[fol. 14r]
[9]
INCIPIT
DECRETVM
HILDEBERTI ·
HILDEBERTVS REX FRANCORUM VIR ILLVSTRIS
[BK 7 Prolog BK 7 c. 1 BK 7 c. 2 BK 7 c. 3 BK 7 c. 4 BK 7 c. 5 BK 7 c. 6 BK 7 c. 7 BK 7 c. 8 BK 7 c. 9 BK 7 c. 10 BK 7 c. 11 BK 7 c. 12 BK 7 c. 13 BK 7 c. 14 BK 7 Epilog]
Cvm in dei nomine nos omnes
KALENDAS MARTIAS · de quibuscumque
conditionibus una cum nostris obtimatibus pertractauimus
ad unamquamque
noticiam uolumus peruenire ·
ita anto
noco · deo auxiliante ·
KALENDAS
MARTIAS · anno uigesimo regn
i nostr
i
conuenit ut nepotes · et filio · uel ex filia · ad auiaticas · res cum auunculo
uel amita sic uenirent ·
tamquam si mater aut pater uiui fuissent · De illis
tamen nepotes istud placuit
obseruare qui de filio · uel filia nascuntur
non qui de fratre
in
sequenti una cum leode nostros conuenit ut nullus
incertum usum sibi sociat
coniugium hoc est nec fratris sui uxorem
nec uxoris sui sororem nec uxorem patrui · aut parenti consanguinei ·
Si
quis uxorem patris acceperit mortem incurrat .' de preteritis uero
incertis nuptias · coniunctionibus per predicationem episcoporum ·
iussimus
emendare .' qui uero episcopum suum · noluerit audire et excommunicatus
fuerit perhenni condempnatione apud deum sustineat et insuper
de palatio
Nostro sic omnino extraneus · et omnes facultates suas
legitimis parentibus
perueniat ;
Similiter tregecto conuenit
nobis ut
seruo campo aut qualibet re · ad unam ducem uel
iudicem pertinentem per decim annos
quicumque inconcusso iure possedit ·
[fol. 14v] nullam habeat
licentiam interciandi · nisi tantum causa orfanorum
usque uigessimo anno licentiam
tribuimus .' si
quis super hoc iudicium
presumpserit interciare ·
solidos XV · soluat et rem interciatam amit
tat · de
reliquis uero condicionibus omnes omnino causas tricinaria
lex
exc
ludit
preter id
quod rixa huc usque
detenverit ·
pari
conditi
one · conuenit omnibus nos adunatis ut
quicumque raptum facere
presumpserit periculum mortis incurrat et nullus de opti
matibus nostris de sic impiissimo uitio presummat rogare
sed
initium dei unus quis eum persequatur · qui uero edictum nostrum ausus
fu
it
inrumpere iudex loci illius cum turbam collectam ipsum
raptorem
occidat .' et iaceat
forbaptutus [!] · et si ad ecclesiam confu
gerit reddendum est ad episcopo et sine ulla precationem exinde eum
separentur · et si ipsa mulier raptorem consenserit ambo pariter exi
lio transmitatur · et si foras ecclesia capti fuerint pariter occidantur ·
et
facultates eorum parentibus legitimus et quod fisco nostro debitus
adquiratur ;
De
homicidiis uero ita iussimus obseruare ut
quicumque auso temerario alium sine causa occi
derit
uita
periculum · feriatur precium nullum · se redemere
numquam ualeat ·
et si conuenerit ut a
conpositionem quisque d
iscendat
neque de
parentibus aut amicis ei quicquam aduiuet quod qui
fecerit
suum cui
rigildum [!] omnino conponat quia debitum
est ut qui
iniuste nouit occidere discat iuste mouere ·
De
far
falios · ita conuenit ut quicumque in mallo
presumpserit farfalium
minare sine dubio suum uueregildum
conponat quia omnino
uolumus ut farfilios reprimatur et forsitan
ut adsolet
iudex hoc consenserit uitę periculum per omnia incurrat ·
de
fures et malefactores ita decreuimus obseruare ut si
quinque aut septem boni
fidei · homines absque inimiticiam
[fol. 15r] intraposita criminosum cum sacramentis
interpositionibus esse
dixerint quomodo contra legem furtum perpetrauit secundum
legem
moriatur et si iude
x
conprehensum latronem laxauerit uitam
suam amittat et disciplinam
omnino modis omnibus obseruetur
similiter conuenit ut unusquis · iudex criminosum latronem ut
audient ad casam
suam ambulet et ipsum legare faciat aut si
francus fuer
it
· ad nostram presentiam dirigatur ; et si dibilior persona
fuerit in loco pendatur ·
si
centenarius aut cuilibet · iudicem
noluerit super malefactorem adiuuare ·
solidis · LX · omnino condempnetur
et
quicumque seruum criminosum habuerit · et ei iudex rogauerit ·
et ipsum presentare noluerit suum ueregildum conponat
omnino ˙
similiter conuenit ut si furtus factus fuerit capitalem de presente
centena
restitui · et causa centenarius cum centena requiret
pari
conditione conuenit ut si una centenaria in alia centena
uestigium secuta
fuerit et inuenerit uel quibuscumque fidelium nostrorum
terminos
uestigeum miserit · et ipsum in ali
a centenam minime
expelle potuerint
aut conuinctum reddat latronum aut
capitalem
de presentem restituam et qui cum · XII
cim
personas si ex hoc sacramentum
exuat ·
si
serui ecclesiarum aut fiscalium furtum
admiserint
simili
pęna
sustineant .' sicut et reliqui serui francorum
die
dominico
similiter placuit obseruare ut quicumque ingenuus excepto
quod ad quoquendum uel ad mandumcandum pertinet opera alia
presumpserit si salicus fuerit ·
solidos XV · conponat · Romanus · VIII · seruus u
aut tres
solidos reddat aut de dossum suum conponat ·
data pridie
kalendas marcias anno · XXI · regni nostri
colonia feliciter ·
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 17v]
[2]
FINIUNT · Hęc capitula missi
nostri cognita faciant omnibus
partibus ˙
ut nullus a mallo
uel placitum in
fra
patria
arma
id est · scutum et lancea non portet ;
de latronibus
quicumque
post missam sancti
iohannis baptiste ·
latronem mansionem dedit · si
francus est cum XII · simi
libus suis iuret quod latronem eum
fuisse non sciret · pater ei sit ·
aut
fratres · aut propinquis ; si hoc iurare non potuerit · et ab
aliquo conuictus
fuerit quod latronem in ospitio suscepisset ·
qualis latro sit · et infidelis
iudicetur quia qui latro est · et in
fidelis est · noster · et
francorum · et qui illum suscipit similis est
i
llis
· si
autem aut non sciret quod latro fuisset
- - -
aut iuret
solus quod numquam eum audisset nec per uerit
[a]tem
nec per
mendatium latronem audisset aut particus
si ille de latrocinio conuictus fuerit ut
similis dampnetur ;
CAPITVLVM QVE IN LEGEM SA
LIGAM MITENDA SUNT ·
PRIMO
CAPITVLVM ·
De homicidiis clericorum ·
Si quis subdiaconum occiderit
CCCtos
solidos · conponat ; Qui diaconum · CCCC ·
solidos · qui
presbitervm
DC · qui episcopum · DCCCC · qui monacum · CCCC ·
solidis
culpabilis
iudicetur ·
Si quis in emunitatem dampnum aliquid fecerit · DC ·
solidos · conponat ·
si autem homo furtum fecerit aut homicidium
uel quolibet crimen
foris committens infra emunitatem fugierit
mandet comes
uel episcopo · uel
abbati uel uicedomino uel quicumque locum episcopi uel abbatis tenu
erit ut reddat ei reum si ille contradixerit et eum reddere nolu
erit in prima contradictione · XV ·
solidis
culpabilis
iudicetur · Si ad secunda in
quisitione eum reddere noluerit · XXX ·
solidis
culpabilis
iudicetur · Si nec
ad terciam consentire noluerit quicquid reus dampnum fecerit
[fol. 18r] totum illum qui eum infra ęmunitatem retenit nec reddere
uult
soluere cogatur · et ipse comis ueniens · licentiam
habeat ipsum hominem infra
ęmunitatem quęrendi hubi
cumque e
um
inuenire
potuerit · si autem statim in prima
inquisitionem comiti responsum fuerit quod
reus infra
ęmunitatem quidem fuisset sed fuga lapsus sit iurit · quod
[eum]
ad iusticiam cuiuslibet disfaciendi fugire non fecisset et sit
ei in hoc
satisfactum · si autem intranti in ipsa emunitatem
comiti collecta manu quislibet
resistere temptauerit comis
hoc regem
uel ad principem
deferat ibique iudicet
ut sicut illi qui in emunitatem dampnum fecit · DC ·
solidos
conponere debeat · ita que comiti colecta manu resistere
presumpserit · DC ·
solidis
culpabilis
iudicetur ·
III
CAPITVLVM ·
Si quis ad ecclesias confugium fecerit in atrium ipsius ęcclesię
pacem habeat
nec sit ei necesse ęcclesias ingredi et nullus
eum inde per uim adstrahere
presumat sed liceat ei confiteri
quod fecit et inde per munus
bonorum hominum ad dis
cussionem in publico perducatur ;
IIII
CAPITVLVM ·
Si quis hominem in iudicio iniuste contra alium altercantem
adiuuare per malum
ingenium presumserit atque inde coram
iudicibus uel comite
increpatus fuerit et negare non potuerit
XV ·
solidis
culpabilis
iudicetur ·
V
CAPITVLVM ·
Si quis de libertate sua fuerit interpellatus et timens ne in
seruitium cadat
aliquem de propinquis suis per quam se in
seruitio causarum timens occiderit ·
id est · patrem ma
trem · patruelem auunculum uel quamlibet huiusmodi
propin
quitatis persona ipse qui hoc perpetrauerat moriatur
agnatio eius et consanguinitas in seruitium cadat
[fol. 18v] et si negauerit illius
occise ad nouem uomeres ignitus iu
ditium dei examinandus accedat ;
VI · CAPITULA ·
Si quis res suas pro anima sua ad casam dei tradere uoluerunt
domi traditionem
faciat coram
testibus legitimus et quę
hactenus in hoste facte
sunt traditiones de quibus nulla est · quęsitio
stabilis permaneant ;
Si uero aliquis alii res
suas tradiderit et in hoste profectus fue
rit et ille cui res tradite
sunt interim mortuus fuerit qui
res tradidit cum reuersus fuerit adhibitus
testibus quoram quibus
traditio facta est · res suas
recipiat
; Si autem et ipse mortuus
fuerit heredes eius legitimi res
traditas recipiant ;
Si quis cartam ingenuitatis a domino suo legitime libertatem · est con
secutus liber permaneat · si uero aliquis eum iniuste inseruire temp
tauerit et ille quartam ingenuitatis suę ostenderit et ad
uersarium se
inseruires uelle conprobauerit et ille qui hoc temp
tauit
multa
quae in carta scripta est · soluere cogatur · si uero
cartam non paruerit sed
iam ad illo qui eum inseruire uoluerat dis
facta est · uuedregildum eius
conponat duas partes illi qui inser
uire uoluerat
terciam regi ille iterum preceptum regis libertatem suam conquirat ;
VIIII · capitula
Liber qui se in loco uuadii in alterius potestate
commiserit ibique constitus fuerit dampnum illi quo fecerit
cuilibet fecerit qui eum in loco uuadii suscepit aut dampnum soluat aut hominem in
mallum productum demittat perdens simul debitum propter quod gatdium [!]
suscepit et qui dampnum fecit dimissus iusta qualitatem regi cogatur
emendare · si uero liberam feminam habuerit usque dum in pignus steterit et filios
habuerit liberi permaneant
X · capitula
Omnia debita que ad parte regis soluere
[fol. 19r] debent
solidis XII · denariorum soluant excepta freda quę in lege salica
scripta sunt
illa eandem
solido quo cetere conpositionis
solui
debeant ·
conponantur ·
Si quis causam iudicatam repetere in mallo presumpserit ibique testibus
conuictus fuerit aut · XV ·
solidos
conponat aut XV · ictus ab scabinus
qui causam prius
iudicauerunt accipiat ·
Obtimi quisque in pago uel ciuitate in testimonium adsumantur
et cui his contra quam testimoniare debent nullum crimen pos[s]it
indicere ;
De causis admonendis ·
ITEM · I · CAPITVLVM
de ęcclesiis
emendandis et hubi in unum locum plures sunt qua
em
neces
se
sint ut destruantur quę necessaria non sunt et alia construantur ;
Ut presbiteri non ordinentur priusquam examin
entur
et ut excommunicatio
possim et sine causa non faciant ;
UT missi nostri scabinius aduocatus adnotarius per singula
loca elegiant et eorum nomina quando reuersi fuerint secum scripta deferant ;
IIII ·
De his qui legem
conseruare contempserint ut per fideiussores
ad presentia regis adducantur
Vt illi qui aribanno soluere debent coniectu
faciant ad aribannatore ;
De fugitiuis hac peregrinis ut distringantur
ut scire possimus qui sint aut unde uenerunt ;
VII ·
Ut bauga et brunias non dentur negociatoribus ;
VIII
De mensuris ut secundum iussionem nostram
equales fiant
VIIII
UT non mittantur testimonia super uestitura domni pipini regis ;
X
UT nec colonus nec fiscalinus foras mitio possint alicui
traditionis
facere
;
XI
UT nullus presummat hominem in iuditio mittere
sine causa nisi iudicatum fiat ;
XII
UT liber homo qui in monasterio regulari
comam deposuerit et ibi delegauerit res suas
promissionem
factam
secundum regulam firmiter teneant ;
UT omnes qui uadiari
debent iusta quod in lege continet ple
niter
secundum ipsam legem reuadia
[..] fiant et in postmodum
uel domnus rex · uel ille cuius causa est · iusta quod ei placuerit
misericordiam
faciat ;
XIIII ·
De episcopis abbatibus
comitibus qui ad placitum nostrum
non
uenerunt ;
XV ·
UT nullus ebrius suam causam in mallo possit conquirere
nec testimonium dicere nec placitum comis habeat nisi geiunus ·
XVI ·
De missis nostris discurrentibus uel ceteris hominibus
in utilitate nostra iter agentibus ut nullus mansione contradicere
presumat ;
XVII ·
De canibus qui in dextro armo tunsi sunt ut homo qui eum
habuerit cum ipso cano in presentia domni regis ueniat ;
XVIII ·
UT populum interrogetur de capitulis que in lege nouiter
addi
ta
sunt
et postquam omnes consenserint subscriptiones
et mano
firmationes suas in ipsis
capitulis faciant
XVIIII ·
UT nullius ad placitum banniatur nisi qui causam suam querere
aut alteri querire debet sceptis scabineis · VII · qui ad omnia placita
preesse debeant ;
XXI ·
De fals
is tes
tibus ut non recipiantur
XXII
UT nullus presumat per uitam
regis et filiorum eius iurare ;
XXIII ·
De illis saxonibus qui uxores non
habent ;
XXIIII ·
De signatis qui mentiendo uadunt ;
XXV ·
UT missi nostri qui iam breuis
detulerunt de adnuntiatione ut uolumus ut adducant de
opere ;
XXVI
Quanta mora faci
vnt
in unoquoque
loco et quod homines secum habeant ;
XXVII ·
De prudentia et constantia missorum nostrorum ;
XXVIII
De falsis monitariis requirendum est ;
XXVIIII ·
Alie res
fo
rtuitum
non preoccupauerit ;
VIII
KALENDAS
IVLIAS
MISSA · SANCTI
IOHANNIS
[fol. 20r]
[......]NTI
[.][M]
[.][I]V
[.]
[a]
[.......]N
[.] GENERALE
PLACIT
[VM]
[H][...]RE VOLVMUS ·
ITEM ALIOS CAPITVLOS ·
I
Si quis ingenuus
ingenuum ictu percusserit XV ·
solidos
conponat ;
X
Homo regis
id est fiscalinus et ecclesiasticus et litus ductus
C ·
solidos
conponat ;
XVIII ·
De sonesti · aut · DC ·
solidos
conponat ·
aut cum · XII · iuret · aut si ille qui causam querit · XII · homines
sacramentum recipere noluerit aut crucem
contra eum decertet ;
Homo ingenuus
qui multa qualibet soluere
non
potuerit et fideiussores habuerit
liceat ei semetipsum in iuditium ei cui debitor
est mittere usque
dum multa quam debuit persoluat ;
- - -
Nemini
li
ceat
ser
uum suum propter dampnum ab aliquo cuilibet
inlatum dimittere ·
sed iuxta qualitatem damni dominus pro ipso respondeat · uel
eum
in conpositione · aut ad penam · petitoris aufer
et
· Si autem
seruus perpetrato scelere fugerit ita ut a domino penitus
inue
niri non possit sacramento se dominus excusare studeat quod nec
suę uoluntatis nec conscientia fuisset quod seruus eius tale
fatinus
commisit ;
XXX ·
Sicut pecierunt · ita dominus
imperator
consensit ;
XXXIIII ·
Si
quis ad mallum legibus mannitus fuerit
et non uenerit si eum sunnis non
detenuerit · XV ·
solidis ·
culpabilis ·
iudicetur ;
Si ad secundum et terciam si autem a
d quartam uenire contempserit
possessio eius in
bannum
mitatur
donec ueniat et de re qua
interpellatus fuerit iusticiam faciat · si infra annum
non uenerit
de rebus que in bannum
miserunt rex interrogetur et quicquid inde iudi
cauerit fiat prima a
mmonitio
super noctes · VII · secunda
super noctes · XIIII · tertia super ·
XXI · quarta · super XLII · similiter
et de beneficio hominis si forte res proprie
non habuerit
mit
tatur
in bannum iisque quo rex interrogetur ;
XXXV · [fol. 20v]
Si auctor uenerit et rem interciatam recipere rennuerit campo
uel cruce contendatur ;
XLVIII
Qui filios non habuerit et alium
quemlibet heredem sibi
facere uoluerit coram regem · uel coram
comitem · et scabinos · uel missus
dominicus qui eum ad iusticia
s faci
endas in parochia fuerint ordinationem faciant
LVII
Homo denarialis non ante heredita
re in suam agnitionem
poterit quam usque ad terciam generationem perueniat ·
LXXVIII
Homo cartellaris similiter faciat ·
LXVIII ·
Omne sacramen
tum in ęcclesiae aut supra
reliquias iuretur · et quod in ecclesia iuratum est
uel cum sex electis · uel cum
XII · esse debent quales potuerit inuenire
sic illum deus adiuuet · et sancti
quorum iste reliquie sunt ut ueritatem
di
cat
;
LXXII ·
Si interciata res furtu ablata fuerit
liceat ei super
quem res interciata fuerit sacramentum se excu
sare de furtu nec suę
uolunta
tis
aut conscientia fuisse
quod ablatum est · et aliud tantum
sine dampnum restituat ;
Ut nullis presumat teloneum per uias
- - -
nec per uillas nec rotaticum nec cep
staticum
nec puluera
ticum recipere ;
I ·
CAPITULUM INFRA ECCLESIAM ·
II
De lectionibus
III
De cantu ·
IIII
De scribis ·
V ·
De notariis ·
VI ·
De diuersis
disciplinis ;
VII
De
compozo [!] ·
VIII
De medicinali arte
VIIII
De ęcclesiis sine
honore manentibus absque officiis et luminariis et de his qui decimas
sumunt et de ecclesiis non curant et de altaribus ut non superflua sint in
ecclesiis ;
X
De laicis nouiter
conuersis .' ne antequam suam legem pleniter uiuendo discant ad aliena negotia
mittantur ;
XI
De
derelinquentibus seculum unum e duobus elegant ut
pleniter secundum canonicam aut secundum regularem ins[fol. 21r]titucionem
uiuere debeant ;
XII ·
De
ser[u]is proprii[s]
uel ancillis ut non amplius tundantur uel uelentur nisi secundum mensuram et hubi satis fiat et uille non sint desolate ;
XIII ·
De congregationibus
superfluis ut nullatenus fiant sed tantos congreget quantis consilium
dare potest ;
XIIII
De his qui non
fiunt secundum regulam pulsati ut deinceps emendentur et pulsent secundum
regulam ;
XV ·
UT infantule
aetatis puelle non uellent antequam illi elegere sciant quid uelint salua canonica
auctoritate ;
XVI
Ut laici non sint
prepositi monachorum in monasterium nec archidiacones sint laici ;
XVII ·
De
incestuosis ut
canonice examinentur et nec propter alicuius amicitiam quidam
relaxentur
quidam uero constrin
gantur
communitus ęcclesię et populi ;
XVIII ·
De pace ut omni que
per ali
qva
scelera ei rebelles sunt constringantur ;
XVIII ·
De iusticiis
ęcclesiarum dei uiduarum et orfanorum pupillorum ut in publicis iudiciis non
dispiciantur audientes sed diligenter audiant ;
De iusticiis domni
imperatoris ut pleniter fiant inquisite ;
XXI ·
De hoc si euenerit fames cladis pestilentia inequalitas aeris
uel alia qualiscumque tribulatio ut non expectetur edictum nostrum
sed statim deprecetur dei misericordiam ; et in
presenti anno de famis inopia ut suos quisque adiuuet
prout potest et suam anonam non nimis care uendat · et ne foris imperium uendatur
aliquid de alimonia ;
XXII
De armis infra
patria non portandis
id est · scutis et lanceis et lori
cis et si faidosus sit discutitur
tunc e duobus quis contrarius sit ut
pagati sint et distringantur ad pacem .'
etiamsi noluerint et si aliter
pacificare nolunt adducantur in nostram
presentiam · et si aliquis
post pacificationem alterum occi
derit
· conponat illum et manum
quam periurauit perdat et
insuper bannum d
ominicum
;
[..][III]
De armatura in
exercitu sicut iam antea in alio capitula
re
[fol. 21v]
[comm]endauimus insuper omni
s homo de XII ·
mansos bruneam habeat · qui uero bruniam habens et eam secum non
tulerit omne
beneficium cum brunia pariter perdat ;
XXIIII ·
De negotiatoribus que partibus sclauorum et
auarorum pergunt
quousque procederet cum negotiis debeant ;
Id est · partibus
saxonie usque bardenuuio hubi
preuideat
redi et ad
sedzela hubi madalgaudus
preuideat et ad maga
doburgus
preuideat
aito · et ad
herpesfurt
preuideat
madalgaudus et alaraestat
preuideat item madal
gaudus ad forahabeam et ad
bremberga et ad
ragenisburgo
audulfus et ad lauriacum
uuarnarius · et ut arma
et brunias non ducant ad
uenundandum quod si inuenti fue
rint portantes ut omnis substantia eorum
auferatur
ab eis dimidia quidem pars partibus palatii alia uero
mediaetas inter missum et inuentorem diuidatur ;
XXV ·
De clamatoribus uel causeticis quę nec
iudicium scabinorum
adquiescere nec blasphemare uolunt antiqua consuetu
do
seruetur ;
Id est · ut in custodia reclud
antur
donec unum
e duobus faciant et ad placitum pro hac re postea
reclamaue
rint et litteras detulerint non quidem eis
credatur nec tamen
in carcere ponant sed cum custodia et cum ipsis litteris
pariter ad placitum nostrum remittant ut ibi discutiantur
sed dignum est ;
XXVI
De iuramento ut nulli alteri per sacramentum fidelitas
promittatur nisi nobis et unicuique proprio seniore et nostram
utilitatem et sui senioris excepto his sacramentis qua iuste secundum legem alteri
ab altero debetur ·
XXVII
De conspiration
ibus uero quicumque facere presumpserit
[fol. 22r] et sacramento quamcumque conspirationem firmauerint
ut triplici ratione iudicentur primo ut hubicumque
aliquid malum per Hoc perpetratum fui
t auctores facti
interficientur adiutores uero eorum singuli alter ab
altero
flagellantur et nares sibi inuicem precidant ubi
uero nichil mali
perpetratum est similiter quidem in terra
flagellantur et capillos sibi
uicissim detun
dant si uero per dextras aliqua
conspiratio firmata fuerit
si liberi sunt aut iurent cum idoneis iuratoribus hoc
pro
malum non fecisse aut si non potuerint facere suam legem
conponant ; si uero serui sunt flagellentur et ut de cetero nostro
in imperio
nulla huiusmodi conspiratio fiat nec
per sacramentum nec sine sacramento ;
XXVIII
De periuriis ut caueantur et non ami
ttantur
testes
ad iura
mentum antequam discutiantur · et si aliter discuti non possint
separentur ab inuicem et singulariter inquirantur · et si non solum ac
cusatorem licet testes elegere absente suo accusatore et
omnino
nullus nisi eiunus ad iuramentum uel ad testimonium
admittatur · et ille qui ad
testimonium adducitur si refutatur
dicat ille qui eum refutat et probet quare ill
vm refutet uel recipere
nolet et de ipso pago non de altero testes elegantur
nisi forte
longius extra comitatum causa sit inquirenda et si quis con
uinctus fuerit periurii manum perdat aut redimat ;
XXVIIII
De aduocatis
id est ut praui aduocati uicedomini uicarii
et centenarii tollantur · et tales
eligantur quales et sciant et ue
lint iuste causa
s discernere et terminare · et sic omnes pra
uus inuentus fuerit nobis
nuncietur
XXX
De teloniis placet nobis ut antiqua et iusta telonea
[fol. 22v] a
negociatoribus exigantur tam de pontibus quam et de
nauigiis seu mer
catis · Noua uero seu ingusta ubi cum funes tenduntur
uel cum nauibus
sub pontis
transitus et his similia in
quibus nullum adiutorium intran
tibus prestantur ut non
exigantur .' similiter etiam nec de his qui sine nego
tiandi causa
substantiam suam de una domo sua ad aliam ducunt
aut ad palatium aut in exercitum .' si quid uero fuerit unde
dubitetur ad proximum placitum nostrum quod ipsi missis
habituri
sumus interrogetur
XIIII
De fugitiuis clericis siue laicis uel etiam feminis
sicut iam in alio capitulare precepimus ita seruetur ;
XV
De liberis hominibus qui ad seruicium dei se tradere uolent
ut prius hoc non faciant quod a nobis postulent · hoc ideo quia audiuimus aliquos ex illis non tam causa deuocionis quam exercitu seu alia funccione
regali fugiendo quosdam uero cupiditatis causa ab his qui res illorum concupiscunt
circumuentus audiuimus et hoc ideo fieri prohibemus ;
XVI
De oppressione
pauperum
liberorum hominum
ut non fiant a potentioribus per aliquod ma
lum ingenium
co
ntra
iusticiam oppressi .' ita ut cohacti res eorum
uendant aut
tradant .' Ideo haec et supra et hic de liberis ho
minibus diximus ne
forte parentes contra iusticiam fiant exheret
lati et regale obsequium minuatur et
ipse heredes propter indul
gentiam mandatu uel latrones seu malefactores
efficiantur
ut sepius non fiant manniti nisi sicut in alio capitulare
precepimus
ita seruetur ;
[..]II
De aecclesiis seu sanctis nouiter sine auctoritate
inuentis nisi episcopo probati minime uenerentur salua etiam de hoc et de omnibus
aecclesiis canonica auctoritate ;
[X]VIII
De fals
is monet
as
quia in multis locis contrarius et contra e
dictum fiant uolumus ut nullo alio loco moneta sit nisi in
palatio nostro nisi
forte iterum a nobis aliter fuerit ordinatum ;
[fol. 23r]
Illi tamen denarii · quomodo monetati sunt si pensantes
[et meri] fuerint
habeantur ;
XV[....]
De heribanno uolumus ut missi nostri hoc anno
fideliter
exactare debeant absque ullius personae graciae blandicie
seu
terrore secundum iussionem nostram id est ut de homine habeant libras
VI · in auro
in argento bruneis eramento pannis integris caballis
boues uaccis uel alio pecunio
et uxores uel infantes non fiant dispo
liati pro hac re de eorum
uestimentis accipiant legitimum heribannum ;
Id est libras III · qui uero non
habuerint amplius in suprascripto
precio ualente nisi libras III ·
solidi XXX ab eo exiguatur id est libra
et dimidia · Qui autem non habuerit
amplius quam duas libras
solidi X si uero una habuerit
solidi V · Ita ut iterum se ualeat preparare
ad dei seruicium et nostram utilitatem et nostri missi caueant et diligen
ter inquirant ne per aliquod malum ingenium subtrahant nostram ius
ticiam alteri tradendo aut commendando .'
X[X]
Census regalis
undecumque legittime exiebat uolumus · ut unde soluatus siue de
propria persona hominis siue de rebus ;
De latronibus sicut iam antea in alio capitulari
commendauimus ita maneat ·
De liberis hominibus qui uxores fiscalinas regias et feminas
liberis que homines similiter fiscalinos regias accipiant unde
he [!]
hereditatem uel de qua causa sua querenda nec de testimonio
pro hac re
abiciantur sed talis etiam nobis in hac causa honor seruetur
qualis et
antecessoribus nostris regibus uel imperatoribus seruatum esse
cognoscimus
;