[fol. 14r]
[1]
In nomine domini dei et saluuatoris nostri iesu christi
ludouuicus diuina ordinante prouidentia imperator augustus ˙
Omnibus fidelibus sancte dei ec
clesie
et cuncto catholico populo present
i scilicet et fut
vro
gentium
ac
natione quę sub imperio
ac
regimine nostro consti
tutę
sunt · Notum fieri uolumus omnium uestre sollertię quod
inter dilectos filios nostros · pipinum · ludouuicum
karolum regni a nobis deo commissi talem diuisionem facere
decreuimus ut post nostrum ab hac mortalitate discessum unusquisque
illorum
scire ualeat si eos diuina pietas nobis supers
tites
esse uoluerit quę portio sibi ad tenendum adque
gubernandum a nobis
adsignata sit quam diuisionem eo modo describere
[ac] designare uolumus ut singuli iuxta ordinationem nostram et
fines
regni sui qui in alienigenas extenduntur cum dei adiutorio defendere
studeant et pacem hac fraternitatem c
ari
tatem
inter se custodire ualeant cuiu
s
diuisionis modum atque ordinationem talem nobis facere placui
t ·
Hec autem tali ordinatione disposuimus ut
si post nostrum de hac luce discessum
aliquis eorum prius quam fratres sui die
m obierit et ta
lem filium reliquerit quem populus
ipsius eligere uelit ut patri suo succedat in regni
heredita
t
e
uolumus
ut
hoc consentiant patrui ipsius pueri et regnare
per
mittant
filium fratris sui
in eo regno quod
pater eius frater eorum
habuit · quodsi talem filium non habuerit tunc uolumus
ut illa pars regni quem idem habebat diuidatur equaliter
inter illos fratres
qui supers
tites
remanserunt ·
· II ·
Placuit etiam
[i]nter
predictos filios statuere
atque
precipere propter pacem et concordiam quam inter eos perpetuo
permanere
desideramus ut nullus eorum fratris sui terminos uel regni limites
inuadere presumat neque fraudulenter
ingredi ad conturbandum
regnum eius uel marcas m
inuendas
s
ed
potius adiuuet unusquisque illorum fra
trem suum prout
temporis
aportunitas [!] perm
iserit
et auxilium
ei ferat contra inimicos eius iuxta
rationem et possibilitatem
· III ·
Ne[que] aliquis illorum
hominum
fratris sui pro quibuslibet causis uel
culpis ad se confugientem suscipiat et intercessione pro eo
faciend
[am]
[quia]
[uo]lumus ut qu
ilibet
homo peccans et intercescionem indigens intra regnum domini sui uel ad
loca sancta
uel ad
[ono]ratos
homines
confugiat et inde iu
stam
intercessionem
mereatur ·
· IIII ·
Similiter
precipimus ut quem libe
r illum qui dominum
suum contra uoluntatem eius dimiserit et de uno regno in ali
vd
profectus
fuerit
neque ipse rex suscipiat neque hominibus suis consentiat ut talem
hominem recipiant uel inuste reti
[ni]re
[pre]sumant nec
non sol
vm
de
illis set etiam de seruis fugitiuis statuimus obseruandum ut nulla
discordiis
lelinquatur [!] quicquam
Et hoc precipimus ut
nullus
ex is
tribus fratribus nobis in corpore consistentibus uel nostro uel cuius
libet alterius hominem sacramentum fidelitatis sibi promittere faciat et per hoc
eum uel a nobis uel ab
altero domino suo per uiusmodi sacramentum auertat et
ad se adtraat ·
· V ·
Qualiter precipiandum nobis uidetur ut post
nostrum ex hac mortalitate discessum
†
homines uniuscuiusque
eorum accipiat beneficia unusquisque in regno
domini sui et non alterius ne quando per hoc si aliter
fuerit scandalum aliquod
possit ac
cidere
· ereditatem autem suam habeat unusquisque hominum
illorum
a
bsque
contradictione in quocumque hoc
eum legitime habere cognouerit ·
· VI ·
Et unusquisque liber homo post mortem domini
su
[o] licentiam
habeat se commendandum inter hęc tria regna ad
quemcumque uoluerit · similiter
et ille qui non
dum
alicui commendatus est
· VII ·
De traditionibus autem adque uenditionibus que inter
partes fieri sole
nt
precipimus ut nullus ex is
tribus
fratribus suscipiat de regno alterius a quolibet homine traditione uel uenditione
re
rum
immobilis · hoc est terrarum uinearum
adque
siluarum seruorumque qui iam casati sunt
[fol. 14v] siue
ceterarum rerum que ereditatis nomine censentur
exepto [!] auro argento et
gemmis armis ac uestibus
necnon et mancipiis non casatis et is speciebus que
proprie ad negotiatoribus pertinere noscuntur ·
Ceteris uero
illis hominibus
hoc
minime interdicendum iudicamus ·
· VIII ·
Si autem femine sicut fieri solet inter partes et regna
legitime fueri
nt
ad coniugium postulate non dene
gentur
iuste
poscentibus
set liceat eas uicissim dare et accipere et adfinitatibus populos
inter se sociar
[.]
ipse uero feminę potestatem habeant reru
[m] suarum in regno
unde exiet quamquam in alio propter mariti societ
[.]tem
habitare debeant
· VIIII ·
De obsedibus autem qui propter credentias dati sunt et a
nobis
per diuersa loca
ad custodiendum
distinati sunt
uolumus ut ill
[.]
rex
in
cuius regni sunt ab
sque
uoluntate fratris sui de cuius regni
sublati sunt ad patriam ea red
dere permittat sed potius in futuro in
suscipiendiis obsedibus alter alteri mutuum ferat auxilium ·
Si frater
frat
rem
hoc facere ration
abiliter
postulauerit · Idem
iubemus et de is qu
i ad suis faci
noribus in exilium
missi
u
el
mittendi sunt
· X ·
Si causa uel intent
io
controuersio [!] talis inter partes propter terminos aut confinia regnorum
orta fue
[r][..]
que hominum testimonio declarari uel definiri non possit tun
c
uolumus ut ad declaratione re
[.]
dubię uexillo crucis dei uoluntas et rerum ueritas inquiratur ne umquam pro
tali causa cuiuslibet
generis pugna uel campus ad exterminationem iudicetur ·
Si uero quislibet homo de uno regno homi
nem de altero regno de
infidelitate contra fratrem domini sui apud dominum suum acusauerit
mittat eum
dominus eius ad fratrem
suum ut ibi com
brobet
quod de
homine illius dixit
· XI ·
Super omnia
autem iubemus a
dque
precipimus ut ipsi tres fratres curam et defensionem ęcclesiam
sancti petri
simul suscipiant sicut quoddam a proauo nostro ka
rolo et auo nostro pipino et beate
memorie genitoris
nostri karolo imperatoris
et a nobis postea suscepta est ut
etiam cum dei adiutorio ab ostibus defendere
nitantur et iustitiam suam quantum
ad ipsos pertinet ratio postulauerit abere faciant ·
Similiter de ceteris
ecclesiis que sub illorum f
uerint
potestate
precipimus
ut iustitiam suam et
hononor[e][.] [!]
habeant et pastores adque rectores uenerabili
um
locorum habeant
potestatem rerum que
ad ipsa pia loca pertinent in quocumque de
his tribus fratribus illarum ęcclesiarum possession
es
fuer
[in]t
· XII ·
Quodsi
de his statuti
s adque
consentiis aliquid casu quolibet uel ignorantię quod non obtamus
inru
[tu]m f
[.....]
precipimus ut quam citissime secundum iustitiam emendare studeant ne
quando propter dilationem
magis damnum possit adcrescere ·
XIII
Hęc autem omnia ita disposuimus adque eo ordine adfirmare
decreuimus et quamdiu diuina
maiestati placuerit hanc corporalem nos hagere
uitam potestas nostra sit super a deo conserua
tum regnum adque
imperium istud sicut actenus fuit in regimine adque ordinatione
et omni
dominatione regali atq
[ue]
imperiali et ut obedie
ntes
habeamus predictos filios
[nostro][.]
adque deo hamabilem populum nostrum cum omni subiectione que
patri · a filiis et imperatorum hac regi
a suis populis exibetur et si aliquis
ex his tribus filiis nostris per maiorem obedientiam
hac bonam uolun
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 30va]
[1]
X
[BK 257 Abschnitt A c. 1]
De honore et
cultu ecclesiarum
XI
[BK 257 Abschnitt A c. 2]
De honore
episcoporum et ueneratione seruorum dei
XII
[BK 257 Abschnitt A c. 3]
De iusticiis
XIII
[BK 257 Abschnitt A c. 4]
Ut cautela
fiat erga eos qui causa iuuentutis aut insipientię in aliquo fallunt siue
contempnunt admonitionem episcoporum ne subito aut incaute dampnentur anathemate ·
XIIII
[BK 257 Abschnitt A c. 5]
De his qui
contra regiam potestatem contumaces esse moliuntur ˙
XV
[BK 257 Abschnitt A c. 6]
De
praecariis
XVI
[BK 257 Abschnitt A c. 7]
De
hospitalibus
XVII
[BK 257 Abschnitt A c. 8]
De rapacibus
XVIIII
[BK 257 Abschnitt A c. 9]
Ut episcopis
tempus congruum obseruetur a ministerium suum · peragendum ·
XX
[BK 257 Abschnitt A c. 10]
Ut clerici
arma militaria non contingant · [fol. 30vb]
XXI
[BK 257 Abschnitt A c. 11]
Ut missi
dirigantur qui inquirant si precepta a nobis de rebus ecclesiarum ad proprium
sint facta
XXII
[BK 257 Abschnitt A c. 12]
De heresi
symoniaca
XXIII
[BK 257 Abschnitt A c. 13]
Ut a nullo
sedes episcop
alis
proprio infirmante episcopo usurpetur
XXIIII
[BK 257 Abschnitt A c. 14]
Ut canonici
infra dormitorium dormiant
XXV
[BK 257 Abschnitt A c. 15]
Ut monachi
ad palatium non ueniant nisi causa oboedientię exceptis abbatibus ·
XXVI
[BK 257 Abschnitt A c. 16]
Ut laici
decimas de ecclesiis non contingant
XXVII
[BK 257 Abschnitt A c. 17]
De
sanctimonialibus contra auctoritatem nuptis
XXVIII
[BK 257 Abschnitt A c. 18]
De sponsis
aliorum
XXVIIII
[BK 257 Abschnitt A c. 19]
De
sepulturis infra ecclesiarum ·
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 30v]
[24]
· I ·
REGNANTE IN SEMPITERNUM DOMINO DEO
UNIUERSORUM · ANNO REGNI GLORIOSI
karoli filii
hluduici religiosissimi augusti · XIII · Indictione
prima · episcopis iuxta instituta canonum synodum
caelebrare
uolentibus annuit
idem
rex karolus eosque apud urbem
suessiconum in monasterio sancti medardi et sebas
tiani
X
kalendas
maias conuenire precepit ˙ Ubi posthabitis sęcularibus
curis ipse quoque rex adesse dignatus est · ut non solum
deuotione eclesię se filium esse ostenderet · uerum etiam sicubi opus esset
protectorem regia potestate monstraret ˙
Cum itaque pręsules diuersarum
ecclesiarum pio rege multa humiliter et prudenter proponente
tractassent potius
quędam quam diffinissent · VI
kalendas
maias synodo presidentibus
hincmaro
romorum [!] ˙ Uuenilone
senonum · Amalrico ·
turonum metropolitanis episcopis ·
Idem
romorum · metropolitanus episcopus · uenerabilis hincmarus ostendit non paucos ·
[fol. 31r] a decessore suo
ebbone postquam canonicę depositus fuisset · nec uero
canonicę restitutus inrationabiliter
ordinatus ˙ Iam rex absque ulla ambitione synodum solus ingressus simpliciter cum
episcopis residebat ˙ Serie igitur
depositionis memorati ebbonis plenissime prolata · multis metropolitanis · pluribusque aliis
episcopis qui auctores
fuerunt recitatis restitutionis autem illius paucis
admodum et aliarum regionum pręsulibus nominatim expressis
claruit prefatum
ebbonem episcopale officium illicite repetisse · quosque
gradibus ecclesiasticis aestimatus fuerit
promouisse · dampnationi potius
obnoxios effecisse ˙ Hincmarum autem successorem eius
canonicis sanctionibus
caute ac subtiliter obseruatis ad sedem accessisse et
preter decreta maiorum in hac parte nihil omnino moliri ·
II ·
Postmodum uenerabilis uuenilonis senonicę urbis metropolitani episcopi
suffraganeus neuernensis eclesię nomi
ne herimanus pro suis excessibus uariis a sanctis pręsulibus
acriter increpitus est quod prius frequenter correptus
ordini sacratissimo
perseuera
ntium
leuitatum adhuc iniuriam faceret ˙ Et in pręsentia
principis infirmitatem pasto
ris nequaquam fastidientis iniunctum est
metropolitano eius ut adiunctis secum aliquot episcopis ad oppidum
neuernen
se accederet et omnia ibi negotia ecclesiastica
sapienter componeret · Ipsum uero
coepiscopum
suum herimannum apud urbem
senonum
secum haberet donec abstinentia competenti assuetum episcopali
grauitate instructum apostolicis moribus
informatum clerus et populus eum ad
sedem propriam utiliter fauente dei gratia reuocaret ·
III ·
De hurghardo [!] etiam qui carnutum ecclesiam tenebat · statutum est · ut aut se idoneum assumendum episcopalem
gradu admonitu uuenilonis metropolitani episcopi ostenderet aut certe pronam
in se clementiam cognoscens
cederet principis .'
in utroque dei
iudicium experturus · Igitur sequenti die causa illius ad m
edium
deducta · uenera
biles episcopi remorum metropolitanus hincmarus · lugdunensium
pardulus · Aurelianorum eius · seorsum
eum admo
nere precepti sunt · ut non absque discrimine
ualeret · officium se posse aggredi fateretur aut si non posset propter
dei
timorem impossibilitatem ingenue confiteretur ˙ Parte cleri quę presens erat ac
laicorum bonum ei testimo
nium perhibente memoratis pręsulibus
suadentibus ad concilium intromissus · tanti quidem gradu se dignum esse
profiteri arrogantiae asseruit esse · non ueritatis · Si quis uero crimen aliquod
sibi uellet obicere ad id purgan
dum separatum esse firmauit ˙ Nullo
qui id conaretur existente decreuit sancta synodus ne diu carnutum
sedes
uac
[.]ret · sed directis illuc sęcundum
uoluntatem metropolitani episcopi uenerabilis uuenilonis qui
electione
pręfati burghardi recognoscerent et ipsi
referrent optantibus canonicę ordinaretur episcopus ·
IIII ·
Pręterea cęnomannicę
urbis
aldricus episcopus paral
ysi
dissolutus epistolam direxit causam suę absentię insi
nuans · petensque ut maxime sibi adhuc uiuenti et quandocumque
defuncto
sacris pręci
bus
opitularentur ·
Quod et superantes caritate se facturos omnes
promiserunt · et metropolitano illius turonicę urbis
uenerabili
episcopo amalrico ut ad eandem urbem
accederet iniuncxerunt · et quaecumque essent eidem ecclesia
proficua ut
strenue exsequeretur unanimiter praeceperunt ·
V ˙
Ante hoc tempus uenerandi concilii
optinente pippino
pippini regis filii hlud
oici
piissimi augusti filio
[fol. 31v]
aquitaniam etiam consentiente auunculo eius glorioso rege karolo cui eandem prouintia in partem optige
rat ecclesiastica disciplina et militari soluta eadem regio a suis
indigenis ualde uastata est et multi illic
inpune illicita perpetrarunt ˙
Tandem aliquando respiciente deo populum suum idem pippinus a
suis contemptus
et desertus atque in potestatem auunculi sui karoli redactus consilio reuerentissimorum pontificum et procerum
attonsus et in habitu monachico ad monasterium sancti medardi custodiendus
et docendus deductus · Ibi quidam
duo monachi habitu propositi sui uix
credibiliter transgressores ardentes immodica cupiditate eundem pippinum
abducere conati sunt et pacem christiani populi dissipare ˙ Quos
presentibus diuersorum cęnobiorum religiosis abbatibus
et
causam subtiliter iuxta regulam beati benedicti examinantibus
concors congregatio sancti medardi a sua unanimita
te precedit attestata se ab horum crimine longe
absistere · quod usitatas culpas iam inde ab initio huius religionis
monachorum omnium preter dumtaxat eutychis et
aliorum hereticorum facile superant · Eiectos iussu uenerabilis · hrothadi
suessionum episcopi ad synodi audientiam archidiaconus
deduxit et partim confessi partim conuicti conspirationis malum
perpetrasse · canonum seueritate depositi sunt ˙ Presbiteri quippe erant et
separatim in monasteria sui ordinis longe
distantia relegati ut deinceps nemo
tale quod committeret auderet nisi qui similia perpeti non timeret ˙
VI ·
Vt in ciuitatibus et monasteriis utriusque sexus et
ordinis dei cultus quam proximę fieri posset instauraretur · statuit sancta
synodus annitente pio principe ut idonei legati dirigerentur qui singulorum locorum
statum sollertissime perscrutarentur · et quę ipsi per se non
ualerent corrigere iudicio proximę futuri concilii et potestati regię reuelarent ·
VII
Decreuerunt preterea sancti pontifices ·
ut eclesię quę olim indulgentia religiosorum principum uel aliorum fidelium
deuotione inmunitate meruissent · ea in perpetuum perfrui sinerentur
VIII ˙
Et ut ex possessionibus quae ecclesiasticę certis inditiis
comprobantur nec plene propter uarias necessitates possunt restitui · saltem nonę ac decime tribuantur
VIIII ˙
Et ut in locis sacratis diebus dominicis
uel aliis sollempnitatibus iudicia publica non exerceantur neque enim fas esse
ibi reos puniri ubi respectu diuinę reuerentiae misericordiam consensu fidelium
consecuntur ˙
X
Illud quoque cunctis uolentibus confirmatum est ut qui
disciplina ecclesiastica noxii siue ingenui siue serui coer
centur ·
nulli aud
eant
eos tueri · et uindictam eorum in quoslibet ad potestatem episcoporum
pertinentium retorquere ·
Quodsi qui deinceps presumpserint et
excommunicationem ecclesiasticam et motum indignationis regie
perpessuros ·
XI
Optentum est etiam a deuotissi
mo
principe ut incesti et quilibet alii perditi examen episcoporum
refugientes · per iudices
publicos ad eorum presentiam
deducantur · ne ulterius illecebram peccandi nutriat impunitas uitiorum ˙
XII
Postremo quod a quibusdam
conseuabatur [!]
prefixum est generaliter ab omnibus custodiendum · ne ulle res
ecclesiasticę absque regis cohibentia immo licentia commutentur ˙
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 35r]
[1]
IN NOMINE SANCTAE ET INDIUIDUAE TRINITATIS
KAROLUS
gratia dei rex et episcopi · abbates quoque
et comites ac caeteri in christo renati fidelesque ex diuersis prouintiis super fluuium se
quanam in locum qui pistis dicitur ubi exigentibus peccatis nostris aliquan
diu
sedes fuerat nortmannorum conuenimus · Anno
incarnationis
dominice · DCCCLXIII · regni domini nostri Karoli regis
gloriosi · Indictione · X ·
Reges et episcopi qui antea nos fuerint ducti amore et
timore diuino cum ceterorum fidelium dei consilio atque consensu pura
statuerunt
capitula · prouidentes qualiter sancta ecclesia statutum debitum et honorem et
regni habit
atores
in omni statu et ordine habe
rent legem atque iustitiam · nos etiam pro qualitate rerum et oportunitate temporum quędam huic causę
conuenientia capitula superaddidimus ·
sed diabolo satagente superuenientibus
perturbationibus tam a paganis quam a nominetenus christianis miserabiliter
excitatis · Incepta bona
defecerunt et in tantum in hoc regno mala horribilia
increuerunt ut in nobis uideamus et sentiamus completum quod olim est
prophetam predictum ˙
Terram uestram in conspectu uestro alieni
deuorant et erit sicut in uastitate hostili ˙ Et peruenit gladius usque
a
d animam
quoniam alieni
insurrexerunt
in nos · et fortes
quesierunt animas nostras · et non
proposuerunt deum ante conspectum suum ˙ Contra quos defensionem parauimus sed
defensionis
auxilio sicut necesse fuerat hactenus adiuti non sumus ˙ Unde
compellente cordis dolore nobis est exclamandum quod rex bonus
obsidionis angustia tribulatus exclamauit dicens ˙ Dies tribulationis et
blasphemie dies iste
uenerunt filię usque ad
partum et uires non habent parturiens ˙ Hęc omnia
uidimus sensimus et dolemus ˙ Quia cum hostes
inruerunt defensores nostri preparati sunt ·
sed ad
preparata non
conualuerunt · Quia illum sanctum spiritum quem requieuit super adiutorem in
oportunitatibus in tribulatione christum dominum nostrum ·
et quem per
inpositionem manus episcopalis in consignatione accepimus contristatu malignis
operibus a nobis effugauimus spiritum scilicet
consilii et fortitudinis ˙ Quem
quia ita ut nobis necesse fuerat non habemus · Ideo contra inimicos nostros stare
uiriliter et uincere
fortiter non ualemus ˙ Quae utraque sibi necessario sunt
coniuncta · quia neque uirtus sine consilio neque consilium sine uirtute utilis
esse potest · Quid igitur prosunt qui per consilium preparantur dum ad
proelium per fortitudinem non procedunt ? Filię
quippe usque ad partu ueniunt · quando apta consilia usque ad desiderium efficiendi operis procedunt · sed
uirtutem non habet
parturiens · quia dum infirmus quisque consilia conspicit
hęc ad utilitatem aliquam per partum operis non producit ˙
Uidemusque impletum
quod a domino est ante predictum populo contra uoluntatem suam facienti · Anathema
in medio tui ·
non poteris stare coram inimicis tuis ˙ Quo contra placatus
placentibus sibi dixi ˙ Nullus stabit contra uos · Sed et
ideo
terram nostram in conspectu nostro alieni deuorant ·
quoniam alienos a deo diabolus effugata sancti spiritus in animas nostras
recepimus ·
Ideo contra nostra deserta est · sicut in uastatione hostili quia
flores et fructus fidei spei et caritatis et humilitatis et
castitatis et
sobrietatis ac ceterarum uirtutum ab agro cordis nostri deuastauimus et pro illis
spinas uitiorum et urticas
peccatorum et cicutas uanitatis in nobis ipsis
etiam laborantes ut inique agamus · non solum increscere sed et incrementare
cum studio fecimus · Ideo habitatores terrę occisi et effugati sunt · quia nos ipsos
peccati gladio occidimus · et omnia bona quę
nobis dominus siue intellectu
naturali siue in doctrina siue in diuitiis siue in honoribus siue in
familiaritatibus quas nobis contulit
apud nobis potentiores ad carnes
uoluptates conuertimus · et nos et omnia quę nobis dominus dedit ab illius uoluntate
pro qua nobis
[fol. 35v] facienda illa donauit auertimus ˙ Quod unusquisque
potest in se ipso cognoscere si etiam de singulis membris suis cogitat quid fecit et
quid
facit quod deus illum ad operandam suam salutem donauit ˙ Et sicut de
membris corporalibus inueniet apud se ipsum · Ita de membris anime
poterit
inuenire quę per spiritalia uitia dispergit atque disperdit et spiritales in se
uirtutes a deo sibi conlatas aut effugat aut conculcat ˙
Ideo ecclesię et
uille incense sunt quia ignis auaritiae et rapacitatis atque inuidie et adulteriorum
atque ceterarum inmunditiarum non solum per naturalem
sexum sed etiam per eum
sexum qui est contra naturam · sine penitentia et sine resipiscentia in nobis
exarsit et ardet · Et
quoniam illum spiritum
qui super humilem et quietem et sermones suos
trementem requiescit · et superbiam et inoboedientiam ac presumtionem
a nobis expulimus · Ideo sanctorum
ac protectorum nostrorum corpora de
sepulchris suae requietionis effossa sunt · Et quia nos spiritui maligno · iusta dei
permissionem potestatem
habenti et super nos ascendenti non resistimus ut
fugiat a nobis .' idcirco serui et ancille dei de locis suis expulsi sunt · et nos de
quiete cęlestis para
dysi · et de consortio cęlestis ecclesię · id
est angelorum et sanctorum eiecti sumus nisi per dignos paenitentiae fructus ad hęc
unde cecidimus ·
redeamus · Et quia nos tales effecimus de qualibus per
prophetam
dominus
dixit · causa uiduae non ingreditur ad eos ˙ Quia sic ad
apud [!] nos est
facta uenalis iustitia ut ad eam nemo possit peruenire nisi uiam ei aperuerint
munera · Ideo uota fidelium et pretia peccatorum
quę sacris
locis collata fuerunt · propter peccata nostra de hoc regno sunt penitus exportata ·
et uendentibus iustitiam et ueritatem ·
et in his scilicet ipsum christum qui
est nobis a deo factus iustitia et qui dixit ego sum ueritas · nisi digne
pęnituerint cum iuda tradi
tore christi · aeterna expectant incendia · Et quia sanguis sanguinem tetigit id est culpę culpis adiunctę sunt et sicut
scriptum est
adulterium et homicidium et mendatium et furtum et periurium
inundauerunt ˙ Et iniquitates nostrae supergresse sunt
capita nostra · Ideo
nobiles nostri et de episcopali ordine et de aliis ordinibus interierunt et capti
cum proximo detrimento et
regni et ecclesię sunt aut redempti aut interempti ·
Et quia nos per peccata nostra a terra uiuentium peregrinati sumus · idcirco
sicut scriptum est propheta et sacerdotes ierunt in terram quam ignorabant · Et post
hęc omnia pius pater cuius multis mise
rationibus non sumus consumpti
quoniam non defecerunt miserationes eius materna pietate nos flagella et expectat
ut ipsa uexatio
donec intellectum auditui nostro qui ita credere noluimus quę
scripturas nobis se inlaturus promisit · si illius uoluntatem non face
remus ˙ Et ostendit nobis ex interioribus uastationibus quę de interioribus
depopulationibus intellegere debeamus · et intellec
ta ad ullum
redeamus · et cre
damus
quę iterum nobis in scriptura multipliciter
promisit · Inter quę ueraciter sicut ueritas
dixit · Reuertimi ad me et ego
reuertar ad uos · Et quare moriemini in peccatis nostris ? et quia non credidimus
promit
tenti · credamus tandem aliquando uel iuranti · Uiuo ego
inquid dicit dominus nolo mortem peccatoris sed ut conuertatur
et uiuat · Et
nisi conuersi fuerimus sicut iam uidemus · gladium suum uibrauit · arcum suum id est
uindictam tetendit
et parauit ad exercendam duriorem uindictam · sicut item de
reprobis scriptum est · Ignis sulphur et spiritus procellarum
pars calicis
eorum · Et hoc quod uidimus et sentimus pars est uindictę quia maiora et plura et
grauiora uenient super nos
nisi fuerimus conuersi · ut scriptum est · Pugnabit
pro eo orbis terrarum contra insensatos · Unde sicut apostolus dicit sicut
exhibuimus membra uestra arma iniquitatis peccato ad seruiendum inmunditiae et
iniquitati .' ita exhib
eamus
mem
bra uestra seruire
iustitiae in sanctificationem · Quia stipendia id est retributio peccati mors ·
gratia autem dei pro bonis
operibus · quę ipse donat est uita ęterna · Et
sicut quando solemus de istis frequentibus itineribus reuerti ad mansio
[fol. 36r]nes nostras detonsi et derasi et delauati cum drappis et
calciamentis depannatis et tunc nos reficimus et reparamus · Ita uel nunc repa
remus nos per cor contritum et humiliatum et per confessiones ex
puro corde et benignitatem mentis et per concordiam
cum dei uoluntate quia per
discordiam et regnum istud temporale inminutum et pene desertum et aeternum regnum
perditum habemus · Quia nec omnes reges esse possumus nec regem super nos a
deo constitutum · quia sicut scriptum est
inposuit homines super capita nostra
habere sustinemus · Nec adtendentes quia sicut dicit apostolus non est potestas nisi a deo ·
et qui potestati resistit
dei ordinationi resistit ·
Quoniam deus qui essentialiter est rex regum · et dominus dominorum ·
participa
cio
nem
nominis et numinis id est potestatis
suae uoluit et esse et uocari regem et dominum pro honore et uice sua regem in
terris ˙
Et sicut archangelus qui nunc est diabolus cum suis sequacibus quia
per humilitatis subiectionem conditori suo subditus
esse noluit · et per
ęquitatem caritatis coangelis suis socius esse dispexit de cęlo cecidit · Ita et
illi qui potestati a deo consti
tutę propter deum et in deo subiecti
esse noluit et pares uel coequales in regno habere non
sufferunt per quam de
bitam
subiectionem
et parilem aequitatem dei amici et angelorum
consortes esse poterant · subiecti diabolo et dei inimici constituuntur ˙
Quapropter de diabolo scriptum est · Ipse est rex super uniuersos filios superbiae ·
Et illius subiectis dominus apud quem non est
uicissitudinis obumbratio
quamdiu in ipso malo perseuerant semper in
euangelio
dicit ; Uos ex patre diabolo estis · Non quia
a diabolo sint facti aut
generati · sed quia diabolum sunt imitati · Reparemus ergo nos per penitentiam et
confessionem ·
et per elemosinas unusquisque secundum possibilitatem suam et
quantum quisque se recognoscit a deo aruisse per culpas · tantum
bibat
conpunctionis suae lacrimas et tunc proficient in aqua ista quas facimus firmitates
si per bona opera restruxerimus
quas in nobis destruxerunt peccati uirtutum
munitiones · quę et tunc proficient · si mala quę fecit · quis prius prout potuerit
emendauerit aut rapta soluendo aut per indulgentiam deprecando atque mala
cetera per dignam paenitentiam abolendo ·
et tunc proficient si inante se
custodierit ne de illis se sorcidet de quibus se emundauit · quia scriptum est ·
Lauamini
mundi estote auferte malum cogitationum ab oculis meis dicit dominus · Quiescite agere peruerse discite benefacere ˙
Quia qui se bonis operibus et
lacrimis et orationibus a peccato mundat et iterum peccata grauia perpetrat · talis
est
ut sanctus petrus dicit sicut porcus qui se lauat
in luto et sicut canis qui remanducat uomitum suum et timere debet ne ipsas ·
lacrimas in conspectu dei reddat inmundas per quas mundari potuit a peccatis · Quae
non dicimus ut si iterum aliquis
ceciderit post confessionem in peccatum ut in
peccatis quasi desperatur iaceat · sed ut a peccatis quantum potest se caueat ˙
Et si fragilitate ceciderit · quia scriptum est · Numquid qui cadit non
adiciet ut resurgat · dicat nunc cępi et per inmuta
tionem dextere
excelsi · semper per penitentiam resurgat ne ullum ultimus dies in peccatis inueniat
et sine fine perditus fiat ·
CAPITULUM · II ·
Vnde quia solent medici quando generalis morbus in terram
uenit · Generalem medicinam conficere unde omnes
possint sanari · Ita nunc
com
muniter
hanc medicinam cooperante et mediante domino statuimus ad
recuperandam
et con
seruandam
sanitatem nostram ne et isto
seculo grauius affligamur · et in futuro seculo
quando de isto corpore exierimus
aeternis tormentis cruciemur · Id est
unusquisque episcopus in sua parrochia et missi in illorum missaticis et comites in
illorum
comitatibus cum maximo studio et summa diligentia cura habeant ut
quicumque raptores et predatores ibi sunt cuiuscumque
[fol. 36v] homines sint ad rationem
deducantur
· et secundum legem quę
ibi mala facta habent emendent · Et aut soluant secundum
legale placitum aut
per indulgentiam sibi impetrent perdonari · Et episcopi secundum qualitatem et
quantitatem
peccatorum absque acceptione personarum rapacibus et his similibus
uitiis nominatis et conuictis pęnitentię leges
iniungant · Inspecta
discretione et qualitate prout cuique ad salutem uiderit expedire ˙ Atque
specialiter exe
quenda quędam de pluribus capitulis predecessorum
regum et synodalium · hic ponere
dignum
et necessarium duxi
mus · commonentes episcopus missos et comites · ut illa
cap
itula
quę inde ante hos annos in unum collecta fuerunt et in carisiaco
episcopis et missis nostris per uniuersum regnum nostrum ad exequendum
donauimus · sed et illa quę consensu fidelium nostrorum
fieri iussimus quando
cum fratre nostro lothario glorioso inperatori apud ualentianas locuti fuimus et fidelibus nostris denuntia
ri et obseruare precepimus ad presentiam reducant et illa relegant ·
Et quia hęc pauca breuitatis causa subscrip
simus · in talibus rebus
que eius aduenerint ad emendandum et hic inde capi
tula
non inuenerint ·
per illa et per alia capitula
regia et synodalia quę emendanda sunt et
emendanda peruiderint emendare procurent · Si uero et iuxta diaboli
cam
calliditatem et secundum humanam fragilitatem noua quęcumque acciderint · quia
noua morborum genera noua
querunt medicamentorum experimenta · morem
sequent
es
predecessorum nostrorum sancti spiritus
gratia inlustrati contra
uenena diaboli ministrare curabimus medicinalia
antidota christi ·
Communi placito constituimus ut usque ad missam
sancti remigii id est
kalendas
octobris spatium habeant illi qui in istis tempo
ribus
istas depredationes et alia malefacta criminaliter et publice fecerunt · ut inde et
apud deum et apud eos qui male
fecerunt pacificent · Et quisquis non fecerit
bannu
m nostrum dupliciter componat · scilicet
et quia postquam illas rapinas
et alia malafacta in carisiaco et postea apud confluentes cum dilecto fratre nostro hludouuico glorioso rege et nepote nostro
hlothario forbanniuimus · et post istum bannum per
consensum omnium factum illa emendare sicut eis spatium dedimus
noluerunt · et
omnia quę commiserunt legaliter componere compell
antur
et
per publicam penitentiam secundum sacros canones deo
et ecclesię in quam
peccauerunt satisfaciant · Quibus et oboedire noluerint · aut per fideiussores ad
presentiam nostr
am
perducantur · aut omnia quę in regno nostro habent in bannum mittantur et
episcopali auctoritate a communione ecclesi
astica et
omnium fidelium societate excludantur ˙
De honore autem ecclesiarum ac seruorum dei et de rapinis
atque aliis malis seu presumptionibus ab ista die et in reliquum
compescendis ·
capitula aui et patris nostri temporibus constituta hic
subinngere [!] et ut omnimodis obseruentur ex banno nostro
precipere dignum
et necessarium duximus · scriptum est enim
in illis capitulis · Si quis infra regnum rapinam fecerit aut cuiquam nostro
fide
li eiusque
omni aliquid ui abstulerit in triplo cui aliquid
abstulit legibus componat · Et insuper bannum nostrum id est LX
solidos nobis persolu
at
·
Postmodum uero ante
nos a comite adducatur ut in bastonico uel in alio
cercere [!] retrusus usque
dum nobis placuerit poenas luat ·
Nam si publicę actum fuerit · publicam inde
agat paenitentiam ·
Quoniam raptores ut ait apostolus nisi ueram egerint
paenitentiam reg
num dei non possidebunt ˙ Qui uero de rebus
ecclesiarum aliquid abstulerint · grauius inde iudicentur · quia sacrarum rerum
ablatio · sacrilegium est · Et sacrilegus uocatur qui ex eis aliquid
abstulerit aut rapuerit · extorres namque a liminibus
[fol. 37r] sanctę matris
ecclesię tales persone usque ad satisfactionem ecclesię quam leserunt sunt habende
atque firmiter denotande ˙ Et item sanctus
paulus per
quem locutus est christus dicit · Quia neque rapaces · neque homicidiae · neque
adulteri regnum dei
possidebunt · Et item ˙
Si quis fornicator aut adulter aut rapax aut homicida
est · cum huiusmodi nec cibum sumere christi discipulo id est christiano
licet
ante satisfactionem id est correctionem ac emendationem et dignam paenitentiam ˙ Et
sanctus iohannes apostolus talem salutare aut
in
domum recipere uetat ˙ Et sacri canones spiritu sancto per eos dictati qui in cęlo
cum deo regnant et in terris miraculis coruscant constitu
erunt
dicentes ˙ Si quis de potentibus clericum · aut quemlibet pauperem aut religiosum
expoliauerit et mandauerit
ad ipsum episcopus ut eum audiat et is contempserit · Inuicem mox scripta percurrant per omnes prouintiae episcopos
quoscumque audire potue
rint ut
excommunicatus habeatur donec audiat et reddat aliena · Et de
rebus ac facultatibus ecclesiasticis dicunt · Si quis
oblationes ecclesię
extra ecclesiam accipere uel dare uoluerint preter
constientiam [!] episcopi
uel eius cui huiuscemodi officia commissa sunt
nec cum eius uoluerit agere
consilio
anathema
sit ˙ Et iterum in capitulis aui et patris nostri scriptum est de his qui in
exercercitu [!]
quos
cumque secum ducunt quod et nos infra patriam
uolumus obseruare ˙ Deinceps omnibus denuntiare uolumus ut unusquisque
cognoscat omnes qui in suo obsequio sunt siue sui sint siue alieni · ut ille de
eorum factis rationem se sciat redditurum ˙ Ut quicquid
in pace uiolanda de
liquerint
ab ipsius debet periculum pertinere ˙ Ea scilicet conditione · ut
pacis uiolator primum iuxta facinoris
qualitatem siue coram nobis siue coram
misso nostro dignas poenas persoluat ˙ Et senior qui secum talem dixerit quem aut
constringere
noluerit aut non potuit ut nostram iussionem seruaret · Insuper
in regno nostro predas facere non timuerit pro illius neglegentia si ante
eum
de his non admonuerit · et postquam neglegentia contemptoris ad eius notitiam
peruenerit et eum corrigere sicut decet neglexerit ·
honore suo priuetur ut
scilicet neuter illorum sine iusta uindicta remaneat ˙ Nos autem episcopi euangelica
et
apostolica atque episcopali aucto
ritate seniorem et regni quemlibet potentem si commonitus iuxta
euangelicum preceptum se suosque homines corrigere noluerit ·
et licet ipse
talia non faciat · tamen si sui uel in suo obsequio manentes talia fecerint si eos
non correxerit · et emendari quę faciunt
non obtinuerit · eosque ad
paenitentiam non perduxerit · ipse excommunicetur secundum sacros
canones
dones [!] su
os homines ad emenda
tionem et
paenitentiam reducat ˙ Quia m
elus
iudicauimus illum excommunicari per
cuius fortiam sui talia faciunt · quam omnes
illos qui nec deum timent nec
episcopos neque missos rei publice propter e
ius fortiam reuerentur · et excommuni
cati
ipsi non corriguntur
et alios suo morbo inficiunt quia dicente
apostolo non solum qui faciunt sed qui consentiunt facientibus digni sunt morte ˙
Non est
liber a consensu qui quod emendare potest · emendare neglegit
quapropter sine dubio peccati se participem facit ˙ Si autem ipse
potens uel
senior satisfecerit episcopo et missis regiis · quia suos homines ad emendationem et
ad penitentiam non potest adducere ·
sed seipsum uult aut a talibus inmunem
ostendere aut digne satisfacere et huiusmodi maleficos a suo obsequio reicere ·
et ut dei inimicos persequi · tunc autem non
excommunicetur aut ab excommunicatione soluat
vr
· Et item in capitulis impera
torum scriptum est · Comites
uero ministris ecclesię in eorum ministeriis ut hoc plenius de nostris et de se et
de suis hominibus obtinere
possint adiutores in omnibus fiant ˙ Et quicumque
prima et secunda uice de his a comite admonitus non se correxerit · uolu
mus ut per eundem comitem eius neglegentia ad nostram notitiam
perferatur · ut nostra auctoritate quo
d in nostro capitulari continetur
subire cogatur · Et item de pace et exercitali itinere seruanda usque ad
marcham · hoc omnibus notum fieri uolumus quod quicumque
[fol. 37v] auctorem damni sibi inlati nominatim cognoscit ut iustitiam de illo
querat et accipiat · Si quis in exercitu uel infra regnum
sine iussione
dominica per uim hostilem aliquid predari uoluerit aut foenu tollere
aut granum sine pecora mai
[.]ra uel minora domosque
infringere uel incendere · hęc ne fiant omnino prohibemus · Quodsi ab aliquo
presumptiose factum fuerit · LX
solidis sibi liber
est sit culpabilis et omnia similia restituit · aut cum
XII testibus se purget · si uero seruus hoc fecerit · sententiae
capituli [!]
sub
iaceat · et dominus omnia similia restituit quia seruum suum
non correxit nec custodiuit ut talia non perpetraret ˙
Quoniam si nos
ipsos comedimus cito deficiemus ˙
Unusquique [!] tamen
custodiat exercitum suum ne aliqua depredatio infra regnum fiat ˙
Simi
liter et collectas quas theodisca lingua heriszup appellat
et infractiones inmunitatum et incendia et adsalituras in domos ·
et
coniurationes et seditiones et raptus feminarum sicut et diuinę et humane leges
prohibent et predecessores nostri reges
prohibuerunt ·
firmiter ex banno nostro etiam et nos prohibemus ˙ Nos quoque
episcopi auctoritate dei et sacrorum canonum sicut sancti pontifices · DC
XXX
· in calcidonensi concilio conspirationem fieri prohibuerunt ˙ Et
sicut cetera concilia episcoporum huiusmodi pernitiosa
facta uetuerunt · et
nos prohibemus · quia facientes illa per eorum iudicium qui cum deo in cęlo regnant
et a cęlestia ecclesia
et a christianorum societate separati sunt nisi per
dignos paenitentiae fructus ad hoc redeant ut sanct
ę ecclesię possint
readunari ·
Similiter ut hęc capitula quę hic adnotata sunt ita per hęc et
illa omnia quę in suprascriptis locis scilicet in carisiaco
et apud ualentianas collecta et constituta sunt
obseruari precipimus et omnes communiter confirmamus ˙
Si autem aliquis
quiscumque inoboediens extiterit cum summa festinatione episcopo comites et missi
nobis notum facere
curent · ut quantotius ad nostram presentiam
illum uenire iubeamus ut dignam ultionem secundum iudicium fidelium
nostrorum
sustineat ˙ Et si quod absit talis emerserit quod dei timorem postponat et
ecclesiasticam auctoritatem
contempnat et r
egiam
potestatem
refugiat · sciat quiscumque ille fuerit quia et secundum canonicam auctorita
tem ab omnium christianorum
caetu [!] et a sanctę ecclesię
consortio et in cęlo et in terra alienus efficietur et regali potestate
atque
omnium regni fidelium unanimitate sicut dei et ecclesię inimicus et regni deuastator
persequetur usque dum a regno
exterminetur ˙ Et si aliquis comes fuerit qui
hoc in suo comitatu fecerit aut ibi talia increscere permiserit
aut
ip
[s]e illa non emendauerit aut nobis nota
non fecerit ut nostra auctoritas
talia corrigat · sciat quia talem sen
tentiam inde sustinebit sicut
tempore antecessorum nostrorum consuetudo fuit ˙ Episcopus autem secundum tole
tani concilii capitulum septimum ad quem
pertinere noscuntur illi qui talia contra deum et ecclesię pacem faciunt
si
eos quolibet munere uel f
auore
aut neglegentia admonere noluerit ut aut
reuertentes suscipiat aut contemp
nentes de ecclesia reiciat
excommunicatus a collegio cęterorum episcoporum habebitur · quousque emendationis
uel damp
nationis eorum ab eo sententiam promulgetur ˙
Quoniam nisi communiter certauerimus ut in omnibus
iustitia omnibus
conseruetur · nec rex pater patriae · nec episcopi propitiatores et reconcilia
tores populi ad salutem aeternam · nec qui participatione nominis
christi christiani uocantur
hoc quod humano ore dicimur in diuinis oculis esse
ualemus ˙ Ut autem hęc quae obser
uanda supra scripsimus ac
praenominauimus nunc et de
coetero [!] certius
et
expressius
a nobis atque a
succ
[e]ssoribus nostris inconuulsa seru
[e]ntur ,
propriis manibus his subscribere communi consensu
decreuimus ·
Ea conditione seruata quia omnes in cunctis ordinibus
a regia
†ditione sibi expetunt
competentia legis iura
seruari , regiae quoque potestati in cunctis ordinibus lex iuris
debitis et
hon
[or] ab hominibus obedi
[en]ter et fideliter
cooperante domino conseruetur ·
Post ha
[e]c omnia relecta et
conlaudata communi consensu decreuimus , vt si aliquis homo
propte
[.]
mala facta quae emendare et per legem et per poenitentiam noluerit , seniorem
suum dimiseri
[.]
aut ab illo propter haec eiectus fuerit , ab alio non recipiatur donec illa
q
uae
mal
[a] fecit emend
[e][.]
et per legalem compositionem et per ecclesiastice satisfactionis poenitentiam