[fol. 50r]
[1]
Incipiunt capitula quae acta sunt Anno IIIIo regni Domini Caroli gloriosi
Regis Domini Hludowici Imperatoris filii in conuentu
habito in villa , quae dicitur
Colonia , quae etiam subscriptione eiusdem principis et
Episcoporum ac caeterorum fidelium Dei confirmata fuere consensu
Vuarini , et aliorum optimatum
indictione VI
Capitulum
1 ·
De honore uidelicet et cultu Dei atque sanctarum Ecclesiarum
quae authore Deo sub ditione et tuitione regiminis nostri consistunt ,
communiter Domino mediante decernimus , ut sicut tempore beatae recor
dationis Domini ac genitoris nostri , Excultae et
h
onoratae
, atque rebus
ampli
atae
fuerunt , salua aequitatis ratione , ita perma
neant
, et qua
ea nostra liberalitate honorantur atque ditantur , de caetero sub inte
gritate sui seruentur , et sacerdotes ac serui Dei uigorem Ecclesiasticum
et debita priuilegia iuxta reuerendam authoritatem obtineant , Eisdem
vero reg
alis potestas , et illustrium virorum strennuitas , seu Reipublicae
administratores , ut suum ministerium competenter exequi ualeant , in
omnibus
rationabiliter
et iuste concurrant ·
2
Honor etiam Regius , et potestas regali dignitati competens ,
atque synceritas et
obtemperantia seniori debita , remota omni secordia et
caliditate , seu
qualibet indebita quorumcunque coniunctione contra honorem et
potestatem
atque salutem nostram , siue regni
nostri soliditatem nobis in omnibus et ab
omnibus , sicut tempor
e antecessorum n
ostrorum
consueuerat , exhibeatur ·
Et si quis
quaecunque contra nos et contra hanc pactam sinceritatem
aliquid moliri manifeste
cognouerit , si eum conuerti nequiuerit ,
aperte prodat atque deuotet , et sic
consilio atque auxilio Episcopalis autho
ritas et fidelium vnanimitas ,
ut noster honor et potestas Regi
a
inconuulsa permaneat , totis nisibus decertare et adiuuare procuret ·
3
Quia vero debitum esse cognoscimus , ut a quibus honorem
suscipimus , eos
[fol. 50v] iuxta dictum Dominicum honoremus · Volumus , ut omnes
fideles
nostri certissimum teneant , neminem cuiuslibet ordinis aut dignitatis
deinceps nostro inconuenienti libitu , aut alterius calliditate uel iniusta
cupiditate promerito honore debere priuare , nisi iusticiae iudicio , et
ratione
atque aequitate dictante · Legem vero vnicuique competentem ,
sicut antecessores
sui tempore meorum praedecessorum habuerunt , in
omni dignitate et ordine ,
faue
nte
Deo me obseruaturum perdono ·
- - - quod
ut facilius
atque obnoxius nostra authoritas valeat
obseruare omnes , sicut in vestra bene
memoriali conuenientia pepigistis , con
seruare studebitis · Immo etiam
cuncti in postmodum sollicite praecaue
bunt , ne aliquis pro quacunque
priuata commoditate , aut reiicienda cupiditate
si
ue
alicuius consanguinitatis uel familiaritatis seu amicitiae coniunctione
nobis
immoderatius suggerat , uel postulationibus ,
aut
quolibet modo i
nliciat
,
ut contra iusticiae rationem , et nostri nominis dignitatem ac
regi
minis aequitatem agamus ·
Et si forte surreptum
nobis quippiam ut homini fuerit , competenter
et fideliter , prout
s
ublimitati
regiae conuenit , et necessitatibus sub
iectorum
expedit , ut hoc rationabiliter corrigatur , Vestra fidelis
deuotio admonere curabit
Tandem
autem uisum est nobis adnect
are
, ut si quis hoc foedus concor
diae salubris , quod propter
pacis charitatisque custodiam iniuimus , et
chyrographi uirtute subscripsimus ,
rebelli atque animo pertinaci irru
perit , Christiana
dilectatione [!] admoneatur , et ad inconuulsum
charitatis vinculum
conseruandum , quod qui tentauerit , corrumpere ,
facilius poterit seipsum
disrumpere , quam illud possit i
nrumpere
,
iuxta monita diuina , ut resipiscat , hortetur , Et si audierit , fiat
de societate fideli omnibus gaudium · Si vero obaudire renuerit ,
tunc pontificalis authoritas et regalis sublimitas , atque in charitatis
connexione persistentium magnanimitas secundum
quod res et
necessitas postulauerit , ac ratio Expetierit seu
[fol. 51r] qualitati personae
conuenerit , zęlum suae deuotionis feruentissime
exerat , et quod spirante Deo
agendum in omni salutis
et
utilitatis atque honestatis parte
iudicauerit , irrefragabiliter peragat ·
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 57r]
[1]
Haec quę sequuntur Capitula excerpta sunt
a Domino Rege Carolo Et Principibus eius
ex his capitulis ,
quae anno DCCCXLVI ·
aediderunt
Episcopi in synodis
Vuenilo scilicet , cum suffraganeis suis : Gundboldus , cum suffraganeis
suis : Vrsmarus cum
suffraganeis suis : Hincmarus cum suffraga
neis
suis : Amalo cum suffraganeis suis : Et oblata sunt eidem prin
cipi , sicut ipse iusserat collecta ad relegendum in Sparnaco uilla ,
Remensis Ecclesiae , Et quia factione quorundam motus est animus
ipsius Regis contra Episcopos , dissidentibus primoribus regni sui ,
ab
eorundem Episcoporum admonitione , et remotis ab eodem
Concilio Episcopis , ex
omnibus illis Capitulis haec tantum obseruanda
et complacenda sibi collegerunt ,
Et Episcopis scripto tradiderunt ,
dicentes , Non amplius de eorum capitulis
acceptas ,
quam istam et
ista se uelle cum principe obseruare ·
[BK 257 Abschnitt A c. 1]
De honore et cultu
Ecclesiarum ·
[BK 257 Abschnitt A c. 2]
De honore Episcoporum
et veneratione seruorum Dei ·
[BK 257 Abschnitt A c. 3]
De Iusticiis ·
[BK 257 Abschnitt A c. 4]
Vt Cautela fiat erga
eos , qui causa iuuentutis aut insipientiae in aliquo fallunt , siue
contemmunt [!] admonitionem Episcoporum , ne subito aut incaute
damnentur anathemate ·
[BK 257 Abschnitt A c. 5]
De his , qui contra
Regiam potestatem contumaces esse moliuntur ·
[BK 257 Abschnitt A c. 6]
De praecariis ,
[BK 257 Abschnitt A c. 7]
De hospitalibus ,
[BK 257 Abschnitt A c. 8]
De Rapacibus ,
[BK 257 Abschnitt A c. 9]
Vt Episcopi tempus
congruum obseruetur ad ministerium suum peragendum ·
[BK 257 Abschnitt A c. 10]
Vt Clerici arma
militaria non contingant ·
[BK 257 Abschnitt A c. 11]
Vt Missi dirigantur , qui inquirant , si praecepta a nobis de rebus Ecclesiarum ad proprium
sint facta ·
[BK 257 Abschnitt A c. 12]
De haeresi
symoniaca ·
[BK 257 Abschnitt A c. 13]
Vt a nullo sedes
Episcopalis proprio infirmante Episcopo usurpetur ·
[BK 257 Abschnitt A c. 14]
Vt Canonici infra
dormitorium dormiant ·
[BK 257 Abschnitt A c. 15]
Vt Monachi ad
palatium non ueniant , nisi causa obedientiae exceptis Abbatibus ·
[BK 257 Abschnitt A c. 16]
Vt laici decimas de
Ecclesiis non contingant ·
[BK 257 Abschnitt A c. 17]
De sanctimonialibus
contra authoritatem nuptis
[BK 257 Abschnitt A c. 18]
De sponsis aliorum ·
[BK 257 Abschnitt A c. 19]
De sepulturis infra
Ecclesiam · [fol. 57v]
[BK 257 Abschnitt B c. 1]
Commemoratio prima
de
honore uidelicet et cultu Ecclesiarum , sicut
supra scriptum , est in uilla Colonia subscriptione Regis et prin
cipum roboratum ·
[BK 257 Abschnitt B c. 2 BK 257 Abschnitt B c. 3 BK 257 Abschnitt B c. 5 BK 257 Abschnitt B Epilog]
Commemoratione secunda
de
honore
Episcoporum , et veneratione seruorum Dei similiter ·
Commemora
tione
de
Iusticiis similiter ·
Commemoratione
de his
qui contra Re
giam potestatem contumaces esse moliuntur , similiter ·
Caeterae
autem commemorationes
quę sequuntur · Ita in praefata plenitudine cum
suis capitulis
continentur ·
[9]
Et ne Magnificentiam Vestram illuc vestrae dignitati indecens
et
inhonesta impellat necessitas , quo non trahit uoluntas , et partim ne
cessitate partim etiam subreptione , qui aliter quam se , rei veritas
ha
beat , uobis dictum uel postulatum fuit , maxime quod ad
Rempublicam
pertinuit ; aut pra
ereptione
in beneficiario iure , aut in
Alode ad sumptu
habetur , Videtur nobis utile et necessarium ut fideles et
strennuos
missos ex utroque ordine per singulos comitatus regni vestri mittatis ,
qui omnia diligenter inbreuient , quae tempore aui et patris vestri ,
uel in
Regio specialiter seruit
io , uel in Vassallorum Dominico
rum beneficiis fuerunt · Et quid ,
uel qualiter , aut quantum
exinde quisque modo retineat , et secundum
veritatem
renuncietur vobis Et ibi Inueneritis q(ui)a ratio et vtilitas
ac ordo seu [folgt getilgt: v··itas] veritasin ab
sumptis uel donationibus
habeantur , in statu permaneant · Vbi
autem irrationabilitas uel potius fraus
inuentae fuerint , una
††† cum consilio fidelium uestrorum hoc taliter corrigite ,
Et ratio
atque utilitas seu iusticia non deserant · , Et dignitas uestrae ma
gnificentiae per necessitatem ita uilis non fiat , sicut uos non decere
cognoscitur · Quoniam domestica domus Vestra aliter obseq
uiis
domesticorum repleri non poterit , nisi habueritis , unde eis meritis
respondere , et indigentiae solatium ferre positis · Et sic demum
Respublica
uestra de suo suffragetur , sibi et Ecclesiae , a quibus no
n
expedit habeantur immunes ·
Et praecarię , et
commutationes tempore viduarum Ecclesiarum factae
ab his , qui Loca Episcoporum
occupauerant , rescindantur , et cum
[fol. 58r] authoritate Ecclesiastica uel ciuili
denuo si
fiendę sunt , fiant ·
Praecariae autem a n
emine
de rebus Ecclesiasticis fieri praesumantur ,
nisi qu
antum
de qualitate conuenienti datur ex proprio duplum
accipiatur> ex rebus Ecclesiae ,
in suo tantum qui dederit nomine , si res
proprias ad praesens dimiserit , ex
rebus Ecclesiasticis triplum fru
ctuario usu in suo tantum quis nomine
sumat , quia sic eas qu
emque
tractare oportet , ut alienarum dispensatorem non propriarum
largitorem ,
Et a nulla potestate quis cogatur facere praecariam de rebus propri
e
·
Deo et sanctis illius dicatis , cum ratio et usus obtineat neminem cui
non
uult contra utilitatem et rationem praestitum de proprio facere
beneficium ,
praecepta autem regalia super praecariis Ecclesiasticis
fieri nec ratio sinit , nec authoritas quolibet modo permittit ,
quoniam praecepta in iure Ecclesiastico firmare indignum iudicet , ne
cesse est , maiestas regia , nisi ab Ecclesiastico Rectore petantur ,
Isdem
autem custos Ecclesiae solertissime caueat , ne sui ordinis , et
Ecclesiasticae
communionis forte immemor contra authoritatem
praeceptum regium pro quacunque
assentatione fieri petat , qui etsi fe
cerit , non audiatur · Si autem
obtinuerit regia discretione et Epi
scopali idem rescindatur , et petitor
iniustus pro principis iniusta sug
gestione digne corripiatur , et
praecarie secundum antiquam con
suetudinem et authoritatem quinquennio in
quinquennium remouentur ·
Vt contra
depraedatores et oppressores Ecclesiarum et rerum ad
easdem pertinentium
defensores secundum ministerium uestrum ,
quantum Deus posse dederit existatis ,
et praecepta , quae auus et
pater vester Ecclesiis ditioni uestrae subiectis
fecerunt ac firmaue
runt ,
et stabilia conseruauerunt , quaeque uos confirmastis , de caetero
rata in
omnibus conseruetis ·
Et regia
magnificentia liberiorem libertatem Episcopis ad suum peragen
dum in eo ,
dum parrochiis ministerium quam hactenus propter
diuersas perturbationes
habuissent , maxime in sacratissimis tem
poribus quadragesimę scilicet et
aduentus Domini tribuat ,
quatenus et periculum , Et si Episc
opi Et Regia dignitas salubrius
pro ministerio sibi commisso
et neglecto possint euadere , et
[fol. 58v]
ps
strenue executo
diuinam misericordiam sibi conciliare praeualeant ·
Ipsi autem Episcopi concessum
sibi otium non in suas uoluptates , sed in
diuin
um
, Et officiosum conuertant negotium , quatenus studentes prae
dicationi atque confirmationi , quod hactenus
per parochias fuit neglectum ,
solerte
r et deuotissime de caetero sit correctum et emendatum · Et
non propter
suam quietudinem Episcopi ad remotiora loca seced
ent
es
,
et
suum ministerium negligentes , proprias deserant ciuitates ,
sed ut parrochias
suas cum offici
o efficaci circumeant , aut cum
religione
††
in suis ciuitatibus Canonice cum suis filiis degant , et ho
spitalitatem
ornati , quae iam pene propter diuersas rapacitates
annulata est , non solum in
oculis Domini propter in
obedientiam
mandati
diuini reddantur
conspicui , uerum et bonum testimo
nium secundum sanctum acquirant Apostolum · Presbyteros
etiam sibi commissos et doctrinae castitate et sobrietate atque
hospitalitate secundum eorum ministerium orn
ent[···], compellant ·
Vt quicunque ex clero esse uide
ntur
,
arma non sumant , nec armati
incedant , sed professionis suae uocabulum ,
religionis moribus et
religioso habitu praebeant , quod si contempserint , tanquam
sacrorum
Canonum contemptores et Ecclesiasticae sanctitatis profanatores pro
prii gradus amissione mulctentur , quia non possunt simul Deo
et
saeculo militare
Admonenda est regia
magnitudo de hospitalibus quae tempore
praedecessorum suorum
et or
dinata
et exculta
fuerunt , et modo ad nihilum sunt
redacta · Sed et hospitalia Scot
torum , quae sancti homines
gentis illius in hoc construxerunt , et
rebus pro sanctitate sua acquisitis
ampliauerunt , ab eodem hospita
litatis officio funditus sunt alienata ,
et non solum superuenientes
in eadem hospitalia non recipiuntur , uerum etiam ipsi , qui ab infan
tia in eisdem locis sub religione Domino militauerunt ,
exinde
†††
eiiciuntur , et ostiatim mendicare coguntur · Vnde pertimescenda Ca
nonica sententia , et maxime decretalis Symmachii Papae
definitio ,
qui aut necator pauperum et Christi traditor Iudas , id est ,
qui huius sceleris author et perpetrator esse
dignoscitur praesenti
et perpetuo --> anathemate feriendus , Qui reiculam , inquit
Symma
ch
us
papa
uel quicquid fuerit , Ecclesiae petunt
a regibus et
corrumpendae
[fol. 59r] corrumpendae pietatis instinctu egentium substantiam rapiunt , irrita ha
beantur , qu
ae
obtineant , et a commun
e Ecclesia , cuius facult
atem
auferre
cupiunt , includantur ·
Item in Canone Aurelianensi : Si quis
quo
libet tempore contra hanc constitutionem nostram venire teetauerit
aut aliquid de consuetudine uel facultate , Xenodochium , quod
auertat Deus , esse desinat , ut necator pauperum irreuocabili
anathemate
feriatur ·
Cauendum et summopere praecauendum ac per uirtutem Christi
san
guinis interdicendum , Et Episcopis et Regibus , et omnibus
et sublimio
ribus potestati
bus , atque cunctis fautoribus , et electoribus , quorumcunque
atque
concensoribus , seu ordinatoribus in gradu Ecclesiastico , ut nemo
per symoniacam>
haeresim regiminis locum obtineat , quacunque factione ,
calliditate , promissione , seu commoditate aut donatione per se aut
per emissam personam , cum spiritus sanctus inter caetera documenta
Ecclesiastica per
os sancti dicat Gregorii , Cur non perpenditur , quia
benedictio illi in maledictionem conuertitur , qui ad hoc , ut fiat
haereticus ,
promouetur · Et item · Ementes quippe atque vende
[n]tes
par poena
constringit , cum liqueat hanc haeresim in ipsa sua origine
apostolica esse
detestatione damnatam · Et Apostolus docet , Non
solum faci
unt sed etiam consentiunt , digni sunt morte · Et item Beatus
Gregorius , Dolens , inquit , dico , gemens denuncio , quia
sacerdotium
quod apud uos intus cecidit , foris diu stare non poterit · Item
I
dem
, Aduersarius animarum callida specie
suaDet , quasi debere
ab habentibus accipi , ut sit quod possit non habentibus erogari ·
sicut
scriptum est : Hostiae impiorum abominabiles , quia offeruntur
ex scelere ·
Vt nemo Episcopo uiuente Ecclesiam illius aut res ad eam
pertinentes
inuadere aut dominari praesumat , neque sub uolunta
riae cleri ac
populi electionis obtemptu praeter uoluntatem Episcopi quisquam
qua
cunque saeculari potestate praeditus , quasi oeconomum constituat ·
Sed si Episcopus ministerium Ecclesiasticum propter infirmitatem
corpoream
exhibere non potuerit , in Archiepiscopi hoc cum uolun
tate Episcopi
eiusdem ecclesiae maneat ordinatione , qualiter debitum
officium non remaneat ,
Obsequium vero ad Rempublicam
pertinens , qualiter exequatur per tales ex subditis
et Ecclesiasticis
[fol. 59v] ministris cum consensu Archiepiscopi propter pacis
charitatisque custodiam ·
Episcopus ordinet , et disponat , quos succedendi in
Episcopatu appetitus
indebitus non eleuet , neque vexet , nisi moratus ita
extiterit , ut secundum
instituta beati Gregorii in libro
Epistolarum , et humiliter in subditio prosit ·
Et post utiliter conueniens
sanctis regulis praesit , quia ab hoc in multis
Ecclesiis scandalum magnum
conspeximus · Si autem in Archi
Episcopo
talis necessitas acciderit ,
similiter ipse consilio coepisco
porum suorum hu
iusmodi
ordinationem exhibeat ·
Vt Canonici ciuitate uel monasteriis sicut constitutum est ,
in
dormi
torio dormiant et in refectorio comedant , et in domo
infirmorum necessario
suble
uentur
, et tam sani quam et infirmi Cano
nice
vestiantur , atque in claustris horis congruis degant , et sub custo
dia
Canonica lectionis et caeteris diuinae institutionis insistant officiis ·
Quae
vero Episcoporum locis conuenientiam aut facultatem non ha
buerit , ut
hoc perficeret , ordinare possit princeps secundum con
stitutionem Domini
Imperatoris Hludouici annuant
, id est , si
uicina Episcopio terra de
eadem Ecclesia esse reperta fuerit , et ab
alio possidetur , Ecclesiae rectori ad
claustra clericorum uel alia
quaelibet Ecclesiae commodo facienda reddatur · Si
autem de fisco
fuerit , Regia liberalitas eandem terram ad seruorum Dei habitaculo
construenda largiri dignetur · Si autem de alia Casa Dei , aut de
cuiuslibet
proprio fuerit ex conuenientia commutandi liceat attribuatur ·
Etsi
paupertas loci ad aedificandas dom
os
necessarias non fecerit , eos ad
adiutorium aedificandi potestas regia
cogat ·
- - -
[BK 293 c. 53 BK 293 c. 56 BK 293 c. 57]
Qui res
de eadem
Ecclesia in beneficiis retinent ·
Vt nemo
Episcoporum qualibet sine
certa et manifesti peccati causa communione priuet
Ecclesiastica ,
Anathema autem sine consensu Archiepiscopi aut Coepiscoporum
prae
lata etiam Euangelica admonitione nulli imponat , nisi unde
Canonica
docet authoritas , quia anathema aeternae est mortis damnatio , et non
nisi pro mortali debet imponi crimine , et illi , qui aliter non potuerit corrigi ·
Vt Monachi , quibus monasterii cura commissa non est passim
et sine authoritate palatium non adeant , nec in eo immorentur ,
uel ubi
discurrere ac peruagari acaefali praesumant · Sed si tales
quilibet fuerint , ut
utiles ac necessarii Ecclesiae ac Principi
[fol. 60r] reperiantur , cum authoritate
Episcopi Canonice ac religiose pergant ·
Sin autem in monasteriis suis , sicut
Canonica et regularis docet institu
tio , religiose resideant · Quos
etiam nec Episcopus , nec Abbas uel
quilibet
eos alius Ver
aedariorum
more
in missati
cis instanter transmittant ,
Quia per quosdam illorum contra Canonicam
authoritatem et Ecclesiastica
et Ciuilia perturbantur negotia ,
nec sub praetextu obedientiae diutius
uilicationibus inseruiant , sed regulariter
obedientia vicissitudine sua
per agentes secum , ut de sancto
Benedicto legitur in monasterio
habitent , atque se ipsos
recolligant · Haec autem transgredientes siue
Praelati in faciendo , siue subditi
in obtinendo excommunicentur ·
Hi vero qui ex rebus Ecclesiasticis Nonas et Decimas persol
uere , et
sert tecta Ecclesiae
secundum antiquam authoritatem et
consuetudinem restaurare debent , et hoc non
solum negligunt ,
uerum et per contemptum dimittunt , atque clericos fame et penuria ,
Ecclesiastica quoque aedificia dissolutione annullari permittunt ,
tamdiu
ab Ecclesiastica communione separentur , usque dum diligentia emendare
studeant , quod socordia neglexerunt · Quodsi iterum iterauerit ,
post
excommunicationis satisfactionem regia potestate compulsi
iuxta
legale Et antiquum dictum , Qui negligit censum , perdit
agrum · Serui autem
Ecclesiarum quibuscunque potestatibus subditi ,
Vnde melior consuetudo uel
deuotior commendatio ex tempore
et iussione Domini Hludouici , uel certe Domini Charoli , seu
etiam
Pipini non existit saltem · 20 · diebus , in anno eidem
Ecclesię
ad reficiendas ipsius ruinas absque molestia seruire sinantur · Vbi
autem et amplior commendatio et melior consuetudo inde habe
tur , pro hac nostra
necessitudinis consideratione non decidat ·
Qui sanctimoniales
uirgines uel uiduas rapiunt , et progressu etiam
criminis in coniugium sumunt ,
publicae poenitentiae iuxta mo
dum quod praeuiderit Episcopus subigantur · Ips
ae
vero locis congruis
poenitentiae retrudantur , et ad habitum religionis
redire co
gantur · Uterque autem sine ulla spe uxoreae
copulationis perenniter ma
neant · Si autem , quod absit , coniugia
iterare praesumpserint , acriori
subdantur uindictae , et amplius propellantur ·
Qui si forte obedire
monitis salutaribus
non ualuerint ,
anathematizentur ·
[fol. 60v]
De his , qui sponsas alienas rapiunt , uel consensu parentum
accipiunt ,
antiqua et synodalis sententia obseruetur ,
quod et si forte in Ecclesia
euentus talis reperiri dignoscitur , ut pro salutis
et religionis competen
tia humanius qui
ddam
debeant tractare Pontifices , sicut Canonica
ut eisdem uerbis utamur ,
docet authoritas , Quia prior quidem inquiens
definitio durius , posterior autem
quiddam tractauit humanius , nullo
modo , ut ad maximam indulgentiam descendamus ·
Alterius sponsae
acceptor sine publica transeat poenitentia , et sponso
legaliter
mulctam
componat · Quod haec obedire renuerit , sine ulla
refragatione
anathematizetur , Fautores vero , illius iuxta modum culpae
Episcopali
decreto poeniteant · Si vero , quod non optamus , quis de gradu
Eccle
siastico talibus nuptiis se consensorem uel interuentorem
manifeste
prodiderit , a gradu proprio repellatur · Et si uerisimilibus exinde
suspitionibus fuerit propulsatus , et canonice nequiuerit approbari , se
cundum sanctorum patrum statuta se purgare cogatur ·
Vt nemo quemlibet mortuum in Ecclesia quasi haereditario iure , nisi
quem Episcopus aut Presbyter pro qualitate conuersationis , et uitae
dignum duxerit , sepelire praesumat · Nec quisquam ossa cuiuslibet
mortui de
sepulchro suo eiicere , aut sepulturam cuius praeparato
atque concesso aduentum
sui Iudicis praestolari concedat , maxime cum
non solum diuinae leges , sed etiam
et humanae apud humanam
Rempublicam sepulchrorum violatores reos mortis diiudicent , sed et
neque pro loco sepulturae , ut uerbis Sancti
Gregorii utamur , prae
tium de terra concessa
putredini quaerere , et de alieno nullo facere
luctu
compendium
aliquo modo tentet · Si quando autem proximi
uel haeredes sponte aliquid offerre
Ecclesiae uoluerint , in
eeemosyna
defuncti accipere non uetamus , Pet
i vero aut aliquid exigi , omnimodo
prohibemus , ne , quod ualde
inreligiosum
est , aut uenalis ( quod absit )
dicatur Ecclesia , aut de humanis mortibus uideamur gratulari si
compendium
exinde studemus modo quolibet
quaerere ·
[fol. 61r]
Haec quae sequuntur capitula acta sunt , quando
tres Reges fratres Lotharius scilicet
Hlwdouicus [!]
et Carolus simul conuenerunt secus municipium
Tr
eiectum
, in loco qui dicitur Marsna , Anno
incar
nationis Dominicae DCCCXLVII in Februario
mense , quae etiam capitula singulorum adnunciationes
sequu
ntur
·
[BK 204 Abschnitt A c. 1]
De pace et Concordia
atque vnanimitate trium fratrum , et
regum
inter se , et quod verissimo et non ficto charitatis uinculo sint vniti , et
ut nullus deinceps scan
dalorum
inter eos occasiones serere possit ·
[BK 204 Abschnitt A c. 2]
Vt ipsi mutuo sibi
auxilientur , et contra Dei , sanctaeque Ecclesię , ac suos
inimicos
secu
ndum
oportunitatem
temporis inuic
em
adiuuent ·
[BK 204 Abschnitt A c. 3]
Vt nemo per
quamlibet cupiditatem leges pacis in cuiuslibet eorum regno conuellere praesumat ,
quod facere praesumpserit , communem ab eis ultionem incurrat ·
[BK 204 Abschnitt A c. 4]
Vt Ecclesiae Christi
per omne eorum regnum pristinam dignitatem
honoremque retineant , et quicquid
superstite Domino Hludouico
Imperatore iure legittimo possederunt , absque ulla diminutione reci
piunt ,
[BK 204 Abschnitt A c. 5]
Vt singulis
eorum
fidelibus talis lex conseruetur , qualem temporibus
priorum
Regum , et praecipue aui
patrisque eorum habuisse
noscuntur , si tamen et ipsi pristinam fidem erga ipsos conseruent ·
[BK 204 Abschnitt A c. 6]
Vt rapinae et
depraedationes , quae quasi iure legittimo hactenus factae sunt , penitus
interdicantur , et nemo se impune post haec eas praesumere posse
confidat ·
[BK 204 Abschnitt A c. 7]
Vt in singulis
partibus regni missi idonei constituantur , qui quaerelas pauperum et oppressiones , siue quorumcunque causas examinare , et secundum legis aequitatem valeant
definire , Et si ab uno in aliud regnum huiusmodi praesumptores confugerint , ibi
similiter opprimantur ·
[BK 204 Abschnitt A c. 8]
Vt nullus in omni
regno eorum deinceps raptum facere praesumat , aut si fecerit , legaliter puniatur · [fol. 61v]
[BK 204 Abschnitt A c. 9]
Vt Regum filii legi
ttimam
haereditatem regni
secundum definitas
praesenti tempore portiones post eos retineant , et hoc
quicunque ex
his fratribus superstes fratribus fuerit , consentiat , si tamen ipsi
ne
potes patruis obedientes esse consenserint ·
[BK 204 Abschnitt C c. 5 BK 204 Abschnitt C c. 6]
Et sciatis , quia uolumus , ut res Ecclesiarum , in
cuiuscunque
regno
caput fuerit , tam de Episcopatibus , quam de
abbatiis sine ulla con
tradictione Rectores ipsarum Ecclesiarum , sicut
tempore Domini ac
genitoris nostri fecerunt , illas possideant ·
Similiter et de Episcopa
tibus et monasteriis ubicunque in nostro
communi regno aliter est modo
quam debeat , Volumus vna cum Dei
adiutorio illud emendare ,
ut Ecclesia Dei suum honorem debitum habere possit , et
popu
lus suam legem et iusticiam habeat ·
[BK 204 Abschnitt D c. 2]
Volumus etiam ut vnusquisque liber homo in nostro regno
seniorem
qualem
uoluerit in nobis , et in nostris fidelibus
accipiat ·
[BK 204 Abschnitt D c. 3]
Mandamus etiam
ut nullus homo seniorem suum sine iusta ratio
ne dimittat , ne
aliquis eum recipiat , nisi sicut tempore antec
esso
rum
nostrorum consuetudo fuit ·
[BK 204 Abschnitt D c. 4]
Et uolumus , ut sciatis , quia nos fidelibus nostris , rectum
consentire
uolumus , et contra rationem e
is
facere non uolumus , ut similiter
vos
ac caeteros fideles nostros admonemus , ut uos uestris hominibus
rectum
consentiatis , et contra rationem illis non faciatis ·
[BK 204 Abschnitt D c. 5]
Et uolumus , ut cuiuscunque nostrum homo in cuiuscunque regno
sit cum
seniore suo in hostem , uel aliis suis utilitatibus pergat , nisi talis
regni inuasio , quam Lantweri dicunt (quod absit) acciderit , ut
omnis
populus illius regni ad eam repellendam communiter pergat ·
[fol. 62r]
Haec quae sequuntur capitula acta sunt anno
DCCCLI
incarnationis Dominicae quando tres fratres Reges Lotharius
scilicet , Ludowicus et Carolus
iterum conuenerunt , et con
sultu Episcoporum
et caeterorum fidelium eadem capitula
subscripserunt manibus propriis , et inter
se ac inter fideles suos
perpetuo conse
ruaturos
promiserunt · Quae capitula
singulorum in populo annunciationes
sequuntur ·
[BK 205 Abschnitt A c. 1]
Vt omnium praeteritorum malorum et contrarietatum et
supplan
tationum , ac malarum machinationum atque molitionum seu
nocumen
torum in inuicem actorum abolitio , ita et inter nos et apud
nos
fiat , et a nostris cordibus penitus auellatur cum omni malitia et
ra
ncore
, ut nec in memoriam ad retributionem duntaxat mali uel
contrarietatis atque exprobrationis seu improperii de caetero exinde
quiddam
veniat ·
[BK 205 Abschnitt A c. 2]
Vt tanta Domino cooperante inter nos verae charitatis
benignitas
abhinc
inante maneat , de corde puro et conscientia bona et fide
non ficta , sine dolo
et simulatione , ut nemo suo pari
suum regnum
aut suos fideles ,
uel quod ad salutem , siue prosperitatem ac honorem
regium pertinet discupiat aut
forsconsiliet , aut per occultos susurrones
libenter composita mendacia seu
detractiones acceptet ·
[BK 205 Abschnitt A c. 3 BK 205 Abschnitt A c. 4 BK 205 Abschnitt A c. 5]
Vt unusquisque fideliter suum , par
em ubicunque necessitas illi fuerit ,
Et ipse potuerit , aut per se , aut
per filium aut per fideles suos et
consilio et auxilio adiuuet , ut regnum fideles
prosperitatem atque ho
norem regium debite valeat obtinere , et veraciter
vnusquisque erga
alterum certatim demonstret , quia in fratris sui aduersitate ,
si euenerit ,
fraterno modo contristatur , et in prosperitate illius laetatur , et
talem
fidem sicut inter nos modo abhinc in ante conseruaturos confirmatum
habemus , si unusquisque infantibus fratris sui si obierit , qui superfuerit ,
conseruabit ·
Et
quia per uagos et tyrannicam consuetudinem inreueren
tes homines pax et
quies
regni perturbari solet , uolumus , ut ad
quemcunque nostrum
talis venerit , ut de his , quae egit rationem et
iusticiam subterfugere possit ,
nemo ex nobis illum ad aliud recipiat
[fol. 62v] uel retineat , nisi ut ad rectam
rationem et debitam emendationem
perducatur · Et si rationem rectam subterfugerit , omnes in commu
ne in cuius regnum venerit , illum persequamur , donec
aut ad
rationem perducatur aut de
regno deleatur ·
Similiter et de eo agen
dum est , qui pro aliquo capitali et publico
crimine a quolibet
Episcopo corripitur , uel excommunicatur , aut
ante excommuni
cationem crimen faciens , regnum et regis regimen mutat ,
ne
debitam poenitentiam suscipiat , aut susceptam legittime peragat ·
Interdum etiam incaestam propinquam suam aut sanctimonialem
uel raptam siue
adulteram , quam illic ei non licebat habere fu
giens secum ducit , Hic
talis cum Episcopus ad cuius curam pertinebit
nobis notum fecerit , diligenter
perquiratur , ne morand
i et latendi
locum
in regno alicuius nostrum inueniat , et Dei
ac nostros fideles suo morbo
inficiat , sed a nobis uel per ministros Reipublicae
constringatur , ut
simul cum Diabolica praeda quam secum duxit ad Episcopum suum
redeat , et de quocunque crimine publico debitam poenitentiam suscipiat ,
aut susceptam legittime peragat , compellatur ·
[BK 205 Abschnitt A c. 6]
Vt nostri fideles vnusquisque in suo ordine et statu veraciter
sint
de nobis securi , quia nullum abhinc contra legem et iusticiam uel
authoritatem ac iustam rationem , aut damnabimus , aut deh
ono
rabimus
, aut opprimemus , uel indebitis machinationibus affli
gemus ,
et illorum scilicet veraciter nobis fidelium ,
domum [!] con
silio
secundum D
ei uoluntatem et commune saluamentum ad restitutionem
sanctae
Dei Ecclesiae , et statum regni , et ad honorem regium , atque
pacem populi
commissi nobis pertinenti adsensum praebebimus , in hoc ,
ut
illi non solum non sint nobis contradicentes et resistentes ad ista
exequenda ,
verum etiam si sint nobis fideles et obedientes , ac
v
eri
adiutores ,
atque cooperatores uero consilio , et sincero auxilio ad
ista peragenda , quae
praemisimus , sicut per rectum uel quisque in
suo ordine et statu suo Principi et
suo seniori esse debet ·
[BK 205 Abschnitt A c. 7 BK 205 Abschnitt A c. 8 BK 205 Abschnitt A Epilog]
Vt simul coniuncti et nos fratres ad inuicem , et nos cum
fidelibus
nostris , et fideles nostri nobiscum , et omnes simul cum Dominis
coniungamus , Et ut nobis sit propitius illi pro deuoto munere
[fol. 63r] offeratur ,
ut vnusquisque omnium nostrum absque sua propria excusatio
ne uel
iustificatione recognoscamus , in quibus aut
sigillatim [!] aut com
muniter contra illius mandata et decreta suorum sanctorum feci
mus aut
consensimus in ordine Ecclesiastico , et statu regni , et per
singula in medium
illa producamus , et nemo nostrum suo aut
amico aut propinquo , uel confoederato ,
immo nec sibi ipsi saeculariter
parcat , ut spiritaliter et salubriter parcere
possit , Quin sicut
praemisimus in praecedenti capitulo vero consilio et syncero
auxilio
illa in commune certatim emendare totis uiribus procuremus , quam
citius rationabiliter poterimus ·
Et
aliquis de subditis in quocunque
ordine et statu de hac conuenientia exierit , aut
se retraxerit , et
huic communi decreto contradixerit , seniores
cum
veraciter fideli
bus suis , h
aec
secundum Dei uoluntatem et legem , ac
iustam rationem
uelit aut nolit ille qui diuino consilio et decreto ,
et huic conuenientiae
resistens et contradicens fuerit , exequatur ·
Et si aliquis de senio
ribus de hac conuenientia
exierit , aut se retraxerit , uel huic
communi decreto (quod absit) contradixerit , cum plures seniorum
nostrorum fideles , et regnorum primores in vnum conuenerint ,
eorum , qui haec
obseruauerint , seniorum consilio , ac Episcoporum
iudicio ac
communi consensu qualiter de eo , qui debite admonitu
s
incorri
gibilis perseuerauerit , agendum sit , fauente Domino
decernetur ·
Et ut
obnoxius
suprascripta capitula a
nobis ,
auxiliante Domino ,
inuiolabiliter obseruentur , et nos illa obseruaturos
certius cred
atur
,
manibus propriis eadem subter firmauimus ·
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 82r]
[22]
9 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 1]
De honore et cultu
Ecclesiarum ·
10 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 2]
De honore
Episcoporum et veneratione seruorum Dei ·
11
[BK 257 Abschnitt A c. 3]
De iusticiis ·
12 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 4]
Vt cautela fiat erga
eos , qui causa iuuentutis aut insipientiae in aliquo fallunt , siue contemnunt
admonitionem Episcoporum , ne subito aut incaute damnentur anathemate ·
13 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 5]
De his , qui contra
Regiam potestatem contumaces esse moliuntur ·
14 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 6]
De praecariis ·
15 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 7]
De hospitalibus ·
16 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 8]
De rapacibus ·
17 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 9]
Vt Episcop
is
tempus congruum obseruetur ad ministerium suum peragendum ·
18 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 10]
Vt clerici arma
militaria non contingant ·
19 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 11]
Vt missi dirigantur , qui inquirant , si praecepta a nobis de rebus Ecclesiarum ad proprium sint facta · [fol. 82v]
20 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 12]
De Haeresi symoniaca
21 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 13]
Vt a nullo sedes
Episcopalis proprio infirmante Episcopo usurpetur ·
22 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 14]
Vt Canonici infra
dormitorium dormiant ·
23 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 15]
Vt Monachi ad
Palatium non ueniant , nisi causa obedientiae exceptis Abbatibus ·
24 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 16]
Vt Laici decimas de
Ecclesiis non contingant ·
25 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 17]
De sanctimonialibus
contra authoritatem nuptis ·
26 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 18]
De sponsis aliorum ·
27 ·
[BK 257 Abschnitt A c. 19]
De sepulturis infra
Ecclesiam ·
I
Regnante in sempiternum Domino Deo
Vniuersorum
Anno regni gloriosi Caroli filii Hludowici religio
sissimi Augusti XIII · Indictione
Prima Episcopis iuxta instituta Ca
nonum , synodum celebrare
uolentibus annuit idem Rex Carolus , eosque
apud urbem Suessionum in monasterio Sancti Medardi
et Seba
stiani · X ·
Calendas Maii , conuenire praecepit , ubi posthabitis saecu
laribus curis ipse quoque Rex adesse dignatus est , ut non solum deuo
tione Ecclesiae se filium esse ostenderet , uerum etiam sicubi opus
esset ,
protectorem regia potestate monstraret · Cum itaque Prae
sules diuersarum
Ecclesiarum , pio rege multa humiliter
et prudenter
proponente , tractassent potius quaedam , quam
definiissent [!]
VI ·
Calendas Ma
ii synodo praesidentibus Hincmaro
Remorum , Vue
nilone
Senonum , Amalrico
Turorum [!] Metropolitanis Episcopis , Idem Re
morum Metropolitanus Episcopus Venerabilis Hincmarus ostendit ,
non paucos a decessore suo Ebbone postquam Canonice depositus fuisset ,
nec vero
Canonice restitutus , irrationabiliter ordinat
os
· Iam rex
absque ulla ambitione synodum solus ingressus , simpliciter
cum Episcopis
residebat ·
†† Serie igitur
depositionis memorati Ebbonis plenissime
prolata multis
Metropolitanis
pluribusque
aliis
Episcopis , qui authores fue
runt recitatis ,
restitutionis autem illius paucis admodum et aliarum
regionum praesulibus ,
nominatim expressis , claruit praefatum
Ebbonem Episcopale officium illicite
repetiisse [!] ,
quosque gradibus Eccle
siasticis aestimatus fuerit promouisse ,
damnationi potius obno
xios effecisse · Hincmarum
autem successorem eius Canonicis
[fol. 83r] sanctionibus caute et
s
ubtiliter
obseruatis ad sedem accessisse , et prae
ter
decreta maiorum in hac parte nihilominus moliri ·
2 ·
Postmodum
Venerabilis Vuenilonis
Senonicae urbis metropolitani Episcopi ,
suffraganeus Neuernensis Ecclesiae nomine Herima
nus
pro
suis excessibus uariis , a sanctis Praesulibus acriter
increpitus est ,
quod prius frequenter correptus ordini sacratissimo
perseuerantiam
leuitatum adhuc iniuriam faceret · Et in praesentia Principis in
firmitatem pastoris nequaquam fastidientis iniunctum est metro
politano eius , ut adiunctis secum aliquot Episcopis ad oppidum
Neuernense accederet , et omnia ibi negotia Ecclesiastica sa
pienter componeret , ipsum vero Coepiscopum suum Herima
num
apud urbem Senonum secum haberet , donec abstinentia
compe
tenti assuetum Episcopali grauitate instructum apostolicis mo
ribus informatum , Clerus et populus eum ad sedem propriam
utiliter
fauente Dei gratia reuocaret ·
3 ·
De
Hurghardo etiam , qui Carnutum Ecclesiam
tenebat , statutum
est , ut aut se idoneum assumendum Episcopalem gradum admo
nitu
Vuenilonis Metropolitani Episcopi ostenderet ,
aut certe
pronam in se clementiam cognoscens cederet principis , in
utroque iudicium
dei experturus · Igitur sequenti Die
causa illius ad
modium deducta , Venerabiles Episcopi , Remorum Metropolitanus
Hincmarus , Lugdunensium , Pardulus
Aurelianorum
eius
seorsim [!]
eum admonere praecepti sunt , ut non absque discrimine ualeret offi
cium se posse aggredi fate
retur
, aut si non posset propter Dei timorem
impossibilitatem ingenue
confiteretur · Parte Cleri quae praesen
serat , ac laicorum bonum ei
testimonium perhibente memoratis
praesulibus suadentibus ad concilium intromissus
tanto quidem
gradu se dignum esse profiteri
arrogantiae asseruit
esse , non
veritatis · Si quis vero crimen aliquod sibi uellet
obiicere [!]
ad
id purgandum se paratum esse firmauit , Nullo qui id conar
etur
existente , decreuit sancta synodus ne diu Carnuthum sedes
uacare , sed directis illuc secundum uoluntatem Metropolitani Episcopi
Vuenerabilis [!]
Vuenilonis , qui electione praefati
Burghardi recognosce
rent , et ipsi referrent
optantibus Canonice ordinaretur Episcopus ·
[fol. 83v]
4 ·
Praeterea Cenomannicae urbis Aldricus Episcopus Paralysi dissolutus ,
Epistolam direxit ,
causam suae absentiae insinuans , petensque ut ma
xime sibi ad
huc uiuenti et quandocunque defuncto sacris praecibus
opitularentur · Quod et
superantes charitate se facturos omnes
promiserunt , et metropolytano illius Turonicae urbis Venerabili
Episcopo Amalrico ut ad eandem urbem accederet iniunxerunt ,
et quaecunque essent
eidem Ecclesiae
proficua , ut strennue exe
queretur unanimiter praeceperunt ·
5 ·
Ante hoc tempus
venerandi Concilii obtinente Pippino , regis filii
Ludowici piissimi Augusti , filio Aquitaniam , etiam consentiente
auunculo eius glorioso
Rege
Carolo , cui eadem prouintia in partem obti
gerat , Ecclesiastica disciplina et militari soluta , eadem regio a
suis indigenis ualde
uastata est , multi illic impune illicita
perpetrarunt , Tandem aliquando
respiciente Deo populum suum
idem Pipinus a suis contemptus
Et desertus atque in potestatem
auunculi sui Caroli
redactus
concilio Reuerendissimorum
Pontificum et procerum
attonsus , et in habitu monachico
ad monasterium sancti Medardi custodiendus et docen
dus deductus , ibi quidam duo Monachi habitu propositi sui vix
credibiliter transgressores ardentes immodica cupiditate , eundem
Pipinum abducere conati sunt , et pacem Christiani populi
dissipare ,
quos praesentibus diuersorum Caenobiorum religiosis Abbatibus , et
causam subtiliter iuxta Regulam Beati Benedicti exami
nantibus concors congregatio sancti Medardi a sua
vnanimitate
praec
idit
,
attestasse ,
ab horum crimine longe absistere ,
quod usitatas culpas iam inde ab initio
huius religionis monachorum
omnium praeter duntaxat Eut
ychis
et aliorum Haereticorum facile
superant , Eiectos
iussu venerabilis Hrothadi
Suessionum Episcopi
ad synodi
audientiam Archidiaconus deduxerunt , et
partim confessi , partim conuicti
conspirationis malum perpetrasse ,
canonum seueritate depositi sunt ,
Presbyt
eri
quippe erant , et
separatim in monasteria sui ordinis
longe distantia relegati , ut
d
einceps
nemo tale , quod committeret
auderet , nisi qui similia
perpeti non timeret ·
[fol. 84r]
6 ·
Vt in Ciuitatibus et monasteriis utriusque sexus et ordinis
Dei cultus
qu
am proxime fieri posset , i
nstauraretur
,
statuit sancta synodus anni
tente pio Principe , ut idonei legati
dirigerentur , qui singulorum locorum
statum solertissime perscrutarentur , et
quae ipsi per se non uale
rent corrigere , iudicio proxime futuri
concilii , et potestati Regiae
reuelarent :
7
Decreuerunt praeterea
sancti Pontifices , ut Ecclesiae quae olim in
dulgentia religiosorum
Principum uel aliorum fidelium de
uotione immunitate meruissent ,
ea in perpetuum perfrui sinerentur ·
8 ·
Et ut ex
possessionibus , quae Ecclesiasticae certis indiciis comprobantur , nec
plene propter uarias necessitates possunt restitui saltem nonae ac decimae
tribuantur ·
9 ·
Et ut in locis sacratis diebus Dominicis uel aliis
s
olemnitatibus
iudicia
publica non exerceantur , neque enim fas esse
ibi reos puniri , vbi re
spectu diuinae reuerentiae misericordiam
consensu fidelium consequuntur ·
10 ·
Illud quoque cunctis uolentibus confirmatum est , ut qui
disciplina Ecclesiastica noxii , siue ingenui siue serui coercentur , nulli
audeant eos tueri , et uindictam eorum in quoslibet ad potestatem Episcoporum pertinentium retorquere · Quod si qui deinceps praesunpserint , et
excommunicationem Ecclesiasticam et motum indignationis Regiae perpessuros ·
11 ·
Obtentum est etiam
a Deuotissimo Principe , ut incaesti et quilibet alii
praedi
cti
examen Episcoporum refugientes , per Iudices publicos ad
eorum
praesentiam deducantur , ne ulterius illecebram peccandi nutriat
impunitas uitiorum
12 ·
Postremo quod a quibusdam conseruabatur , praefixum est
generaliter ab omnibus custodiendum , ne ullae res Ecclesiasticae absque Regis
cohibentia immo licentia commutentur ·