙
[fol. 70v]
XVII
Quod nullus in hoste baculum habeat sed arcum ˙
XVIII
De forestis ut forestarii bene illas defendant · simul et custodiant
bestias et pisces et si rex intus foreste foramen unum aut magis dederit
amplius ne prendat quam illi datum sit ˙
XVIIII
Vt uilicus bonus sapiens et prudens in opus nostrum eligatur qui sci
at rationem misso nostro reddere et seruitium perficere · prout loca
locata sunt · edificia emendant nutriant porcos iumenta anima
lia
ortos apes · aucas ·
pullos uiuaria cum pisces uennas mo
lina · stirpes terram aratoriam
studeant femare · in forestis
mansum regale et ibi uiuaria cum pisces et homines
ibi manent
· et plantent uineas faciant
ponaria [!] · et
ubicumque
inueniunt utiles
homines detur illis silua ad stir
pandum ut nostrum seruitium
inmeliorentur · et ut feminę nostrae
quę ad opus nostrum seruientes habeant ex
partibus nostris lanam et
linum et faciant
sarciles et
camisiles et perueniant ad camera nostra
per rationem per uilicis nostris aut
missis eius a se transmissis ˙
XX
Et si quis de fidelibus suis contra aduersarium
suum
pugnam aut
aliquod
certamen agere uoluit · et conuocauit ad se aliquem de conpari
s
suis
ut ei adiutorium prebuisset · et ille noluit et exinde negligens per
mansit ipsum beneficium quod habuit auferatur ab eo et detur ei qui in
stabi
litate et fidelitate sua permansit ˙
ANNO SEXTO DECIMO [fol. 71r] REGNANTE DOMNO NOSTRO HLUDOUUICO
[BK 184 Abschnitt A BK 184 Abschnitt B]
CONUENTUS EPISCOPORUM DEBET FIERI IN QUATTUOR LOCIS
id
est magontiaco in quo isti archiepiscopi cum eorum suffraganeis
couenire [!]
debent ˙ autcarius · hadebaldus · heti · Bernuinus ; In parisio
Ebo · Ragnouuardus
lantramnus · archiepiscopus
senenis [!] qui fuerit
cum
eorum suffraganeis ; In tolosa · noto
bartolomeus · adalelmus ·
aiulfus cum eorum suffraganeis ; In lu
gduno
· agobardus
bernardus
andreas · benedictus · agaricus · cum eorum suffraganeis ; in quibus con
uentibus
tractare · quaerere · et cum dei adiutorio inuenire debent ·
de causis ad
religionem christianam et eorum curam pertinentibus
et quia prin
cipibus et reliquo populo uel ita ut diuina auctoritas docet
aut aliter
teneatur · uel quod inde ex parte uel ex toto dimissum sit ut non
teneatur
˙
Deinde quid in ipsorum qui pastores populi constituti sunt
moribus
conuersatione et actibus inuenir
i possit · quod diuinae regulae atque
auctoritati non concordet simulque
inuenire quae occasiones in utro
que ordine id e
ffecerint
ut a recto tramite deuiassent · ut quicquid ab
eis de his causis
inuentum f
uerit
tam sol
lerti
cura custodiatur · ut nul
latenus ad aliorum notitiam peruenire permittant ante tempus
constitutum ;
et ideo unus notarius inter omnes eligatur
quicquid ipsi inuenerint subtiliter
describat et sub iuramento constr
ictus
fideliter conseruet ;
Uolumus etiam
ipsorum conuentum fieri
octauas
pentecosten ; Missi uero nostri suam incipiant
[fol. 71v] legationem peragere
octauas paschae ·
haec capitula ab episcopis tractan
da sunt
˙
I
De decimis quae ad capellas dominicas dantur et hominibus qui eas habent
et in suos usus conuertunt ˙
II
De feminis quae in quibusdam locis inrationabiliter uelamen sibi sanctum
inponunt ˙
III
Similiter de monasteriolis puellarum in legatione autgarii in quibus nullus ordo bonę conuersationis tenetur ˙
IIII
De monasteriolis etiam diuersis in missatico albrici ˙
V
De iudicio aquae frigidae ˙
VI
De his qui usuris inseruiunt
VII
Uolumus atque iubemus ut missi nostri diligenter inquirant
quanti homines
liberi in singulis comitatibus maneant · qui per se possint
expeditio
nem facere uel quanti de his quibus unus alium adiuuet ·
quanti etiam
de his qui a duobus tertius ad
iuuetur et praepar
etur
· necnon de his
qui a tribus quartus adiuu
etur
et praepar
etur
· siue de his qui a
quattuor quintus adiuu
etur
et praepar
etur
[ut]
eandem expediti
onem
exercitalem facere possint et eorum summam ad nostram notitiam deferant ·
De his qui sine consensu episcopi presbiteros in ecclesiis
suis constituunt uel
de ecclesiis eiciunt et ab episcopo uel a quolibet misso
dominico admo
niti oboedire noluerint ut bannum nostrum reuuadiare
cogantur
[fol. 72r] et per fideiussores ad palatium nostrum uenire iubeantur · et
tunc
nos decer
namus
utrum nobis placeat ut aut illum bannum persoluat ·
aut aliam
harmiscaram sustineat ˙
II
De ecclesiis quae inter coheredes diuisae sunt consideratum est ·
quatinus si secundum
prouidentiam et admonitionem episcopi ipsi cohere
des eas
uolueri
nt
tenere et hon
orare
faciant · Si autem hoc con
tradixerint ut in episcopi
potestate maneat utrum eas ita consis
tere permittat aut reliquias exinde
auferat et ubi ad benefi
cium nostrum ecclesię pertinentes ita inuentę
diuisae fuerint ut descri
bantur et nobis renuntietur ˙
III
De ecclesiis destructis ut episcopi et missi inquitionem [!] faciant
utrum per neglegentiam aut inpossibilitatem destructae sint et ubi neglegia [!] inuenta fuerit episcopali auctoritate emendare cogantur
hi qui eas restaurare debuerant · Si uero per inpossibilitatem contigit ut
aut plures sint quam necesse sit aut maioris magnitudinis quam ut ex
rebus ad eas pertinentibus restauri possint · episcopus modum inueniat qualiter
congrue emendari et consistere possint ˙
IIII
De uno manso ad ecclesiam dato de quo aliqui homines contra statuta sibi seruitium exigunt · quicumque pro hac causa
accusatus fuerit comes uel missi hoc quod inde subtractum est
presbiteris cum sua lege restituere faciant ˙ [fol. 72v]
V
De his qui nonas et decimas iam per multos annos aut ex parte aut
ex toto
dare
neglexerunt · uolumus ut per missos nostros constringantur ·
ut secundum capitularem
priorem soluant
unius anni nonam et decimam
cum sua lege et insuper
bannum nostrum et hoc eis denuntietur quod quicumque hanc
neglegentiam i
terauerit
beneficium unde haec nona et decima
persolui
debuit amissurum se sciat · ita enim continetur in capitulare
bonae memoriae genitoris nostri in libro · I · capitulo CLVII · Ut qui
ecclesiarum beneficia habent nonam et decimam ex eis ecclesię cuius res sunt
donent · et qui tale beneficium habent ut ad medietatem laborent
et de eorum portione
proprio presbitero decimas donent · Item in capitulare nostro
in
libro II · capitulo XXII de eadem re ˙ De nonis quidem et decimis un
de
et genitor noster et nos frequenter et in diuersis placitis
admonitio
nem fecimus et per capitularia nostra qualiter haec
obseruentur ordina
uimus · Uolumus atque iubemus ut de omni conlaborato
et
de uino
et de f
eno
fideliter et pleniter ab omnibus nona et decima persoluatur
De nutrimine
uero pro decima sicut actenus consuetudo fuit ab omnibus
obseruetur · si
quis tamen episcoporum fuit qui argentum pro hoc accipere uelit · in
sua
maneat potestate iuxta quod ei et illi qui hoc persoluere debet
conuenerit ˙
VI
Quicumque decimam abstrahit de ecclesia ad quam per
iustitiam debet dari et eam
presumptiose et propter munera aut amicitiam uel aliam quamlibet
occasionem [fol. 73r] ad alteram ecclesiam dederit a comite uel a misso nostro
distringatur ut eiusdem decimę quantitatem cum sua lege restituat ˙
VII
De decimis quae dare populus non uult · nisi quolibet modo ab eo
redimantur ab episcopis
prohibentdum [!] est ne fiat ˙ Et
si quis contemptor
inuen
tus fuerit et nec episcopum nec comitem audire uelit · si noster
homo fuerit
ad presentiam nostram uenire compellatur · ceteri
uero distringantur
ut inuiti ecclesię
restituant quae uoluntari
e
neglexerunt dare ˙
VIII
Ut de rebus ecclesiarum
quae ab eis per XXX annorum spatium sine ulla inter
pellatione possessa
sunt testimonia non recipiantur · sed eo modo
contineantur sicut res ad fiscum
dominicum pertinentes contineri solent ˙
VIIII
Quicumque de rebus ecclesiarum quas in beneficium
habent restaurationes
earum facere ne
glexerint
iuxta capit
vlarem
anteriorem in quo de
o
peribus
ac nonis et decimis constitutum est · sic de illis adimpleatur id est
in
libro · IIII · capitulo XXXVIII · De opere et restauratio
ne ecclesiarum
consi
deratum est ut de frugibus terrę et animalium nutrimine
persoluantur ·
De opere uero uel restauratione ecclesiarum comes et episcopus siue
abbas una
cum misso nostro quem ipsi sibi ad hoc elegerint considerationem faciant ·
Ut unusquisque eorum tantum inde accipiat ad operandum et restaurandum
quantum ipse de rebus ecclesiarum habere cognoscitur · similiter et uassi nostri
aut
in comm
vne tantum
operis accipiant quantum r
erum
ecclesiasticarum habent
uel unusquisque per se iuxta quanti
tatem
quam ipse tenet · aut si inter eos conuenerit
[fol. 73v]
ut pro opere faciendo argentum donent iuxta ęstimatione ope
ris in argento persoluant · cum quo pretio rector ecclesię ad predic
tam restaurationem opera
rios
conducere et
materiamen emere
possit · et qui nonas et decimas dare neglexerit primum
quidem
illas cum lege sua r
estituat
et insuper
bannum nostrum soluat · ut ita
castigatus caueat ne saepius iterando beneficium
amittat ˙
X
De illis qui agros dominicatos propterea
neglexerunt excolere ut no
nas et decimas exinde non persoluat · et alienas
terras ad exco
lendum propter hoc accipit · Uolumus ut de tribus annis
ipsam nonam
et
decimam cum sua lege persoluat ; et si quis contemptor aut comitis aut
misso
rum nostrorum propter hoc extiterit per fideiussores ad palatium
uenire
compellatur ˙
I
De beneficiis destructis hoc obseruetur quod In capitulare prio
ri continetur · id est in libro · IIII capitulo XXXVI · quicumque
bene
ficium suum occasione proprii desertum habuerit · et intra
annum
postquam ei a comite uel
misso nostro notum factum fuerit
illud emen
datum non habuerit ipsum beneficium amittat ˙
II
Ut missi nostri ubicumque malos scabinos inueniunt
eiciant et to
tiu
[s]
populi consensu in locum eorum bonos eligant et cum electi fue
rint
iurare faciant ut scienter iniuste iudicare non debeant ˙
III
Ut in omni comitatu hi qui meliores et ueratiores inueniri possunt
[fol. 74r]
eligantur
a missis nostris ad inquisitiones faciendas et rei
ueritatem
dicendam et ut adiutores comitum sint ad iustitias faciendas ˙
IIII
Uolumus ut quicumque de scabinis deprehensus
fuerit propter munera aut propter amicitiam iniuste iudicasse ut per
fideiussores missus ad presentiam nostram ueniat · de cetero omnibus
scabinis denuntietur · ne quis deinceps etiam iustum iudicium uendere presumat ˙
V
Ubicumque commutationes tam tempore nostro quam genitoris nostri legitime et rationabiles atque
utiles ecclesiis dei factae sunt permaneant · Ubicumque uero
inutiles et incommodae atque inrationabiles factę sunt dissoluantur · et recipiat
unusquisque quod dedit · ubi uero mortua manus interiacet aut alia quęlibet causa
quę rebellis esse uideatur inuenta fuerit diligenter describatur et ad nostram
notitiam perferatur ˙
VI
Quicumque
comprobatus fuerit deo [!] quod scienter testes in periurium
induxisset sub fideiussione ad palatium nostrum uenire
compellatur · ut ibi cum fidelibus nostris consideremus quid de
tali homine faciendum sit ˙
VII
De his qui discordiis et contentionibus studere solent et in pace uiuere
nolunt · et inde conuicti fuerint · similiter uolumus ut sub fideiussoribus ad
nostrum placitum ueniant ut ibi cum fidelibus nostris consideremus quid de talibus faciendum sit ˙
VIII
De bonis denariis quos populus non uult uolumus ut hoc obseruetur et te
neatur quod in priori capitulare nostro constitutum est id est in libro ·
IIII · capitulo XXX
[fol. 74v]
Qui cum liber homo uel in emptione uel in debiti solutione
denarium
merum
et bene pensantem recipere noluerit bannum nostrum id est LX
solidos componat ˙
Si uero serui ecclesiastici aut fiscalini nostri aut comitum
aut uassallorum
nostrorum hoc facere presumpserint LX ictus
uapulent · et si auctores nostri
aut aliorum uel aduocati eos missis nostris uel
comitibus iussi presentare
noluerint predictum bannum
id est LX solidos componat · Et ad hanc constitutio
nem
nostram adimplendam episcopi et abbates siue reliqui
qui beneficia
nostra ha
bent adiuuent comites in suis hominibus distringendis · et si
comites
hanc nostram constitutionem neglexerint hoc per missos nostros ad
nostram
notitiam perferatur ˙
VIIII
De homicidiis uel aliis iniustitiis quae a
fiscalinis nostris
fiunt quia
inpune se ea committere posse existimant nos actoribus recipi
endum esse decernimus · ne ultra inpune fiant · ita ut
ubicumque facta
fuerint soluere c
um
disciplina precipiamus ·
X
Collectae
ad ma
lum
faciendum fieri omni
modis
prohibeantur · et ubicumque huiusmodi
presumptiones factae fuerint digna emendatione corrigantur · et si
per
neglegentiam comitis uel factae sunt uel inemendatę remanserunt ·
hoc ad
nostram notitiam perferatur ˙ Auctor uero si fuerit prepositus
uel
aduocatus siue centenarius uel qualibet alia dignitate predita
libera persona post leg
alem
emendationem in loco factam
fub [!] fideiussoribus ad nostram
presentiam ueniat · multitudo uero
[fol. 75r] siue de seruis siue de liberis sit
legitima emendatione multetur ˙
XI
De pontibus publicis et destructis placuit nobis ut hi qui iussionem
nostram
in reparandis pontibus
contempserunt · uolumus ac iubemus ut omnes homines
nostri in nostram ueniant
presentiam rationes reddere · cur nostram iussionem
ausi sunt
contempnere ˙ Comites autem reddant rationes de
eorum pagensibus ·
cur eos aut non
constrinxerunt ut hoc facerent aut nobis nuntiare
neglexerunt ˙
Similiter et de iniustis teloneis
ubicumque accipiuntur sciant se exinde nobis ra
tionem
reddituros ˙
XII
Ut examen aquae frigidę quod hactenus faciebant a missis nostris omnibus
interdicatur ne ulterius fiat ˙
XIII
Postquam comes et pagenses de qualibet expeditione hostili reuersi
fuerint ex eodem super XL noctes sit bannus resisus quod in lingua theodisca castlegi · id est armorum depositio uocatur ˙
XIIII
Hoc missi nostri notum faciant comitibus et populo quod nos
hi [!] omni
ebdomada unum diem ad causas audiendas et iudicandas sedere uolumus comites
autem et missi nostri magnum studium habeant · ne forte propter eorum neglegen
tiam pauperes crucientur · et nos tedium propter eorum
clamores
patiamur ·
si nostram gratiam
uelint · populo autem dicatur · ut caueat de aliis causis
se ad nos reclamare ·
nisi de quib
us aut missi
nostri aut comites eis iustitias
facere noluerint ˙
XV
Quicumque uicarii uel alii ministri comitum tributum
quod inferen[fol. 75v]da uocatur maioris pretii a populo exigere
presumpsit quam a misis [!] bonae memoriae genitoris nostri constitutum fuit hoc est duos solidos pro
una uacca · hoc quod iniuste superposuit absque abstulit sibique retinuit his
quibus hoc tulit eum sua lege restituat · et insuper fredum nostrum
componat et ministerium nostrum amittat ˙
XVI
De homicidiis in ecclesiis
uel in atriis earum commissis hoc obseruetur et teneatur quod in capitulare priori
constitutum est in libro · IIII capitulo XVII
XVII
Si quis ex leui causa aut sine causa hominem in ecclesia
interfecerit de uita
componat · si uero foris rixati fuerint et unus in ecclesiam
fugerit et ibi
se defendendo eum interficerit et si huius facti testes non
habuerit
cum XII iuratoribus legitimis per sacramentum adfirmet se defenden
do eum interfecisse et si ipse auctor commotae inter eos rixae extiterit
laudem [!] interfecti et insuper bannum nostrum soluere cogatur et
publicam
agat pęnitentiam · sin autem non ille qui alterum interfecit sed is
qui
interfectus est eandem rixam commouit absque compositione iaceat · et is qui
eum
interfecit secundum iudicium canonicum public
am
habeat penitentiam ·
si cuiuslibet proprius seruus hoc commiserit iudicio
aquae feruentis
examinetur · utrum hoc sponte an se defendendo fecisset · et si
ma
nus eius exusta fuerit interficiatur · si autem non fuerit publica
peni
tentia multetur · nisi forte et ipse auctor commotę inter
eos rixae fuerit inuentus · De ecclesiastico et fiscalino et be
[fol. 76r]neficiario seruo · uolumus ut pro una uice uuidregildus eius
pro eo
componatur · altera uice ipse seruus ad supplicium tra
datur · hereditas tamen liberi hominis qui propter tale facinus
ad mortem fuerit
iudicatus ad legitimos
[.] heredes illius perueniat ·
si in atrio ecclesię cuius porta reliquiis sanctorum consecrata est huius
cemodi homicidium perpetratum fuerit simili modo emendetur
et componatur · Si
uero porta ecclesię non est consecrata eo mo
do componatur · quod
in atrio committitur · sicut componi debet quod in
mu
nitate uiolata committitur · sicut continetur in libro superiori ˙
XVIII
Quicumque propter
cupi
ditatem
rerum patrem aut matrem aut fratrem
aut sororem uel nepotem uel
alium propinquum suum interfecerit
hereditas eius interfecti ad alios suos
legitimos heredes perueni
at · interfectoris uero hereditas in fiscum
redigatur · ipsi uero or
dinante episcopo publicae paenitentiae subdatur ˙
XVIIII
Quicumque propria uxore derelicta uel sine culpa
interfecta aliam duxerit uxorem · armis depositis publicam agat paenitentiam ·
et si contumax fuerit conprehendatur a comite et ferro uinciatur
et in custodia mittatur · donec res ad nostram notitiam deducatur ˙
XX
Quicumque res alienas cuilibet homini
uendiderit et ipse homo easdem
res alicui alteri dederit siue uendiderit et ipse
qui tunc easdem
res comparatas habet per malum ingenium proprio
filio aut alteri cuilibet
[fol. 76v] necdum legitimos annos habenti iustitiae
tollendae cau
sa tradiderit · uolumus atque firmiter
precipimus ut si pater
eiusdem paruuli uixerit · ipse intret in
causam rationem red
dendi pro filio suo · si autem pater ipse mortuus est
tunc legitimus
eius propinquus qui iuste ei tutor ac defensor · esse · uidetur
pro
ipso rationem reddere compellatur · Similiter de aliis omnibus
ius
titiis ad eum pertinentibus excepta sua legitima hereditate ·
quae ei per successionem parentum suorum legitime uenire
debuit · quodsi quis
hanc nostram iussionem contempserit uel neglexe
rit · sicut de ceteris
contemptoribus ita de eo agatur · is uero qui
easdem res primus inuasit et iniuste
uendidit · necnon et emp
tores excepta sola persona paruuli hoc quod
fraudulenter
admiserunt infra patriam emendare cogantur · et postea sicut contemptores
iussionis nostrae sub fideiussoribus ad nostram praesentiam uenire
conpellantur ˙
XXI
De uicariis et centenariis qui magis cupiditatem quam
propter iustitiam faciendam saepissime placita tenent et exinde populum nimis affligunt ita teneatur · sicut in capitulare domni
karoli imperatoris continetur in libro · IIII capitulo XL ·
XXII
Ut nullus ad placitum maniatur nisi qui causam quaerit
aut
si alter ei conquerere debet exceptis scabiniis · VII qui ad omnia
[fol. 77r]
placita esse debent ˙ Item de eadem re in capitulare nostro in libro
IIII
capitulo LV · De placitis siquidem quae liberi homines obser
uare debent
constitutio genitoris nostri penitus obseruanda atque
tenenda est · Ut uidelicet in anno tria solummodo generalia pla
cita
obseruent · et nullus eos amplius placita
robseruare [!]
compellat ˙
Nisi forte quilibet aut accusatus fuerit aut alium
accusauerit aut
ad testimonium perhibendum uocatus fuerit · ad cetera uero quae
centenarii
tenent · non alius uenire iubeatur · nisi qui aut li
tigat
aut iudicat
aut testificatur · et quicumque huius constitutionis
transgressor a
missis nostris inuentus fuerit bannum nostrum persoluat ˙
XXIII
De liberis hominibus qui proprium non habent sed in terra
domi
nica resident ut propter res alterius ad testimonium non
recipiantur ·
coniuratores tamen aliorum liberum hominum ideo esse
possunt quia
liberi sunt · Illi uero qui et proprium habent et tamen in terra
do
minica resident · propter hoc non abiciantur quia in terra resident ·
sed propter hoc ad testimonium recipiantur · quia proprium
habent ˙
XXIIII
Uolumus atque iubemus ut missi nostri diligenter inquirant
quanti libe
ri homines in singulis comitatibus maneant · hinc uero ea
dili
gentia et haec ratio examinetur per singulas centenas ut
ueraciter
sciant illos atque describant qui in exercitalem ire possunt
expeditionem ac inde uidelicet secundus ordo de his qui per se ire
[fol. 77v]
non possunt · ut duo tertio adiutorium praeparent · et qui
necdum fidelitatem nobis
promiserunt cum sacramento nobis fide
litatem promittere faciatis ˙
XXV
De faidis cohercendis obseruetur et teneatur quod in capitulare nostro in libro IIII capitulo XX continetur ˙
Si quis necessitate cogente homicidium commisit · comes in
cuius ministerio res perpetrata est · et compositionem soluere et
faida per sacramentum pacificare faciat · quodsi una pars ei ad hoc consentire
noluerit · id est aut ille qui homicidium commisit · aut is qui
compositionem recipere debet faciat illum qui ei
cotumax [!] fuerit ad pręsentiam nostram uenire ut eum ad tempus
quod nobis placuerit in exilio mittamus · donec ibi castigetur · ut comiti suo
inoboediens esse ulterius non audeat et maius damnum inde adcrescat ˙
XXVI
[BK 189 Abschnitt A BK 189 Abschnitt B]
Uolumus ut tale coniectum missi nostri accipiant · quando per
missaticum suum perrexerint · hoc est ut unusquisque accipiat
panes XL ·
friskingas · II ·
purcellum aut
agnum · I ·
pullos · IIII ·
oua · XX · uino
sextarios VIII
Ceruisa
modios · II · annona
modios · II ·
et quando prope sunt de illorum domibus nullum accipiant con
iectum ·
Uolumus etiam
ut
octabas
paschae incipiant suam agere lega
tionem · Episcopi uero suum habere
debent coniectum
octabas pentecosten ˙
[fol. 78r]