[fol. 173r]
[2]
De honore eclesiarum ·
De iniuriis sacerdotum In eclesia factis ·
Breuis capitulorum quam missi dominici habere debent ad exercitum
promouendum ˙
De uiduis pupullis [!] et pauperibus ·
De raptu uiduarum ˙
De homine publicam p
oenitentiam
agente interfecto ˙
De homine libero vt potestatem habeat
vbicumque voluerit res suas dare · et qualiter
hoc facere debeat ˙
De homicidi
is
prohibendis ˙
De hoc quid In compositione
vuerigeldi dari debeat ˙
De raptu alienarum sponsarum ·
De falsis testibus conuincendis ˙
De proprio In bannum misso ˙
De mannire ˙
De faidis coercendis ˙
De sacramentis ubi iuranda sint ·
De his qui de furto accusati fuerint ˙
De despectu dominicarum literarum ˙ [fol. 173v]
De Iniustis theloneis et consuetudinibus ·
De his qui bonos denarios accipere nolunt ·
De adulteratoribus monet
ę ·
De proprio dominico sine Iussione illius reddito ·
De pueris Inuitis parentibus detonsis · aut
puellis velatis ˙
DE HOMICIDIIS in ecclesiis uel in atri
is
earum perpetratis
SI QUIS AUT EX LEUI CAUSA AUT
sine causa · hominem in eclesia interfecerit
de uita
componat · Si vero foris rixati fuerint ·
et unus alterum in eclesia fugerit · et
ibi se de
fendendo eum interfecerit · Si huius facti testes
non
habuerit cum · XII · coniuratoribus legitimis
per sacramentum affirmet se
defendendo eum
interfecisse · et post haec · DC · solidos ad partem eclesiae ·
quam illo homicidio polluerat · et insuper
pannum [!]
nostrum soluere cogatur · Is vero qui interfectus est
[fol. 174r]absque
compositione iaceat · ac deinde interfector
secundum iudicium
canonicum · congruam facinori
poenitentiam quod admisit accipiat · Si proprius
seruus hoc commiserit iudicio aquae feruen
tis
examinetur · vtrum hoc sponte · an se defen
dendo fecisset · et si manus
ei exusta fuerit
interficiatur ˙ Si
autem non fuerit dominus eius
iuxta · quod vueregeldus illius est ad eclesiam
persoluat · aut eum si uoluerit eidem eclesiae
tradat ˙
De ecclesiastico et fiscalino seruo
et
bene
ficiario volumus vt pro una vice vueregel
dus eius
pro eo
componatur · altera vice ipse seruus
ad supplicium tradatur · Hereditas tamen liberi
hominis qui propter tale facinus ad mortem fuerit iu
dicatus · ad
legitimos heredes illius perueniat
Si in atrio ęclesiae cuius porta reliquiis
sanctorum consecra
ta est
huiususcemodi [!] homicidium perpetratum
fuerit
simili modo emendetur ˙ Si vero porta eclesiae non est
consecrata eo
modo componatur quod in atrio
committitur ˙
[fol. 174v]
de iniuriis in ecclesiis sacerdotum factis ·
· II ·
Sanguinis effusio in eclesia facta cum fuste ·
si
presbiter fuerit triplo componatur · duas partes
eidem presbitero tertia pro fredo ad eclesiam · insuper
bannum
nostrum ˙ Similiter de diacono iuxta com
positionem eius
in triplo
componatur cum banno nostro ·
De subdiacono similiter triplo secundum suam
compo
sitionem · et de uniuscuiusque ordinis clerico
secundum suam compositionem triplum persoluatur · et
insuper
bannum nostrum · Similiter et de ictu sine
sanguin
is
effusione · de uniuscuiusque ordi
nis clerico secundum suam
compositionem triplo
et bannus noster · Et qui non habet vnde
ad eclesiam persol
uat ·
tradat se in seruitium eidem eclesiae vsque
dum totum debitum persoluat ˙
Ut omnis liber homo qui · IIIIor · mansos vestitos de proprio suo siue de alicuius beneficio
habet · ipse se preparet · et per se in hostem pergat .' siue cum
seniore suo · si senior eius perrexerit · [fol. 175r] siue cum comite suo ˙ Qui vero · III · mansos de proprio habuerit · huic adiungatur vnum mansum habeat · et det illi adiutorium vt ille pro ambobus possit ire ˙ Qui autem duos habet de proprio tantum · iungatur illi alter qui similiter
duos mansos habeat · et unus ex eis altero illum adiuuante pergat in
hostem ˙ Qui etiam tantum unum mansum de proprio habet adiungantur ei tres · qui similiter
habeant et dent ei adiutorium · et ille pergat tantum · tres vero qui illi
adiutorium dederunt domi remaneant ˙
Volumus atque iubemus vt
idem missi nostri
diligenter inquirant qui anno preterito
de hoste bannito remansissent · super illam
ordinationem quam modo superius
conprehen
so de liberis et pauperioribus hominibvs
fieri iussimus · et quicumque fuerit inuentus ·
qui nec parem
suum ad hostem suum facien
dum secundum nostram iussionem adiuuit neque
perrexit · haribannum nostrum pleniter reuuadiet ·
[fol. 175v] et de soluendo illo
secundum legem fidem faciat ˙
Quod si forte talis homo inuentvs fuerit qui
di
cat quod iussione comitis · uel vicarii aut
centenarii sui
hoc quoque ipse semetipsum preparare
debeat eidem comiti · uel vicario · aut centenario
uel quibuslibet hominibus
eorum dedisset · et propter
hoc illud dimisisset iter · et missi nostri hoc ita verum esse
inuestigare
potuerint · is per cuius iussionem ille
remansit bannum nostrum reuuadiet atque
persol
uat · siue sit comes · siue vicarius ·
siue vicarivs [!]
siu
e aduocatvs episcopi atque abbatis ˙
De hominibus comitum casatis · Isti sunt
excipiendi ·
et bannum
reuuardiare [!] non iubeantur ˙ Duo qui
dimissi fuerunt cum vxore illius · et alii duo
qui propter ministerium eius
custodiendum · et seruitium
nostrum faciendum remanere iussi sunt · In qua causa
modo precipimus · vt quanta ministeria vnusquisque
comes
habuerit · totiens duos homines ad ea
custodienda domi dimittat ·
preter illos duos
quos cum vxore sua ˙ C
oeteros
vero
omnes secum
pleniter habeat · uel
si
ipse · domi remanserit
[fol. 176r] cum illo qui pro eo in hostem proficiscitur
dirigatur ˙
Episcopus vero · uel abbas · duo tantum de casatis · et laicis
hominibus suis domi dimittant ˙
De hominibus nostris et episcoporum et abbatum · qui uel bene
ficia · uel talia propria habent · vt ex eis secundum
iussionem in hostem bene possunt pergere · exceptis
his quos eis secum domi
remanere permisimus Si aliqui inuenti fuerint · qui uel pretiose re
demissent
· uel domi
bus
suis permittentibus domi
remanssissent [!] ·
bannum nostrum sicut superius
dictum est et fidem faci
ant
ac persoluant ˙ Domini vero eorum qui eos
domi rema
nere
permiserunt · uel ministeriales eorum qui ab eis pretium
acceperunt · similiter
bannum
nostrum reuuadiant
et fidem faciant ·
vsque dum nobis nuntiatum fuerit ˙
Uolumus vt missi nostri diligenter inquirant ·
in quibus locis hoc factum sit · quod ad nos pertinet ·
quod quidam homines
postquam secundum nostram iussionem
sociis suis qui in hostem perrexerunt de
stipendia
sua adiutorium
fecerunt iubente comite · uel ministe
rialibus eius propter se
redimendum pretium
dederunt ·
vt eis domi remanere licuisset · cum illi in hostem
[fol. 176v] ire
non deberent quia iam sociis suis constitut
um
a nobis
adiutorium
dederunt · hoc fiat inuestigatum et no
bis nuntiatum ˙
Breuis capitulorum quam missi dominici promouere debent ad exercitum
promouendum ·
III ·
Uolumus vt isti missi nostri qui hac legatione
fungi debent · ab his hominibus con
iectum
accipiant
qui in hostem
pergere
debuerunt et non perrexerunt ˙
Similiter et a comite · uel vicario · uel
centenario qui
ad hoc consenserunt vt domi remansissent ·
necnon et ab
omnibus predictum coniectum accipiant
qui anno
preterito constitutam a nobis exercitalis
itineris iussionem
irritam
fecerunt ·
Istius capitu
larii exemplaria · IIII
or · volumus
vt scribantur ·
et unum habeant missi nostri alterum comes in cuius
ministeriis haec facienda sunt ˙ Ut aliter non fa
ciant · neque missvs
noster neque comes · nisi sicut a nobis
capitulis ordinatum est · tertium habeant
missi nostri
qui super exercitum nostrum constituendi sunt ˙ Quartum
habeat
cancellarius noster ˙
Volumus vt homines fidelium nostrorum · quos
nobiscum ad seruitium nostrum domi reseruare iussimus in exercitum ire non
compellantur ˙ Sed et ipsi domi [fol. 177r] remaneant uel in
seruitio dominorum suorum · neque haribannum reuuadiare iubeantur illi
homines qui anno preterito nobiscum fuerunt ˙
· XV · de uiduis
pupillis et pauperibus
Precipimvs vt
quand
ocumque
in mallum ante
comitem · viduę · pupilli · et pauperes venerint ·
primo eorum causa audiatur et definiatur · Et si testes
per se ad causas suas querendas habere non po
tuerint · uel legem
nescierint · comes illos · uel illas
adiuuet · dando eis talem hominem qui ratio
nem eorum teneat vel pro eis loquatur ˙
de raptu · uiduarum · XVI ·
Qui uiduam
intra primos · XXX · dies vidui
tatis suae uel volentem sibi
copu
[l]auerit · ban
num nostrum id est · LX · solidos
In triplo
componat · et si In
uitam eam
[..........]
componat · illam vero vlte
rius
[..............]
de homine publi
cam penitentiam
agente · inte
rfecto
·
XVII ·
Qui
hominem pub
[.....] pęnitentiam agentem
interfecerit ·
bannu
[m] nostrum
in triplo
componat · et
uuerigeldum eius proximis eius persoluat ˙
[fol. 177v]
De homine libero · ut postestatem habeat ·
vbicumque uoluerit res suas dare · et qualiter hoc facere debeat · XVIII ·
Si quis liber homo res suas pro salute animę
suae · uel ad aliquem venerabilem locum · uel
propinquo suo · uel cuilibet
alteri tradere volue
rit · et eo tempore intra ipsum comitatum fuerit
in quo res illę positę sunt · legitimam traditionem
facere studeat ˙ Quodsi
eodem
tempore
quo illas
tradere vult · extra eundem comitatum fue
rit · Id est siue In exercitu · siue In palatio · siue
in alio
quolibet loco · adhibeat si
bi
de suis pa
gensibus · uel de
aliis qui eadem lege uiuant · qua
ipse uiuit · testes idoneos ˙ Uel si ill
os
habere
non potuerit · tunc de aliis quales ibi melio
res
inueniri possit · et coram eis rerum suarum
traditionem faciat ˙ Et postquam haec
traditio
Ita fuerit facta · heres illius nulla de predictis
rebus fac
eat
valeat
repetitionem
· insuper et ipse
per se
fidemIussionem faciat · eiusdem vestiturae
hanc tra
ditionem
inmutandi ·
ne heredi
[fol. 178r]ulla occasio remaneat · sed potius necessitas
incumbat illam perficiendi ˙ Et si nondum res suas
cum
coheredibus suis diuisas habuit · non hoc sit
ei impedimento · sed coheres eius si
h [!]
sponte nolu
erit · aut per comitem · aut per missum eius distringatur ·
vt diuisionem cum illo faciat · ad quem defunctus
hereditatem suam voluit
peruenire ˙ Et si cuilibet
eclesiae eam tradere rogauit · coheres eius eam legem
cum illa eclesia predicta hereditate habeat quam
cum alio
coherede suo habere debuit ˙ Et hoc
obseruetur erga patrem et filium et nepotem ·
vsque
ad annos legitimos ˙ Postea res ipse ad inmuni
tatem ipsius
aeclesiae redeant ˙
˙ de homicidiis prohibendis · XVIIII˙
Quicumque hominem aut ex leui causa ·
aut
sine causa · interfecerit · vueregeldum his
ad quos ille pertinebat
componat · Ipse vero propter
talem presumptionem in exilium
mittatur · ad quan
tum tempvs nobis placuerit res tamen suas non
amittat ˙
De hoc quod in compositionem vveregeldi
dare debeat · XX · [fol. 178v]
In compositionem vueregeldi ·
volumus vt ea dentur quę in lege continentur · excepto accipitre · et spata ·
quia propter illa duo aliquotiens periurium committitur ·
quando maioris pretii quam illa sint esse iurantur ˙
de raptu alienarum sponsarum XXI
Si quis sponsam alienam rapuerit · aut pa
tri eius · aut ei qui legibus eius defensor esse debet ·
cum sua
lege eam reddat · et quicquid cum ea
tulerit · semotim vnamquamque rem · secundum
legem
reddat ˙ Et si
hoc defensor eius perpetrar
i
consenserit · et ideo raptori nihil querere no
luerit · comes
singulariter · de unaquaque re
freda nostra ab eo exa
ctare
faciat ˙ Sponso
vero suo legem suam
componat · et insuper bannum nostrum
Id est · LX · solidos soluat · uel in
presentiam nostram comes
eum aduenire faciat · et quanto tempore
nobis
placuerit In exilio maneat · et illam feminam
habere ei non liceat ˙
De falsis testibus conuincendis · XXII
Si quis cum alio de qualibet causa
contentionem
[fol. 179r]habuerit · et testes per iuditium contra eum produ
cti fuerint · si ille falsos eos esse suspicatur ·
liceat ei alios
testes quos meliores contra eos
potuerit opponere · Vt ueratium testimonio ·
falsorum testium peruersitas
superetur ˙ Quodsi am
bae partes testium · ita inter se dissenserint ·
vt nullatenus vna pars alteri cedere velit ·
eligantur duo ex ipsis · id est
ex utraque parte
vnus · qui cum scutis et fustibus in campo decertent ·
vtraque pars · falsitatem vtra veritatem suo
testimonio sequatur · et campioni
qui uictor fuerit
propter
periuriam
quod
ante pugnam commisit dextra
manus eius amputetur ˙ Ceteri vero
eiusdem partis
testes qu
i falsi
apparuerunt manus suas re
dimant · Cuius compositionis duę
partes ei contra
quem testati sunt dentur · tertia pro fredo soluatur ˙
In
saeculari quidem
causa
huius
cemodi
testium
diuersitas campo
comprobetur · In ecclesiasticis
autem causis vbi de una parte saeculari ·
de altera vero ecclesiasticum
negotium est eodem
modo obseruetur · Ubi vero ex utraque parte
[fol. 179v]eclesiasticum fuerit · rectores earundem
eclesiarum · si se familiariter
pacificare velint
licentiam habeant ˙ Si
autem de huiuscemodi paci
ficatione inter eos conuenire non possint ·
aduocati
eorum in mallo publico ad presentiam comitis veniant ·
et ibi legitimus
teminus [!] · eorum contentionibus Imponatur ·
Testes
vero de qualibet causa · non aliunde quęrantur ·
nisi de ipso comitatu In quo res
vnde causa
agitur positae sunt · quia non est credibile · vt uel de statu
hominis · uel de possessione cuiuslibet · vt melius
per alios rei veritas
cognosci valeat quam per illos
qui uiciniores sunt ˙ Si tamen contentio qui Inter
eos
exorta est In confinio duorum comitum fuerit · liceat
eis de uicina
centena adiacentis comitatus ·
ad causam suam testes habere ˙
De
propriętate
hominis quę ob aliquot crimen in
bannum fuerit missa
XXIIII ·
Cuiuscumque hominis
proprietas ob crimen aliqu
od
quod
idem habet commissum In bannum fuerit
missa et
ille re cognita · ne iustitiam faciat
venire contempserit · annumque atque diem in
eo ban
no illam esse permiserit · vlterius eam non ad
quirat
·
[fol. 180r]sed ipsa fisco nostro societur ˙ Debitum vero quod is
cuius ea fuit soluere debuit · per comitem ac ministros
eius · iuxta
ęstimationem damni · de rebus mobilibvs
quae in eadem proprietate Inuentae fuerint · his
quibus idem debitor fuit exsoluatur ˙ Quodsi rerum
mobilium ibidem
inuentarum quantitas ad
compositionem non sufficerit de inmobilibvs
suppleatur ˙ Et quod superfuerit sicut dictum est
fiscvs noster possideat · Si
nihil superfuerit
remanere potuerit · totum in illam expendatur ˙
Si
autem ille homo nondum cum coheredibus suis proprium
suum diuisum habuit ·
conuocet comes eos · et cum
eis legitimam diuisionem faciat · et tunc sicut
iam dictum est · partem eius fisco nostro addicat ·
et
compositionem de ea iuxta modum superivs
comprehensum · his ad quos illa legibus pertinet
exsoluat ˙
Quodsi non de alia re sed de ipsa
proprietate · quae in bannum missa fuit · ac per
hoc
in nostram potestatem redacta est fuerat inter
pellatvs · comes
in cuius ministerio eam esse constiterit ·
hoc ad notitiam nostram perferre curet ·
vt nos
[fol. 180v]eandem proprietatem quae secundum supradictum modum
in nostrum
dominium redacta est per precepti nostri aucto
ri
tatem
· in ius et potestatem hominis · qui eam quęre
bat · si sua
debet esse faciamus peruenire ˙
De
statu hominis · ·
XXIIII ·
Si quis de statu suo · id est de libertate · uel
de
hereditate compellandvs · iuxta legis consti
tutionem manniatur ˙ De cęteris vero causis vnde
quis rationem est redditurvs non
manniatur · sed per
comitem banniatur · et si post vnam et alteram comitis
admonitionem aliquis ad mallum venire nolu
erit r
ebus
eius in bannum missis · venire et iusti
tiam facere
compellatur ˙
de faidis cohercendis · XXV ·
Si quis aliqua necessitate cogente homicidium
commisit · comes in cuius ministerio res perpetrata
est et
compositionem soluere · et faidam per sacramentum
pacificare
faciat ˙ Quodsi una pars ei ad hoc
ei consentire noluerit · id est vt ille qui
homicidium
commisit · aut is qui compositionem
suscipere
debet · faciat illum qui contumax ei fuerit ad
[fol. 181r]presentiam nostram uenire vt eum ad tempvs quod
nobis placuerit
in exilium mittamus · donec
ibi castigetur · vt comiti suo inoboediens esse
non audeat vlterius · et maius damnum inde
non adcrescat
˙
De sacramentis ubi iuranda sint · · XXVI ·
Ubi antiquitvs consuetudo fuit de libertate
sacramenta admirare
· uel iurare vbi mal
lum habeatur · et ibi sacr
amenta
iurentur ˙ Mal
lvs tamen in ęclesia neque
in atrio eius habeatur ˙
Minora vero placita comes siue intra suam
potestatem
uel vbi impetrare potuerit ha
beat · Uolumus itaque vt domus a comite vbi
mallum tenere debet constituatur · vt propter ca
lorem solis et
pluuiam publica vtilitas non
remaneat ˙
De his qui de furto acusati fuerint · XXVII ·
Si liber homo de furto accusatvs fuerit · et
res proprias habuerit in mallo ad presentia
comitis adhramniat · et si res non habet fideius
sores donet qui eum
adhramire · et in placitum
[fol. 181v]adduci faciant · et liceat ei prima vice
per sacramentum se secundum legem idoniare si potue
rit ˙ At si alia
vice duo uel tres eum de furto
accusauerint · liceat ei contra vnum ex his
cum
scuto et fuste in campo contendere ˙ Quodsi ser
uus de furto accusatvs
fuerit dominus eius pro eo
emundet aut eum sacramento
excuset
nisi talem furtum perpetratum habeat propter quod
ad supplicium tradi debeat ˙
· XXVIII · De
dispectu literarum dominicarum
Si quis literas nostras despexerit id est
tracto
riam · quae propter missos recipiendos dirigitur ·
aut
honores quos habet amittat · aut in eo loco
vbi predictos missos
suscipere debuit tamdiu
resideat et de suis rebus legationes illuc
venientes
suscipiat · quousque animo nostro
satisfactum habeat ˙ Qui vero
epistolam nostram
quocumque modo despexerit · iussu nostro ad pa
latium veniat · et iuxta modum stultitiae suę
secundum voluntatem
nostram congruam castigatio
nem accipiat ˙ Et si homo liber · uel
ministerialis
[fol. 182r]hoc fecerit honorem qualemcumque habuerit ·
siue beneficium
amittat · et si seruvs nudvs
ad palum vapulet · et caput eius tondeatur ˙
De iniustis teloneis et consuetudinibus · XXVIIII ·
Vt ubi tempore aui nostri domni pipini consuetu
do fuit theloneum dare · ibi et in
futurum
detur ˙ Nam et ibi nouiter in preceptum est · vlterius non
agatur · et ubi necesse non est fluuium aliquem
per pontem transmeare · uel
vbi nauis per mediam aquam
aut subtvs pontem ierit · et ad ripam non adpropin
quauerit · neque ibidem aliquid emptum uel venun
datum
fuerit · vlterius theloneum non detur ˙
Et nemo cogat alium ad pontem ire · vbi
iuxta
pontem aqua transmeare possit · et qui ulterivs
In talibus locis · uel
de his qui ad palatium · seu in
hostem pergunt · theloneum exactauerit cum sua
lege ipsum theloneum reddat et bannum nostrum
Id est · LX · solidos
componat
De his qui bonos
denarios
cacipere [!]
nolunt
·
XXX ·
Quicumque liber homo denarium
merum et ben
e
[fol. 182v]pensantem recipere noluerit · bannum nostrum id est
· LX · solidos
componat · Si vero serui ecclesiastici · aut comitum aut
vassallorum nostrorum hoc
facere presumpserint · LX · ictibus
vapulentur · aut si magister
eorum uel
ad vel vocatvs
qui liber est
eos · uel comiti · uel misso nostro iussus presentare
noluerit · predictum bannum Id est · LX · solidorum
componat ˙
De adultaeratoribus monetę · XXXI ·
De falsa moneta iubemus · vt qui eam percussisse
comprobatvs fuerit · manus ei amputetur · et qui hoc consen
sit · si liber est · LX · solidos
componat · Si seruus est · LX · ictvs accipiat ˙
De proprio domi
nico
sine iussione
illius reddito ·
XXXII ·
Si quis proprium nostrum quod In uestitura nostri genitoris
fuit alicui querenti sine nostra iussione red
diderit · aliud nobis
de suo proprio cum sua lege
componat ˙ Et quicumque illud scienter per malum ingenium
adquire
re
temptauerit pro infideli teneatur ˙
Quia sacramentum fidelitatis quod
nobis promisit
irritum
fecit · et ideo secundum nostram voluntatem
et potestatem diiudicandvs est ˙
de pueris inuitis parentibus detonsis · [fol. 183r]Aut puellis velatis · XXXIII ·
Si quis puerum inuitis parentibus totonderit ·
aut puellam velauerit legem suam in triplo
componat · aut ipsi puero uel puellae · si iam suae po
testatis sunt ˙
Aut illi in cuiuslibet potestate fu
erint ˙ Illi vero potestatem habeant
capitis sui ·
vt in tali habitu permaneant qualis ei compla
cuerit ˙
EXPLICIT
III De
beneficiis destructis ·
VI De
mancipiis in uillas dominicas confugientibus ·
VII De
forestibus nouiter institutis ˙
VIII De
pontibus per diuersa loca emendandis ˙
VIIII De
legatione omnium missorum dominicorum de quibus vide
licet caus
is
agere debeant ˙
X De
illis libertatibus et rebus reddendis quę in do
minica vestitura sunt ·
qualiter inquirantur ˙
[fol. 183v]
· XI ·
De oppresione pauperum · viduarum et pupillorum ˙
· XII · De iniustis consuetudinibus nouiter institutis ˙
· XIII · De honore eclesiarum ·
· XIIII · De nonis et decimis ˙
· XV ·
De locis ad claustra canonicorum facienda ·
· XVI · De obseruatione preceptorum dominicorum ˙
· XVII · De his qui per occasionem immunitatis iustitiam facere renuunt ·
· XVIII · De locis iamdudum sacris · et nunc spurtitia fedatis ˙
· XVIIII · De beneficiis dominicis destructis ˙
· XX · De falsa moneta · et de aliis diuersis
causis prohibendis ˙
XI De
missorum nostrorum obseruatione ·
De placitis a liberis hominibus obseruandis
De debito ad opus dominicum reuuadiatum ˙
De his qui de placito · uel in
hostem pergunt · uel inde redeunt ·
De clericis monachis · et seruis fugitiuis ˙
De aduocatis episcoporum · abbatum · comitum et
abbatissarum ˙
De uicariis uel centenariis si latrones
celauerint ·
De constitutione legis de comitibus et uicariis
admonendis ˙
De forestibus dominicis ˙
De missis dominicis · et de his qui iustitiam
facere renuunt ˙ [fol. 184r]
De missis dominicis vbi diutius non debeant
inmorari ˙
De missis dominicis et comite in aliquod
missaticum directo ˙
De missis dominicis qualiter coniectum accipere
debeant ˙
De episcopis · abbatibus · et comitibus et de
placito dominicorum missorum ˙
De dispensa missorum dominicorum
˙
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 185r]
[9]
DE FORCAPIIS · CAPITULUM · PRIMUM ·
SI MANCIPIA DOMINOS SUOS FUGERINT ·
in
alienam potestatem propter hoc nullum premium
accipia
t
ille · in cuius potestate sunt inuente ·
pro eo quod e
a uel reddiderit uel fores eiecerit ·
et non solum hoc sed etiam si ea nec
reddere · nec
foras eicere voluerit · et legitimo domino
eam contradixerit et
illa inde postea effugerint ·
secundum legem eam soluere cogatur ˙
DE TERRA tributaria · II ·
Quicumque terram tributariam · vnde
tributum
ad partem nostram exire solebat · uel ad eclesiam uel cui
libet alteri tradiderit is qui eam susciperet ·
[fol. 185v]tributum quod inde
soluebatur omnimodo ad pa
rtem
nostram persoluat · nisi forte talem firmitatem
de parte dominica
habeat per quam ipsum tributum
sibi perdonatum possit ostendere ˙
De beneficiis destructis · XXXXVI ·
Quicumque suum beneficium occasione
propria
desertum habuerit · et intra annum
postquam ei
a comite uel misso nostro · notum factum fue
rit · illud emendatum non fuerit ipsum be
neficium amittat ˙
De terra censali · XXXVII ·
Si quis ter
ram
censalem habuerit quam ante
cessores sui · uel ad aliquam
eclesiam uel ad aliquam
villam nostram dederunt · nullatenus eam secundum
legem tenere potest · nisi ille voluerit ad
cuius potestatem · uel illa
eclesia · uel illa villa pertinet ·
Nisi forte filius aut nepos eius sit qui eam
tradidit ·
et ei eadem terra ad tenendum placita sit ·
Sed in hac re
considerandum est · vtrum ille qui
hanc tenet diues an pauper sit · et utrum aliud
beneficium habeat · uel etiam proprium · et qui horum
[fol. 186r]neutrum habet ·
erga hunc misericorditer agatur
ne ex toto spoliatus · in egestatem incidat · aut
vt talem censum inde persoluat · qualis ei fuerit
constitutus · uel aliquam
portionem inde in beneficium
accipiat · vnde sustentare valeat ˙
De nonis et decimis ·
XXXVIII
Considerandum est · vt de frugibus terrae et
a
nimalium nutrimine persoluantur · De opere vero ·
uel
restauratione eclesiarum · comes et episcopus siue abbas ·
vna
cum misso nostro quem ipsi sibi ad hoc elegerint
considerationem faciant · vt unusquisque eorum tantum
inde accipiat ad
operandum et restaurandum ·
quantum ipse de rebus eclesiarum habere cognoscitur ˙
Similiter et vassi nostri · vt in commune tantum ope
ris accipiant · quantum rerum eclesiasticarum
habent uel unusquisque per se iuxta
quantitatem
quam ipse habet · aut si inter eos conuenerit
vt pro opere
faciendo argentum donent · iuxta
estimationem operis in argento persoluant ·
Cum quo vero pretio rector eclesiae ad predictam restau
rati
onem
operarios conducere · et materiam
[fol. 186v]emere
possit ·
Et
qui nonas · et decimas dare
neglexerit · primum quidem illum
cum lege sua
restituat
· insuper et bannum
nostrum soluat · vt ita
castigatus caueat ne sepius iterando bene
ficium amittat ˙
De mancipiis · in uillas dominicas
co
nfugientibus
·
XXXVIIII
Si cuiuslibet mancipia in uillam nostram
confuge
rint · auctor eiusdem cellae querenti domino
non
contradicat ea · sed statim ea foras de eadem
villa eiciat · et si se putat ad ea
repetenda
iustitiam habere repetat · et secundum legem ad
quirat ˙
Si vero tempore domni Karoli genitoris
nostri in illam
villam
confugerunt · et dominus ea quęrit ·
auctor eiusdem villae aut ea legitime contineat
aut querenti domino reddat · et auctor propter
vestituram domni Karoli genitoris nostri eadem
mancipia contradicere non audeat · si
illius
proprie esse noscuntur ˙
De forestibus nouiter institutis · · XL ·
Vt quicumque illas habet
dimittat · nisi forte
indicio veraci ostendere possit quod per
[fol. 187r]iussionem siue permissionem domni Karoli genitoris
nostri e
as
instituisset · preter illas quę ad nostrum opus
pertinent · vnde nos decernere volumus quic
quid nobis placuerit ˙
De pontibus per diuersa loca emendandis ·
XLI ·
Uolumus vt missi nostri per singulas ciuitates
vna
cum episcopo et comite · misso · uel nostros
homines
ibidem commanentes eligant · quorum cura sit
pontes per
diuersa loca emendare debent · ex
nostra iussione admonere · vt unusquisque iuxta
suam possibilitatem eos et quantitatem emen
dare studeant ˙
De laegatione omnium missorum dominicorum
de quibus uidelicet causis agere debeant · XLII ·
Legatio omnium nostrorum haec est ·
primo · vt sicut iam
aliis missis iniunctum fuit iustitiam facere de
rebus
et libertatibus iniuste ablatis · Et si episcopus aut
abbas · aut vicarius · aut
aduocatus · aut quisli
bet de plebe hoc fecisse inuentus fuerit · sta
tim restituatur ˙ Si vero uel comes · vel auctor dominicus
[fol. 187v]uel alter missus palatinus hoc perpetrauit et in nostram
potestatem redierit ·
res diligenter inuestigata
et descripta · ad nostrum iudicium reseruetur ˙
De illis libertatibus et rebus reddendis · quę in
dominica vestitura sunt · qualiter inquiratur · XLIII ·
Uolumus autem vt de his libertatibus et rebus
red
dendis quae in nostra vestitura sunt · primo per
optimos
quosque inquiratur · et si per illos inuenir
i
non possit · tunc per eos qui post illos in illa vicinia me
liores
sunt · et si nec per illos rei veritas inueniri
potest · tunc liceat litigantibus
ex utraque parte
testes adhibere · et si discordauerint secundum
constitutionem a nobis promulgatam examinentur ˙
De oppressione pauperum uiduarum et pupillorum · XLIIII ·
De pauperibus viduis ·
et pupillis iniuste oppres
sis · vt adiuuentur et
releuentur
De iniustis consuetudinibus nouiter institutis ·
XLV ·
De iniustis occasionibus et consuetudinibus
nouiter institutis · sicut sunt · tributa et thelonea in media [fol. 188r]uia
vbi nec aqua · nec palus · nec pons · nec aliquid tale fuerit · vnde
iuste census exigi possit · uel ubi naues subtus pontes transire solent · siue
in medio flumine vbi nullum obstaculum est · vt auferantur · antequam ad
nostram notitiam deferatur ˙
DE HONORE ECLESIARUM · XLVI ·
De honore eclesiarum · vt per omnia eis
exhibea
tur
·
sicut nuper a nobis cum consensu omnium fidelium
nostrorum
constitutum est · et vt hoc missi nostri omnibus in sua legati
one constitutis notum efficiant ˙
DE NONIS ET DECIMIS · XLVII ·
Volumus vt secundum iussionem nostram dentur
nonę et decimę
De locis ad clau
stra
canonicorum facienda ·
XLVIII ·
Si enim de eiusdem eclesiae rebus fuerit ·
nostra libertate
concedatur ibi ˙ Si de a
lterius
· uel eclesiae · uel
liberorum
hominum committetur ˙ Si autem de fisco nostro fuerit
nostra libertate concedatur ˙
XLVIIII · De obseruatione pręceptorum dominicorum
De obseruatione preceptorum
nostrorum et inmunitatum · vt ita obseruentur sicut a nobis · et ab antecessoribus
nostris constitutum est ˙ [fol. 188v]
De his qui occasione inmunitatis iustitiam
facere renuunt · L ·
De his qui per occasionem inmunitatis
iustitiam facere renuunt · vt hoc obseruetur quod a nobis constitutum est ·
· LI ·
De locis iamdudum sacris · et nunc spurcitia
fędatis .' ut iuxta possibilitatem in antiquum statum reformentur ˙
· LII · De beneficiis
dominicis distructis ·
De beneficiis nostris quae destructa inueni
untur hoc impleatur quod nuper a nobis constitutum est ˙
De falsa moneta · et de aliis diuersis
causis proibendis · LIII ·
De noua moneta · et de falsa moneta · et de
despectu literarum nostrarum · et de latronibus coercendis · uel puniendis · et de faidis placandis · et falsis testibus
compescendis ˙ De his omnibus uel ceteris his similibus hoc
quomodo constituimus · omnibus adnuntietur · et in futurum obseruetur ˙
· LIIII · De missorum
dominicorum obseruatione
Hoc volumus vt missi nostri obseruent · vt
quicquid
[fol. 189r]de his causis · uel simul · uel singillatim emendare potue
rint emendent · et ea quae emendauerint diligenter
scriptis notent ·
et hoc sic peragere curent · qua
tenus iuste deprehendi a
quoquam nullatenus possi
nt ·
et quę facere debent aut possunt nullatenus
pretermittant · immo caueant · ne quod absit · aut gratia
alicuius
aut honoris aut timoris · siue
odii
causa illud
quod
agere debent omittant · Et summopere studeant
vt hoc quod per se facere non ualent · nobis notum faciant ˙
Et omnimodis precaueant · vt per singula tam
verbis quamque
s
criptis
· de omnibus quę illic peregerint nobis rationem
reddere valeant ˙
De placitis a liberis hominibus obseruandis · LV ·
De placitis siquidem quos liberi homines
obser
uare debent · constitutio genitoris nostri
Karoli ·
penitus obseruanda · atque tenenda est · Ut uideli
cet in anno tria solummodo generalia placita
obseruent · et nullus eos amplius
placita obserua
re compellat · nisi forte quilibet · aut
accusatus fu
erit · aut alium accusauerit · aut ad testimo
nium perhibendum uocatus fuerit ˙ Ad cętera vero
[fol. 189v]quę centenarii tenent ·
non alius teneat
nisi qui aut litig
at
aut iudicat aut testificatur ˙
De debit
o ad opus dominicum reuua
diato
LVI ·
Ut debit
vm quod ad opus nostrum fuerit reuuadiatum ·
talis consideratio fiat · vt is
qui ignoranter peccauit
secundum legem componere non cogatur · sed
iuxxta [!] quod possi
bile visum fuerit ˙ Is vero qui tantum
mala voluntate
peccauit · totam legis compositionem cogatur
exsoluere ˙
De his qui ad palacium uel in hostem pergunt uel
inde redeunt · · LVII ·
Vt nullus ad palatium · uel in hostem pergens · uel de palatio · uel de hoste rediens · tributum quod tracturas vocant
soluere cogatur ˙
De
clericis
· monachis ·
et seruis
fugitiuis ;
LVIIII ·
Ut clerici et monachi · et serui fugitiui ad
loca sua redire iubeantur ˙
De aduocatis episcoporum ·
abbatum comitum · et
abbatiss
arum
·
·
LXI ·
Vt nullus episcopus nec abbas nec comes nec
abbatissa ·
centenarium comitis aduocatum habea
t
˙
De uicariis uel · centenariis · si la[fol. 190r]trones celauerunt · LXII ·
Vt uicarii · uel centenarii · qui fures et
latrones · uel celauerint · uel defenderint · secundum datam sibi sententiam
diiudicentur ˙
De comitibus et uicariis ad
monendis de
constitutione leg
is
·
LXIII ·
Ut comites et vicarii · de constitutione legis
admoneantur · quia iubetur vt propterea iustitiam peruertendam ·
munera non accipiant ˙
De forestibus dominicis ; · LXIIII ·
De forestibus nostris · vt
ubicumque fuerint diligentissime inquirant · quomodo
salui sint · et defensi · et ut comitibus denuntient · ne ullum forestem
nouiter instituant · Et ubi nouiter institutos sine nostra iussione
inuenerint dimittere precipiant ˙
De missis dominicis · et de his qui
iustiticiam [!] · fa
cere
renuunt · ·
LXV ·
Vt ubicumque ipsi missi · aut
episcopum aut albatem [!] · alium quemlibet quocumque honore
preditum inuenerint · qui iustitiam facere · uel prohibuit · de
ipsius rebus viuant · quamdiu in eo loco iustitias facere debent ·
De missis dominicis · ubi diucius non
debeant inmorari · [fol. 190v]LXV
Ut nullus in comitis minister
io
qui
bene iustitias factas
habet
idem missi nostri diutius non morentur · neque
illuc multitudinem conuenire
faciant · sed ibi
moras faciant · vbi iustitia uel minus · uel negli
genter facta est ˙
De missis dominicis et de comite in aliquod
missaticum directo ·
LXVI
Ut in illius comitis ministerio · idem missi
nostri placitum non teneant qui in aliquod missaticum directus est · donec
ipse fuerit reuersus vt causa quę adhuc coram comite non fuit · et is
qui se reclamat propter suam stultitiam · aut contumatiam comitem inde
appellare noluit · iterum commendetur ˙
De missis domini
cis
· qualiter coniectu
accipere debeant ·
LXVII ·
Vt missi nostri qui uel episcopi · uel abbates · uel comites sunt quamdiu prope suum beneficium fuerint · nihil de aliorum
coniectu accipiant ˙ Postquam vero inde longe recesserint · tunc accipiant
secundum quod in sua tractoria continetur ˙ Vassi vero nostri · et
ministeriales qui missi sunt · vbicumque venerint coniectum
accipiant
De uassis dominicis · et episcoporum · uel reliquorum ·
qui in hoste non fuerunt :
LXVIII
De uassis nostris · et vassis episcoporum ·
abbatum · abbatissarum ·
[fol. 191r]et comitum · qui anno presente in
hoste non fuerint · heri
bannum reuuadient exceptis his qui propter
necessarias
causas · et a domno ac genitore nostro Karolo
constitu
tas · domi dimissi fuerunt ·
Id est qui a comite propter
coniugem ac domum eius custodiendam · et ab episcopo
uel abbate · uel abbatissa · similiter propter pacem conseruan
dam ·
et propter fruges colligendas · et familiam con
stringendam et missos
recipiendos dimissi fuerint ˙
De episcopis abbatibus et comitibus et de placito
missorum dominicorum · · LXVIIII ·
Ut omnis episcopus · abba · et comes · excepta
infirmitate · uel nostra iussione nullam excusationem habeat ·
quin ad placitum missorum nostrorum veniat · aut talem vicarium suum mittat ·
qui in omni causa pro illo reddere rationem possit ˙
De dispensa missorum dominicorum · · LXX ·
De dispensa missorum nostrorum · qualiter
vnicuique
iuxta suam qualitatem dandum · uel accipiendum
sit ˙ Videlicet
episcopo panes · XL · frisgingas · III · de
pane modios · III · porcellum · I ·
pullos · III · oua
· XV · annonam ad caballos modios · IIII
or · Abbati
[fol. 191v]comiti · atque ministeriali nostro · vnicuique dentur
cottidie panes · XXX · fris
kingę
duę · de potu
modii · II ·
porcellum · I · pulli · III · oua · XV · annonam
ad caballos
modios · III · Uassallo nostro panes X ·
et VII · frisginga · I ·
p
orcum
· I · de potu modium · I ·
pullos · II · oua · X · annonam ad
caballos
modios · II ·