Capitularia - Edition der fränkischen Herrschererlasse

Rom, Biblioteca Vallicelliana, N. 21

Beschreibung der Handschrift nach Mordek

Aufbewahrungsort
Rom
Biblioteca Vallicelliana
N. 21
Sigle: R2
Entstehung und Überlieferung
Entstehung:

16. Jh.

Äußere Beschreibung
Material: Papier
Umfang: 240 foll.
Maße: ca. 295 × 200 mm
Schriftraum: 230-235 × 140-150 mm
Lagen:
(foll. 4-35): IV4-11 + III17 + IV25 + III31 + II35
Zeilen: meist 29 lange Zeilen
Spalten: 1
Inhalte
Anmerkung:

Die hier allein interessierenden foll. 4-34 (danach folgen u.a. Mirabilis Consecratio Sacelli in Monasterio S. Meginardi, frühneuzeitliche Texte [auch in Italienisch und Französisch] sowie foll. 153 ff. Briefe des Bonifatius [Klasse 6, wohl wie Rom Vallicell. C. 15]) tradieren jene Kapitulariensammlung, die auch in den älteren Hss. Den Haag 10 D 2 (foll. 1r-43v, fragmentarisch) und - näher verwandt - deren Derivat Paris Lat. 4638 (foll. 139v-191v) enthalten ist (siehe bei diesen Hss. auch zur weitläufigeren Verwandtschaft mit der Kapitulariensammlung von Beauvais). Der Parisinus Lat. 4638 dürfte sogar, abgesehen vom letzten Stück, die direkte Vorlage gewesen sein, denn zu ihm passen die Folioangaben 139b (fol. 4r) und fol. 163 (fol. 16r).

  • 4r-6r
    I-VI - Conventus in villa Colonia (Konzil von Coulaines) (a. 843): Incipiunt capitula quae acta sunt Anno quarto regni Domni Karoli gloriosi regis domini hludouici imperatoris filii in Conuentu habito in villa quae dicitur colonia quae etiam subscriptione eiusdem Principis et Episcoporum ac caeterorum fidelium Dei confirmata fuere consensu Vuarini et aliorum optimatum indictione sexta. Sancta Ecclesia nauis more vt - qui loquitur in vobis. De honore videlicet et cultu Dei - inrefragabiliter agat (MGH Capit. 2, Nr. 254, S. 253-255; MGH Conc. 3, S. 14-17, zur Hs. S. 12). Am Rand von fol. 4r: 139b (wohl aus Cod. Paris Lat. 4638).

  • 6r-10r
    I-VI - Synodus ad Theodonis villam habita (Konzil von Yütz bei Diedenhofen) (a. 844): Secuntur Capitula quae acta sunt in synodo secus teudonis villa habitae in loco qui dicitur judicium - mense octobrio, indictione septima. Nauis sanctae Ecclesiae ab exordio suo - qui loquitur in vobis (MGH Capit. 2, Nr. 227, S. 113-116; MGH Conc. 3, S. 29-35); die Kanones der Synode wurden von Lothar I., Ludwig dem Deutschen und Karl dem Kahlen approbiert und damit zum Kapitular erhoben.

  • 10r-13r
    Konzil von Ver (a. 844) (MGH Capit. 2, Nr. 291, S. 383-387; MGH Conc. 3, S. 38-44).

  • 13r-14r
    Konzil von Beauvais (a. 845) (MGH Capit. 2, Nr. 292,S. 387 f.; MGH Conc. 3, S. 54 f.).

  • 14r-16r
    II-VIIII (c. 1 nicht numeriert) - Capitulare Septimanicum apud Tolosam datum (a. 844): Sequentia capitula acta sunt apud Tolosam ciuitatem anno quarto Regni domni Karoli - teneant et absoluant (MGH Capit. 2, Nr. 255, S. 256 Z. 5-9, S. 256 Z. 15 - S. 258 Z. 8; R. D’Abadal i de Vinyals, Catalunya carolíngia 2: Els diplomes carolingis a Catalunya 2 [Institut d’estudis catalans. Memòries de la Secció històrico-arquelògica 2, 2, Barcelona 1952] S. 426-429; MGH Conc. 3, S. 19-23).

  • 16r-17v
    Hlotharii, Hludowici et Karoli conventus apud Marsnam primus (a. 847): Haec quae secuntur capitula acta sunt quando tres reges fratres - communiter pergat (MGH Capit. 2, Nr. 204, S. 68 Z. 30-35, S. 69 Z. 16 - S. 71 Z. 25). Am Rand von fol. 16r: fol. 163 (wohl aus Cod. Paris Lat. 4638).

  • Auf neuer Lage folgt:
    18r-20r
    I-VIIII - Hlotharii, Hludowici et Karoli conventus apud Marsnam secundus (a. 851): Hœc quae secuntur Capitula acta sunt anno DCCCLI Incarnationis dominicae - suprascripta capitula (MGH Capit. 2, Nr. 205, S. 72 Z. 9-14, S. 72 Z. 27 - S. 74 Z. 42).

  • 20r
    VI-VII - Konzil von Soissons (a. 853), cc. 6 und 7 nach Version A (MGH Capit. 2, Nr. 258, S. 265 f.; MGH Conc. 3, S. 282 f.). Zur Einschätzung der Kanones siehe Cod. (Berlin Phill. 1762 +) Den Haag 10 D 2, foll. 27r-29v.

  • 20r-22r
    VIII, II-XII - Capitulare missorum Suessionense (a. 853) (MGH Capit. 2, Nr. 259, S. 267 Z. 16 - S. 270 Z. 11; MGH Conc. 3, S. 284-289); c. 1 = VIII.

  • 22v-24r
    Konzil von Verberie (a. 853) (MGH Capit. 2, Nr. 294, S. 421-423; MGH Conc. 3, S. 304-307).

  • 24r-25r
    I-X - Hlotharii et Karoli conventus apud Valentianas (a. 853): De his capitulis quae subsecuntur annuntiauerunt populo Domni reges Hlotharius et Karolus - de collocutione nostra fraterna (MGH Capit. 2, Nr. 206, S. 75 Z. 7-10, S. 75 Z. 16 - S. 76 Z. 16); Zählung I-X betrifft die Adnuntiatio Karoli.

  • 25r-28r
    I-XIII - Capitulare missorum Silvacense (a. 853): Sequuntur Capitula quae in ipso anno et ipso mense Nouembrio Domnus Karolus - Alciodriso Aualiso (MGH Capit. 2, Nr. 260, S. 270 Z. 32 - S. 271 Z. 3, S. 271 Z. 13- S. 276 Z. 13).

  • 28r-29r
    I-XIII - Capitulare missorum Attiniacense (a. 854): Haec memorabilia capitula quae secuntur dedit missis suis domnus Karolus - Madergaudus decanus (MGH Capit. 2, Nr. 261, S. 277 Z. 20 - S. 278 Z. 34).

  • 29r-30v
    II-III (c. 1 nicht numeriert), I-IIII - Hlotharii et Karoli conventus Leodii habitus (a. 854): Hae sunt Annuntiationes quas Hlotharius et Karolus apud Leudicam annuntiauerunt anno DCCCLIIII. HLOTHARIVS Serenus Imperator. Scire volumus vestram omnium fidelitatem- non dissociaueritis (MGH Capit. 2, Nr. 207, S. 76 Z. 30 f., S. 77 Z. 1 - S. 78 Z. 12).

  • 30v-31v
    Consilium optimatum Karolo II datum (a. 856) (MGH Capit. 2, Nr. 295, S. 424 Z. 8 - S. 425 Z. 17).

  • 31v-34v
    I-XV - Capitula ad Francos et Aquitanos missa de Carisiaco (a. 856): Haec quae sequuntur capitula misit dominus Rex Karolus - facere possumus (MGH Capit. 2, Nr. 262, S. 279 Z. 16 - S. 282 Z. 16).

  • 34v
    Anno Domini DCCCLVI, darauf die Notiz: Sequitur in Bellouacensi (?) Cod. Ista capitula misit rex de Basiu ad Ahadab ... (?) et Bettonem ... quae ex Ms. Cod. repetenda sunt. Der Vermerk bezieht sich auf das Primum missaticum ad Francos et Aquitanos directum (a. 856) (MGH Capit. 2, Nr. 263, S. 283).

Bibliographie
Kataloge:
  • Inventarium omnium codicum Manuscriptorum Graecorum et Latinorum Bibliothecae Vallicellianae 3 (1749)
Projektspezifische Referenzen:


Transkription

Editorische Vorbemerkung zur Transkription

Transkriptionsvorlage: Hochauflösende Farbfotos vom Original.

Schreiber

Der (einzige) Schreiber kopierte die Texte in einer gut lesbaren Kursive des 16. Jahrhunderts. Probleme bei der Transkription bereitete lediglich die Unterscheidung von Majuskeln und Minuskeln, insbesondere bei den Buchstaben d, i und l, da der Schreiber hier in der Verwendung seiner Buchstabenformen häufiger nicht eindeutig ist. Die Buchstaben i/j bzw. I/J wurden einheitlich als i/I transkribiert. Ein Benutzer hat an wenigen Stellen den Text korrigiert, hauptsächlich aber glossiert.

Gliederungsmerkmale

Foll. 4r-6r (BK 254): Nach Inskription und Prolog folgen die sechs Kapitel durchgezählt von I bis VI.

Foll. 14r-16r (BK 255): Nach der Inskription folgen als ein ungezählter Block der Prolog und c. 1 des Kapitulars. Die restlichen Kapitel sind dann von II bis VIIII durchgezählt.

Foll. 16r-17v (BK 204): Nach der Inskription folgen die ersten 11 Kapitel, die aber ungezählt sind. Die Einzelkapitel sind jeweils mit Absätzen voneinander getrennt und werden mit vergrößerten Majuskeln eingeleitet. Die Kapitel 4-5 erscheinen dabei als ein Absatz. Nach der Annuntiatio Lothars folgt diejenige von Ludwig, auch hier sind die einzelnen Kapitel nur durch Absätze voneinander optisch geschieden. Dabei erscheinen c. 3 und 4 (nur durch einen dünnen Strich unauffällig voneinander abgetrennt) sowie c. 5 und 6 jeweils als ein Block. Nach der Annuntiatio Karls folgen nach c. 1 alle restlichen Kapitel als ein Block hintereinander, wobei c. 2 und 3 mit einem dünnen Strich voneinander abgetrennt sind. Das ganze Kapitular weist keine Zählung auf.

Foll. 18r-20r (BK 205): Nach der Inskription folgen die acht Kapitel des Kapitulars, die von I bis VIII durchgezählt sind, wobei c. 5 und 6 unter V subsumiert sind. Kapitel 7 ist dann als VII gezählt, c. 8 sowie der kurze Epilog bilden c. VIII, ehe die Annuntiatio Lothars als c. VIIII folgt. Die Annuntiationes Ludwigs und Karls, die im Gegensatz zu derjenigen von Lothar auch explizit so überschrieben sind, bilden den Abschluss des Stücks.

Fol. 20r (BK 258): Übergangslos zum vorherigen Kapitular folgen c. 6 und 7 der Fassung A von BK 258, die auch entsprechend mit VI und VII gezählt sind.

Foll. 20r-22r (BK 259): Alle 12 Kapitel dieses Stücks werden geboten, allerdings hat c. 1 die Kapitelnummer VIII und schließt damit an die Zählung von BK 258 an. Die restlichen Kapitel sind von II bis XII durchgezählt, wobei allerdings c. 5 und 6 unter V subsumiert werden, ehe die Zählung mit VII für c. 7 weitergeht.

Foll. 24r-25r (BK 206): Nach der Inskription folgt zuerst die Annuntiatio Lothars, deren Kapitel keine Zählung aufweisen und nur durch Absätze getrennt sind. Dabei werden die letzten drei Wörter von c. 5 irrig als Schluss zu c. 4 gezogen.

Foll. 25r-28r (BK 260): Nach einer allgemeinen Inskription folgt der Prolog des Stücks, der mit I gezählt ist. Der erste Abschnitt des Kapitulars mit seinen 13 Kapiteln ist nach der Inskription von III bis XIII durchgezählt, wobei die Kapitel 1-2 keine Nummern erhalten haben, aber deutlich als getrennte Kapitel zu erkennen sind, und c. 9 ebenfalls nicht nummeriert wurde. Das sechste Kapitel ist zudem auf zwei Textblöcke, die durch einen Absatz getrennt sind, aufgeteilt. Bei den Namenslisten erscheinen mehrere Einzelblöcke als zusammenhängende Einheit. Gegliedert sind diese Blöcke jeweils durch die leicht vergrößerten Majuskelbuchstaben der ersten Wörter, die als Versalien erscheinen.

Foll. 28r-29r (BK 261): Nach der Inskription folgen die von I bis XIII durchgezählten Kapitel. Danach folgt der Eid samt Inskription und die dreispaltig angelegten Namenslisten, ebenfalls mit Inskriptionen eingeleitet.

Foll. 29r-30v (BK 207): Nach einer allgemeinen Inskription folgt der erste Teil, der die drei folgenden Kapitel durch eine Inskription Lothar zuschreibt. Sie sind mit II und III gezählt, c. 1 hat keine Nummer. Nach einer weiteren Zwischenüberschrift, die Karl nennt, folgen vier Kapitel, die von I bis IIII durchgezählt sind. Kapitel 3 ist dabei auf zwei Absätze aufgeteilt. Als Abschluss des Stücks folgt noch der Eid, der mit einer entsprechenden Inskription eingeleitet wird.

Foll. 30v-31v (BK 295): Nach einer Inskription folgt der Text des Kapitulars, der auf zwei ungezählte Absätze aufgeteilt ist.

Foll. 31v-34v (BK 262): Im Anschluss an die Inskription folgen die 15 Kapitel des Stücks, die korrekt von I bis XV durchgezählt sind. Das siebte Kapitel ist allerdings auf zwei Absätze aufgeteilt. Von der Hand des Schreibers folgt abschließend eine Jahresangabe (Anno domini DCCCLVI), auf die eine Notiz von der Hand des Benutzers folgt, die sich laut Mordek 1995, S. 642 auf BK 263 bezieht.

Benutzungsspuren

Es sind verschiedene Notizen am Rand zu beobachten, die ganz überwiegend von der Hand des Benutzers stammen und hauptsächlich in Latein, aber auch in Französisch verfasst sind. So finden sich auf fol. 4r und fol. 16r Verweise auf (die Folioseiten) 139b bzw. fol. 163, was laut Mordek auf die Vorlage Paris Lat. 4638 Bezug nimmt (Mordek 1995, S. 639). Darüber hinaus gibt es Verweise auf Lesarten in diesem Codex, die mit ita v(etus/etustissimus) c(odex) bezeichnet werden. Daneben lassen sich weiterführende Hinweise, die u.a. auch auf die alte Foliierung Bezug nehmen (fol. 31r) oder auf Editionen, sowie Worterklärungen beobachten. Die einzelnen Texte werden teilweise mit arabischen Zahlen gezählt, so ist z.B. BK 254 Nr. 2 und BK 255 Nr. 6.

[Nicht transkribierter Text]
[fol. 4r] [1]
Incipiunt1* capitula quae acta sunt Anno quarto regni Domni karoli gloriosi regis domini hludouici imperatoris filii in Conuentu habito in villa quae dicitur colonia , quae etiam subscriptione eiusdem Principis et Episcoporum ac caeterorum fidelium Dei confirmata fuere consensu Vuarini et aliorum optimatum indictione sexta ·  
[BK 254 Prolog]
Sancta Ecclesia nauis more , vt de prioribus sęculis taceamus , ab initio suae institutionis pelagus sęculi huius diuersa qualitate actenus nobis moderante transegit : et2* modo tranquillitate grauis · Amodo autem procellae alicuius tempestate concussa , sed non vsquequaque demersa , quin potius excitato fidelium precibus christo suo gubernatore , salubri Libertatis securitate3* atque optata donata serenitate · vnde etiam in imparibus nostri orbis quae tempore diuae recordationis aui nostri et sanctae memoriae domni ac genitoris nostri aliquandiu fuerat pacis suauitate Laetata , inimico homine iuxta sanctum euangelium in agro dominico superseminante discordiae zizaniam in medio tritici , deo amatae caritatis adeo est diuersis atque aduersis vexata molestiis , vt non sine maxima difficultate respectu diuino et fidelium Dei amatorum solatio inter nos fratresque nostros pacificatio et paterni regni ex consensu diuisio , seu eiusdem sanctae ecclesiae4* , ac fidelis populi tantorum Laborum quantulacunque fieret respiratio · Processu vero temporis vt solet post · condensos aeris turbines nubium in pertranseundo remanere vestigia restiterunt fatemur in nobis et in viris ecclesiasticis necnon et in Reipublicae solatiatoribus huiusmodi materiae et Fomites [fol. 4v] dissensionum vt manifeste patesceret nos diuina gratia indigere vt omnes a contagio morbi pristini penitus exueremur qua praeuenti eramus , vt infirmitatem communem videre possemus · Quapropter venientes in vnum fideles nostri tam in venerabili ordine clericali , quam et illustres viri in nobili Laicali habitu constituti , et zelo Dei accensi , memores etiam fidet [!] quam ipsi et antecessores eorum nostris detulerunt praedecessoribus , ponentesque ante oculos dilectionem et fidelitatem , quam nobis post defunctionem patris Laudabiliter et continentissime seruarunt secundum quod legitur in litteris diuinitus inspiratis hortatus est alter alterum , immo omnes se inuicem vt cuncti vniuersum animi rancorem pro quocunque conceptum negotio a corde propellerent , et in Dei voluntate ac sanctae ecclesiae competenti veneratione seu nostra fidelitate seruanda , atque debito honore et regia potestate stabilienda5* et conseruanda , quin etiam sese in pacis concordia et vera amicitia copularent , quatenus diuinae clementiae placerent obnixius , et6* de regis de regni stabilitate et vtilitate possent tractare sublimius et suum atque totius populi communem profectum et tranquillitatem obtinerent propensius · Sicque Deo amabili atque Laudabili conuentu vnanimiter ac7* rationabiliter perpetrato nostrae mansuetudini suam deuotionem et actionem fidelissime suggesserunt8* · Nos autem tanta fidelium erga dominationem nostram subtiliter perspecta benignitate , vt causa pro sui merito exigebat , eis condignas gratiarum actiones tulimus , et nos nostramque potestatem eorum bonae conuenientiae per beniuolentiam in hoc facto , quod sine dubio ad praesentem et aeternam tendit salutem , sociam et comitem fore tota [fol. 5r] deuotione spoponderemus , abdicatis omnibus quantum patitur humana fragilitas9* , quae persona nostri regiminis ignorantia seu iuuentute aut necessitate contra conuenientem sibi salubritatem et , honestatem vsque modo egerat , aut alterius astu contraxerat Qua de re communiter inito consilio hoc scriptum fieri proposuimus , quod etiam manuum omnium nostrorum subscriptione roborandum decreuimus · In quo quae nobis nunc praecipue ad communem salutem et regni soliditatem atque omnium nostrum vtilitatem , immo plenissimam honestatem visa sunt pertinere conscripsimus , non Loquentes diuersarum immutatione personarum , vt modo regalis sublimitas , modo Episcopalis auctoritas , modo autem fidelium Loquatur commoditas , sed secundum Apostolum sub vno capite Christo , vt reuera vnus homo in vnius ecclesiae corpore , singuli autem alter alterius membra , quod prosit omnibus omnes vnanimiter vna voce Loquamur per eum , et in eo qui dixit · Non estis vos qui Loquimini , sed spiritus patris vestri , qui Loquitur in vobis ·  
1*
Am linken Seitenrand zwei Glossen: zum einen Anno christi DCCCXLIII und zum anderen De Con...atione Fidei et Regni et pie ac religiose inuen... in Regno ...
2*
Die ursprüngliche et-Ligatur wurde getilgt und mit einem ausgeschriebenen et überschrieben.
3*
korr. aus se[†]tute
4*
korr. aus [†]cclesiae
5*
korr. aus stabilien[†]
6*
Die ursprüngliche et-Ligatur wurde getilgt und mit einem ausgeschriebenen et überschrieben.
7*
korr. aus atque
8*
von anderer Hand korr. aus suggesserint
9*
Am linken Seitenrand die Notiz: ita v. c.
I  
[BK 254 c. 1]
De10* honore videlicet et cultu Dei atque sanctarum ecclesiarum quae auctore deo sub ditione et tuitione regiminis nostri consistunt · communiter domino mediante decernimus11* , vt sicut tempus beatae recordationis domini ac genitoris nostri excultae et honoratae atque rebus ampliatae fuerunt , salua aequitatis ratione ita permaneant , et quae a nostra liberalitate honorantur , atque ditantur , de cetero sub integritate sui seruentur et sacerdotes ac serui dei vigorem Ecclesiasticum , et debita priuilegia iuxta reuerendam auctoritatem obtineant · Eisdem vero regalis potestas et illustrium virorum strenuitas12* , seu rei publicae amministratores13* vt suum ministerium competenter exequi valeant , in omnibus rationabiliter14* et iuste concurrant · [fol. 5v]  
10*
Am linken Seitenrand eine Notiz: Hinc incipiunt capitula conuentus coloniensis in exemp. Bellou. vnde etiam excerpta in concil Meldensi ex hac (folgt getilgtes concil) synodo incipiunt To. 3. conc pag; 454.
11*
n korr. (?)
12*
it korr. (?)
13*
korr. aus amministrati[†]
14*
folgt getilgtes exequi valeant
II ·  
[BK 254 c. 2]
Honor etiam regius et potestas regali dignitati competens atque sinceritas et obtemperantia seniori debita , remota omni socordia et calliditate , seu qualibet indebita quorumcunque coniunctione contra honorem et potestatem atque salutem nostram siue regni soliditatem , nobis in omnibus et ab omnibus sicut tempore antecessorum nostrorum consueuerat exhibeatur · At si quis quaecunque contra nos et contra hanc pactam sinceritatem aliquid moliri manifeste cognouerit , si eum conuerti nequiuerit aperte prodat atque denotet , et sic consilio atque auxilio episcopalis auctoritas et fidelium vnanimitas vt noster honor et potestas regia inconuulsa permaneat , totis nisibus decertare , et adiuuare procuret  
III ·  
[BK 254 c. 3]
Qvia vero debitum esse cognoscimus , vt a quibus honorem suscipimus , eos iuxta dictum dominicum honoremus , volumus vt omnes fideles nostri certissimum teneant , neminem cuiuslibet ordinis aut dignitatis , deinceps nostro inconuenienti Libitu aut alterius calliditate , vel iniusta cupiditate promerito honore debere priuare , nisi iustitiae iudicio et ratione atque aequitate dictante , legem vero vnicuique competentem sicut antecessores sui tempore meorum praedecessorum habuerunt in omni dignitate et ordine fauente deo me obseruaturum perdono ·  
IIII ·  
[BK 254 c. 4]
Qvod vt facilius atque obnixius nostra auctoritas valeat obseruare omnes sicut in vestra bene memorabili conuenientia pepigistis , conseruare studebitis , immo etiam cuncti in postmodum sollicite praecauebunt15* , ne aliquis16* pro quacunque priuata commoditate , aut reicienda cupiditate , siue alicuius consanguinitatis vel familiaritatis seu amicitiae coniunctione nobis immoderatius [fol. 6r] suggerat , vel postulationibus , aut quolibet modo illiciat , vt contra iustitiae rationem et nostri nominis dignitatem ac regiminis aequitatem agamus ·  
15*
u1 korr. (?)
16*
quis korr. (?)
V ·  
[BK 254 c. 5]
Et si forte subreptum nobis quippiam vt homini fuerit competenter et fideliter prout sublimitati regiae conuenit , et necessitatibus subiectorum expedit vt hoc rationabiliter corrigatur , vestra fidelis deuotio ammouere curabit ·  
VI ·  
[BK 254 c. 6]
Tandem autem visum est nobis annectere , vt si quis hoc foedus concordiae salubris quod propter pacis caritatisque custodiam iniuimus · Et17* cyrographi virtute subscripsimus rebelli atque animo pertinaci inruperit , christiana dilectione ammoneatur , et ad inconuulsum caritatis vinculum conseruandum · Quod qui temptauerit corrumpere facilius poterit seipsum disrumpere , quam illud possit inrumpere iuxta monita diuina vt resipiscat hortetur , et si audierit , fiat de societate fideli omnibus gaudium · Si vero obaudire rennuerit , tunc pontificalis auctoritas et regalis sublimitas , atque in caritatis conexione18* persistentium magnanimitas secundum quod res et necessitas postulauerit ac ratio expetierit , seu qualitati personae conuenerit , zelum suae deuotionis feruentissime19* exerat , et quod inspirante deo agendum in omnem salutis et vtilitatis atque honestatis partem iudicauerit , inrefragabiliter agat ·  
17*
iniuimus . Et wohl von anderer Hand korr. aus nummus et. Das im Schriftspiegel stehende nummus wurde unterstrichen und ersetzt durch das am linken Seitenrand stehende iniuimus. Dabei hat sich der Korrektor zuerst verschrieben, dieses verschriebene Wort durchgestrichen und es nochmals neu daruntergesetzt.
18*
korr. aus comexione
19*
ss korr. (?)
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 14r] [13]
Sequentia20* capitula acta sunt apud Tolosam Ciuitatem anno quarto Regni domni karoli indictione VIta mense Iunio ; Antequam21* illa quae praecedunt facta fuerunt secus Teudonis villam et in Verno palatio , et in Beluaco ciuitate · Sed ideo ante illa posita sunt , quia et dignitate generalitatis , Et synodali praeminent22* auctoritate ·  
[BK 255 Prolog BK 255 c. 1]
Haec quae secuntur capitula , consulentes necessitati23* Episcoporum septimanię et subiectorum eis presbiterorum prouidentes possibilitati tractantes etiam sacri et iuste inrepraehensibilis ministerii honestatem , presbiterorum reclamatione commoniti moderamine mansuetudinis nostrae vsque ad diligentiorem tractatum synodi generalis decernimus · Episcopi nullam inquietudinem siue exprobrationem presbiteris aut aperte24* ingerendo , aut alia qualibet [fol. 14v] occasione machinando pro eo quod se ad nos hac vice reclamare venerunt inferant , quia Longa oppressio huiusmodi itineris eos fecit subire Laborem ·  
20*
Am linken Seitenrand die Jahresangabe: 843.
21*
korr. aus [†]ntequam
22*
korr. aus praeminenti
23*
ss korr. (?)
24*
korr. aus aprae
II ·  
[BK 255 c. 2]
Vt vnum modium frumenti et vnum modium hordei , atque vnum modium vini cum mensura quae publica et probata ac generalis seu Legitima per ciuitatem et pagum atque vicinitatem habetur , Episcopi a presbiteris accipiant , et frischingam sex valentem denarios , aut sex pro ea denarios et non amplius exigant , et si haec non accipiunt , accipiant si volunt pro his omnibus duos solidos in denariis , sicut in Toletano et Bracharense consensu , episcopi25* considerasse dicuntur ·  
25*
e korr. (?)
III  
[BK 255 c. 3]
Vt presbiteri qui prope ciuitatem quinque miliaria26* commanent per famulos suos praedictam dispensam reddi in ciuitate cui iusserit Ciuitatis Episcopus faciant · Qui autem longius ab vrbe commanent , statuant Episcopi Loca conuenientia per decanias sicut constituti sunt archipresbiteri27* , quo similiter et eadem propinquitate ceteri presbiteri per famulos suos debitam dispensam archipresbiteris aut Episcoporum ministris conuehant , et procurent Episcopi ne ministri illorum presbiteros dehonorent , aut pignora inhoneste tollendo vel Locationem pro receptione dispensae exigendo28* , sed cum gratiarum actione recipiant , quae presbiteri cum hilaritatis humanitate iuxta apostolum conferre debebunt · Quodsi ministri Episcoporum presbiteros dehonorauerint , dignam illis exinde episcopi castigationem exhibeant , Quoniam nisi fecerint , et ad nos iterum pro se presbiteri reclamauerint , motus nostros qui culpabilis repertus fuerit sentiet ·  
26*
miliaria von anderer Hand mit Einfügungszeichen ergänzt
27*
Über dem Wort ein durchgestrichener (Kürzungs-)Strich.
28*
x korr. (?)
IIII ·  
[BK 255 c. 4]
Vt in circuitione parochi episcopi29* de cetero singulos presbiteros per singulas tacendo30* euntes ecclesiolas sicut hactenus non praedentur , cum scriptum sit eosdem euangelizare debere non turpis31* lucri gratia , ne vituperetur ministerium sanctum · Sed considerent et denuntient Loca sibi et populo conuenientia , et illuc presbiteri quotquot [fol. 15r] possibilitas et moderatio prouiderit plebes suas adducant , et ibidem Episcopi praedicent , confirment et populi inquirant ac corrigant · Iterum autem quia dominica voce datur Licentia qui euangelium annuntiant vt de euangelio viuant , licet Paulus apostolus nihil horum fuerit vsus , presbiteri tale coniectum faciant , vt et Episcopi solatium habeant et ipsi non grauemur · Quod ita nobis fieri posse videtur , videlicet vt quattuor presbiteri ad Locum vbi quintus degit et episcopus residet plebes suas de quattuor partibus adducere studeant , et vnusquisque eorum decem panes et dimidium modium vini et frischingam de quattuor denariis et pullos duos et oua decem et modium vnum de annona ad caballos in32* subsidium benedictionis gratia praesentet Episcopo et similiter quintus in cuius domo episcopus residet faciat Haec amplius ab eo exigatur , nisi forte Ligna et vtensilia in opus ministerii accommodet · Quapropter Episcopus prouidebit ne domus aut sepes illius a ministris vastentur  
29*
Die eigentlich zusammengeschriebenen Wörter parochi und episcopi werden durch einen senkrechten Strich getrennt.
30*
Das Wort ist unterstrichen. Am linken Seitenrand die Notiz: ita v. c.
31*
folgt getilgtes q
32*
korr. aus ad
V ·  
[BK 255 c. 5]
Vt semel in anno Episcopi hanc circumitionem tempore congruo faciant , et si amplius ministerium suum per diocesim facere voluerint , hanc tamen dispensam non amplius quam semel a presbiteris per annum accipiant ·  
VI  
[BK 255 c. 6]
Quod et si circumitionem in salutem et necessitatem populi quacunque de causa dimiserint , a presbiteris nec hanc dispensam , neque praetium illius exigant , neque aliis aut suis domesticis aut amicis exigenda concedant , et quando circumierint ,33* Et34* in domo presbiteri resederint , non sub occasione affligendi presbiteros immoderate et non necessarie numerum famulorum adducant , neque vicinos ad pastum incongrue conuocent · Quod et si cum caritate vocare voluerint faciant , sed non amplius a presbiteris vel sub occasione vel alio quolibet modo quam statutum est exigant neque paraueredos35* aut alias exactiones tollant · [fol. 15v]  
33*
circumierint , korr. aus circumierin[†]
34*
E korr. (?)
35*
Am linken Seitenrand die Notiz: ita v. c ... paraueredus.
VII ·  
[BK 255 c. 7]
Vt Episcopi parochias presbiterorum propter inhonestum et periculosum Lucrum non diuidant , sed si necessitas populi exegerit vt plures fiant ecclesiae , aut statuantur altaria , cum ratione et auctoritate hoc faciant , scilicet vt si longitudo aut periculum aquae vel siluae aut alicuius certae36* rationis vel necessitatis causa poposcerit vt populus et sexus infirmior mulierum videlicet vel infantum aut etiam debilium imbecillitas , ad ecclesiam principalem non possit occurrere , et non est sic Longe villa37* vt presbiter illic sine periculo ad tempus et congrue non possit venire , statuatur altare , et si ita populo complacet et commodum fuerit ne sine ratione scandalizetur paroechia maneat indiuisa ; Sin autem praefatae causae postulauerint , et populus non conductus neque cupiditate vel inuidia excitatus , sed rationabiliter acclamauerit , vt ecclesia illis fieri et presbiter debeat ordinari hoc Episcopi Episcopaliter teste deo in conscientiae puritate cum ratione et auctoritate sine intentione turpis Lucri mature consilio Canonico tractent , et vtilitati ac saluti subiectae plebis , quaeque agenda sunt peragant et secundum quod substraxerint cuilibet presbitero de paroechia , de dispensa quoque debita ab illo minus accipiant et alteri qui quod diuiditur a paroechia suscipit sub hac eadem mensura imponant ·  
36*
korr. aus [†]
37*
v korr. (?)
VIII ·  
[BK 255 c. 8]
Vt Episcopi sub occasione quasi auctoritatem habeant canonum · his constitutis excellentiae nostrae nequaquam resultent aut neglegant sed potius Canones vt intellegendi sunt intellegere et in cunctis obseruare procurent · Quia si aliter fecerint , omnimodis aequaliter canones fidelium decimis38* agendum statuant [fol. 16r] et qualiter intelligi ac39* obseruari cum mansuetudinis nostrae decreto debeant synodali diiudicatione et nostra regia auctoritate docebuntur  
38*
folgt getilgtes agedum
39*
korr. aus et
VIIII ·  
[BK 255 c. 9]
Vt Episcopi synodos a presbiteris nisi sicut docet auctoritas canonum duos scilicet , et per tempora constituta non exigant · Sed et in eisdem synodis non per occasionem , sed per veritatem40* ministerii sui teste Deo ad quod constituti sunt presbiteros et tractent et teneant et absoluant  
40*
folgt getilgtes mi
Haec41* quae secuntur capitula acta sunt quando tres reges fratres hlotharius scilicet hludouuicus et karolus simul conuenerunt secus municipium Treiectum in loco qui dicitur Marsna · Anno dominicae incarnationis octingetesimo quadragesimo septimo , mense febroario , quae etiam capitula singulorum annuntiationes secuntur ·  
[BK 204 Abschnitt A c. 1]
De pace et concordia atque vnanimitate trium fratrum et regum inter se , et quod verissimo et non ficto karitatis vinculo sint vniti , Et vt nullus deinceps scandalorum inter eos occasiones serere possit ·  
41*
Am linken Seitenrand die Notiz: Ex fol. 163.
[BK 204 Abschnitt A c. 2]
Vt ipsi mutuo sibi auxilientur , et contra Dei sanctęque Ecclesiae ac suos inimicos secundum oportunitatem temporis inuicem adiuuent ·  
[BK 204 Abschnitt A c. 3]
Vt nemo per quamlibet cupiditatem Leges pacis in cuiuslibet eorum regno euellere praesumat , quodsi facere praesumpserit , communem ab eis vltionem incurrat ·  
[BK 204 Abschnitt A c. 4 BK 204 Abschnitt A c. 5]
Vt Ecclesiae per omne eorum regnum pristinam dignitatem [fol. 16v] honoremque retineant , et quicquid superstite domno hludouuico42* imperatore iure Legitimo possederunt , absque vlla diminutione recipiant · Vt singulis eorum fidelibus talis Lex conseruetur qualem temporibus priorum regum , et pręcipue aui patrisque eorum habuisse noscuntur , si tamen et ipsi pristinam fidem erga ipsos conseruent ·  
42*
korr. aus [†]ludouuico
[BK 204 Abschnitt A c. 6]
Vt rapinae et depraedationes quae quasi iure Legitimo hactenus factae sunt , penitus interdicantur et nemo se impune posthac eas praesumere posse confidat43* ·  
43*
korr. aus confi[†]
[BK 204 Abschnitt A c. 7]
Vt in singulis partibus regni missi idonei constituantur , qui querelas pauperum et oppressiones , siue quorumcunque causas examinare , et secundum Legis aequitatem valeant diffinire , et si ab vno in aliud regnum huiusmodi praesumptores confugerint , ibi similiter opprimantur ·  
[BK 204 Abschnitt A c. 8]
Vt nullus in omni eorum regno deinceps raptum facere praesumat , aut si fecerit , Legaliter puniatur ·  
[BK 204 Abschnitt A c. 9]
Vt regum filii Legitimam hereditatem regni secundum diffinitas pręsenti tempore portiones post eos retineant , et hoc quicunque ex his fratribus superstes fratribus fuerit consentiat , si tamen ipsi nepotes patruis obedientes esse consenserint  
[BK 204 Abschnitt A c. 10]
Vt44* Legati ad ducem Brittonum mittantur , qui de communi erga eos obseruatione pacis eum commoueant ·  
44*
Am linken Seitenrand die Notiz: Asser (wohl korr. aus Aser) in vita Aelfredi (erstes e eventuell korr.) regis Anglsax.
[BK 204 Abschnitt A c. 11]
Vt similiter ad regem Nordmannorum Legati mittantur , qui eum contestentur , quod aut pacem seruare studebit , aut communiter eos infensos habebit ·  
Annuntiatio domni hlotarii  
[BK 204 Abschnitt B]
Nobis ex45* fratribus nostris visum fuit vt ad Dei voluntatem querendam46* , qualiter sancta Ecclesia recuperata esse possit et pacem et nos et vos et iste populus christianus habere possimus · Nos simul coniungeremur47* sicut nunc fecimus , et sic simus inter nos sicut fratres per rectum esse debent [fol. 17r] Et pro certo illud sciatis , quia gratias deo sic sumus48* et sic permanere adiuuante Deo inante volumus et in consilio et in auxilio vnusquisque erga alterum parati sumus adiutorium ferre sicut fratres in Dei voluntate et communi profectu facere debent in quibuscunque potuerimus  
45*
Über dem Wort steht ... et.
46*
e1 korr. (?)
47*
korr. aus coniungeremus
48*
korr. aus s[†]mus
Annuntiatio domni hludouici  
[BK 204 Abschnitt C c. 1]
Sciatis quia fratres nostri et nos nostros missos ad communem nepotem nostrum in49* Aquitaniam mittimus , et ei tales comitatus designatos mandamus , in quibus ipse cum suis interim sufficienter esse possit , et fideles dilecti fratris nostri karoli de illo regno pacem habere possint vsque dum inde nepos noster ad communem placitum nostrum veniat · Ad quod cum tali securitate a nobis accepta eum venire mandamus , vt sanus venire et sanus stare , et sanus reuerti quantum illum deus saluare voluerit possit , et si tunc nostrum consilium audire voluerit volumus cum Dei adiutorio et vestro consilio considerare quomodo melius secundum communem profectum et vtilitatem inante esse possit , et si nostrum consilium audire voluerit , tunc sicut melius cum Dei adiutorio et vestro consilio inuenire poterimus exinde agere volumus ·  
49*
in von anderer Hand mit Einfügungszeichen ergänzt
[BK 204 Abschnitt C c. 2]
Sciatis etiam quia similiter missos nostros ad Brittones mittimus , et illos ad communem profectum et pacem hortamur , qui si audierint aut non audierint , cum Dei adiutorio et vestro consilio exinde etiam facere volumus ·  
[BK 204 Abschnitt C c. 3 BK 204 Abschnitt C c. 4]
Sciatis quia communiter missos nostros ad Nordmannos pro pace accipienda mittimus · Sciatis etiam quia dilectus frater noster50* Hlotharius missos suos ad vos homines transmittit , qui vsque modo in contrarietatem dilecti fratris nostri karoli fuerunt , et illis mandat vt per nullum ingenium inante sicut de Dei et sua gratia gaudere volunt nullius et fidelium eius [fol. 17v] contrarietatem aliquid faciant ·  
50*
folgt getilgtes h
[BK 204 Abschnitt C c. 5 BK 204 Abschnitt C c. 6]
Sciatis quia volumus vt res Ecclesiarum in cuiuscunque regno caput fuerit , tam de episcopatibus , quam de abbatiis sine vlla contradictione rectores ipsarum ecclesiarum sicut tempore domni ac genitoris nostri fecerunt illas possideant · Similiter et de Episcopatibus et monasteriis vbicumque in nostro communi regno aliter est modo quam debeat , volumus vna cum Dei adiutorio illud emendare vt Ecclesia Dei suum honorem debitum habere possit , et populus suam Legem et iustitiam habeat  
Annuntiatio karoli  
[BK 204 Abschnitt D c. 1]
Sciatis quia dilecti fratris nostri et nos communiter placitum nostrum ad missam sancti Ioannis apud Parisium51* condictum habemus vbi De istis quae illi modo dixerunt et ceteris quae ad Dei voluntatem et nostrum ac vestrum commune[m] profectum inuenire potuerimus consideremus , et vna cum Dei adiutorio ad effectum perducamus et volumus vt abhinc inante vbicunque vnusquisque fuerit cum pace consistat , et ad illud placitum cum pace vnusquisque veniat , quia in istis miseriis et rapinis vsque modo multum Deum offendimus , vnde nobis Dei misericordiam depraecari satis necessarium esse cognoscimus  
51*
gek. Paris
[BK 204 Abschnitt D c. 2 BK 204 Abschnitt D c. 3 BK 204 Abschnitt D c. 4 BK 204 Abschnitt D c. 5]
Volumus etiam vt vnusquisque Liber homo in nostro regno seniorem qualem voluerit in nobis et in nostris fidelibus accipiat · Mandamus etiam vt nullus homo seniorem suum sine iusta ratione dimittat , nec aliquis eum recipiat , nisi sicut tempore antecessorum nostrorum consuetudo fuit , Et volumus vt sciatis quia nos fidelibus nostris rectum consentire volumus , et similiter vos ac ceteros fideles vestros ammonemus , vt vos vestris hominibus rectum consentiatis Et contra rationem illis non faciatis et volumus vt cuiuscunque nostrum homo in cuiuscunque regno sit cum seniore suo in hostem vel aliis suis vtilitatibus pergat , nisi talis regni inuasio quam Lantuueri52* dicunt quod absit acciderit , vt omnis populus illius regni ad eam repellendam communiter pergat [fol. 18r]  
52*
Der Wortteil -uueri ist unterstrichen und am linken Seitenrand steht die Notiz: uuveri Landguerre Guerre contre le pais.
Haec quae secuntur Capitula acta sunt anno DCCCLI incarnationis dominicae quando tres fratres Reges HLotharius scilicet hludouuicus et karolus secus municipium Treiectum penes Locum qui dicitur Marsna iterum conuenerunt et consultu Episcoporum et ceterorum fidelium eadem capitula subscripserunt manibus propriis et inter se ac inter fideles suos perpetuo se conseruaturos promiserunt · Quae Capitula singulorum in populo Annuntiationes secuntur  
I ·  
[BK 205 Abschnitt A c. 1]
VT omnium praeteritorum malorum et contrarietatum53* et suplantationum54* ac malarum machinationum atque molitionum seu nocumentorum in inuicem actorum abolitio ita inter nos et apud nos fiat et a nostris cordibus penitus auellatur cum omni malitia et rancore , vt nec in memoriam ad retributionem duntaxat mali vel contrarietatis atque exprobrationis seu improperii de cetero exinde quiddam veniat  
53*
folgt getilgtes et
54*
pl korr. (?)
II ·  
[BK 205 Abschnitt A c. 2]
Vt cum tanta Domino cooperante inter nos verae caritatis benignitas abhinc inante maneant de corde puro et conscientia bona et fide non ficta , sine dolo et simulatione , vt nemo suo pari suum regnum aut suos fideles vel quod ad salutem siue prosperitatem ac honorem regium pertinet discupiat aut forsconsiliet , aut per occultos susurrones Libenter composita mendacia seu detractiones acceptet  
III ·  
[BK 205 Abschnitt A c. 3]
Vt vnusquisque fideliter suum parem vbicunque necessitas illi fuerit et ipse potuerit aut per se aut per filium , aut per fideles suos et consilio et auxilio adiuuet , vt regnum fidele prosperitatem atque honorem regum debite valeat obtinere , et veraciter vnusquisque erga alterum certatim demonstret , quia in fratris sui aduersitate si euenerit fraterno modo contristatur ,55* et in prosperitate [fol. 18v] illius Laetatur , et talem fidem sicut inter nos modo abhinc inantea conseruaturos confirmatum habemus , sic vnusquisque infantibus fratris sui si obierit , qui superfuerit conseruabit  
55*
folgt getilgtes et
IIII ·  
[BK 205 Abschnitt A c. 4]
Et quia per vagos et tyrannica consuetudine inreuerentes homines pax et quies regni perturbari solet volumus , vt ad quemcunque nostrum talis venerit , vt de his quae egit rationem et iustitiam subterfugere non possit · Nemo ex nobis illum ad aliud recipiat vel retineat , nisi vt ad rectam rationem et debitam emendationem perducatur , et si rectam rationem subterfugerit , omnes in commune in cuius regnum venerit illum persequamur , donec aut ad rationem perducatur , aut de regno deleatur ·  
V ·  
[BK 205 Abschnitt A c. 5 BK 205 Abschnitt A c. 6]
Similiter et de eo agendum est , qui pro aliquo capitali et publico crimine a quolibet Episcopo corripitur , aut ante excommunicationem crimen faciens regnum , et regis nomen mutat ne debitam poenitentiam suscipiat , aut susceptam Legitime peragat · Interdum etiam incestam propinquam suam aut sanctimonialem vel raptam siue adulteram quam illic ei non Licebat habere fugiens secum ducit · hic talis cum Episcopus ad cuius curam pertinebit nobis notum fecerit diligenter perquiratur , ne morandi vel Latendi Locum in regno aliquis nostrum inueniat , et Dei ac nostros fideles suo morbo inficiat , sed a nobis vel per ministros reipublicae56* constringatur , et vt simul cum diabolica praeda quam secum duxit ad Episcopum suum redeat , et de quocunque crimine publico debitam poenitentiam suscipiat , aut susceptam vt Legitime peragat compellatur et nostri fideles vnusquisque in suo ordine et statu veraciter sint de nobis securi , quia nullum abhinc inante contra Legem et iustitiam vel auctoritatem ac iustam rationem aut damnabimus aut dehonorabimus aut opprimemus vel indebitis machinationibus57* affligemus , et illorum scilicet veraciter nobis fidelium communi consilio secundum Dei voluntatem et commune saluamentum ad restitutionem sanctae Dei58* Ecclesiae et statum regni et ad honorem regium atque pacem populi commissi nobis pertinenti assensum prębebimus in hoc vt illum non solum [fol. 19r] non sint , nobis contradicentes et resistentes ad ista exequenda verum etiam si sic sint nobis fideles et obedientes ac veri adiutores atque cooperatores vero consilio et sincero auxilio ad ista peragenda quae praemisimus , sicut per rectum vnusquisque in suo ordine et statu suo principi et suo seniori esse debet  
56*
gek. reipub
57*
von anderer Hand korr. aus inclinationibus
58*
folgt getilgtes Ecl
VII ·  
[BK 205 Abschnitt A c. 7]
Vt sic simul coniuncti et nos fratres ad inuicem et nos cum fidelibus nostris et fideles nostri nobiscum , et omnes simul cum Deo nos59* reconiungamus , et vt nobis sit propitius , illi pro deuoto munere offeramus , vt vnusquisque omnium nostrum60* absque propria excusatione vel iustificatione recognoscamus in quibus aut singillatim , aut communiter contra illius mandata et decreta suorum sanctorum fecimus et consensimus in ordine Ecclesiastico et statu regni , et per singula in medium illa producamus , et nemo nostrum suo aut amico aut propinquo aut confoederato , Immo nec sibi ipsi sęculariter parcat , vt spiritaliter et salubriter parcere possit · Quin sicut praemisimus in praecedenti capitulo vero consilio et sincero auxilio illa in commune certatim emendare totis viribus procuremus quam citius rationabiliter poterimus  
59*
folgt getilgtes simul
60*
m korr. (?)
VIII ·  
[BK 205 Abschnitt A c. 8 BK 205 Abschnitt A Epilog]
Et si aliquis de subditis in quocunque ordine et statu de hac conuenientia exierit aut se retraxerit , vel huic communi decreto contradixerit seniores cum61* veraciter fidelibus suis haec secundum dei voluntatem et legem ac iustam rationem velit aut nolit ille qui diuino consilio et decreto et huic conuenientiae resistens et contradicens fuerit exsequantur · Quod si aliquis de senioribus de hac conuenientia exierit aut se retraxerit , vel huic communi decreto quod absit contradixerit , cum plures seniorum nostrorum fideles et regnorum primores in vnum conuenerint eorum qui haec obseruauerint , seniorum consilio et Episcoporum iudicio ac communi consensu qualiter de eo qui debite ammonitus incorrigibilis perseuerauerit agendum sit , fauente domino decernetur ; et vt obnixius suprascripta capitula a nobis auxiliante domino inuiolabiliter obseruentur , et nos [fol. 19v] illa obseruaturos certius credatur , manibus propriis eadem subter firmauimus ·  
61*
m korr. (?)
VIIII ·  
[BK 205 Abschnitt B]
Volumus vt vos62* sapiatis , vt quid noster aduentus hic fuerit Venimus hic , vt simul adiuuante Deo cum fidelibus nostris de Dei voluntate et statu sanctae Ecclesiae ac regni et communi nostro ac vestro profectu consideraremus sicut et fecimus , et gratias Deo simus63* inde sic adunati et nos ad inuicem , et cum fidelibus nostris sicut nos recognoscimus , quia et infra regnum et extra regnum per marcas64* nostras nobis est necessarium ·  
62*
korr. aus nos
63*
korr. aus simul
64*
korr. aus m[†]rcas
Annuntiatio Hludouici ·  
[BK 205 Abschnitt C]
Sicut meus frater65* nobis dicit , magna necessitas est nobis et isti populo christiano qui nobis est a Deo commissus vt nos ad inuicem sic concordes et vniti simus quomodo Dei voluntas est , et verae66* fraternitati conuenit , quod vsque modo postquam Deus istud regnum in manus nostras post patrem nostrum misit per omnia sicut necessitas fuerat non fuimus , et ideo tanta Deo contraria et nobis ac67* vobis impedimentosa acciderunt , et quia modo domino adiuuante sic sumus vnanimes sicut per rectum esse debemus , sciatis , quia vnusquisque nostrum paratus est , vt suum fratrem68* vbicunque necessitas fuerit et infra patriam et foris patriam , aut per se ipsum aut per infantem vt fideles suos et consilio et auxilio sic adiuuet sicut frater fratri per rectum facere debet  
65*
frater mit Einfügungszeichen ergänzt
66*
korr. aus f
67*
korr. aus et
68*
f korr. (?)
Annunciatio karoli  
[BK 205 Abschnitt D BK 205 Epilog]
Sciatis quia et nos et fideles nostri veraciter recognoscimus quia partim necessitate , partim indebita69* voluntate sicut meus frater hludouuicus vobis dixit multa acciderunt in isto70* regno , quae nobis necesse non fuerat · Et sciatis quia [fol. 20r] nunc gratias Deo adunati sumus , et nos ad inuicem , et cum fidelibus nostris , vt vna cum Dei adiutorio , quanto melius et citius rationabiliter possumus procuremur , qualiter quae neglecta sunt emendata fiant , vt et deus sit propitius et ecclesiasticus71* ordo debitum honorem habeat , et regni nobis commissi prosperitas proueniat , et iste populus christianus pacem habeat et vobis Lex et iustitia conseruetur et vos nobis sicut antecessores vestri nostris antecessoribus fecerunt , debitum honorem et auxilium exhibeatis , et qualiter hoc consideratum et veraciter confirmatum manibus propriis habeamus hic vobis relegetur , et relecta sunt in conspectu totius populi suprascripta capitula  
69*
korr. aus i[†]debita
70*
in isto korr. aus misto
71*
l korr. (?)
VI ·  
[BK 258a c. 6]
Post72* haec gloriosissimus domnus rex karolus coram sacra synodo quendam diaconum Remensis Ecclesiae nomine Regamfridum impetiit quod praecepta falsa73* regio nomine compilasset , sicut ad eum quorundam suggestionibus et verisimilibus indiciis esset perlatum · Vnde quia putatum74* est quibusdam significationibus vt purgacionem75* sui isdem diaconus subterfugere voluisset , aliis aliter dicentibus ; Visum est omnibus in eodem sacro conuentu degentibus vt ab omni concilio illi interdiceretur ne a paroechia remensi quoquo modo praesumeret abscedere donec se ab illis quae ei impingebantur idoneum redderet , vel competenter satisfacere procuraret · Quod et omnibus singillatim Episcopis illi auctoritate Episcopali praecipientibus , ex diuino mandato est interdictum  
72*
Am linken Seitenrand stehen zwei Notizen. Zum einen von der Schreiberhand verfasst Du f. 170 / v. c. und dann folgende Notiz des Benutzers: In v. c. praecedentibus istis subiungitur synodus Suessionica que (wohl korr.) habetur T. 3. concil. pag. 469. sed multo diuersa (folgt etwas Getilgtes) in iis que sequntur.
73*
folgt getilgtes religio
74*
gek. pttum
75*
gek. purgacine
VII ·  
[BK 258a c. 7]
Septima actione eidem sacrae synodo idem Christianissimus Domnus rex karolus haec quae secuntur capitula proposuit , et consultu76* eorundem Episcoporum ea per regnum suum innotescenda , exercenda et conseruanda commonuit , praecepit et confirmauit  
76*
u2 korr. (?)
VIII ·  
[BK 259 c. 1]
Vt missi nostri per ciuitates et singula monasteria tam Canonicorum quam monachorum siue sanctimonialium vna cum Episcopo paroechiae vniuscuiusque in qua consistunt cum consilio etiam et consensu ipsius qui monasterium retinet , vitam inibi77* degentium et [fol. 20v] conuersationem inquirant , et vbi necesse est corrigant , et vbi desunt congruas officinas extruere iubeant , Et vbi sunt factae et per neglegentiam destructae instaurari praecipiant et victum ac potum et vestitum atque cetera necessaria pro qualitate et possibilitate Loci et inhabitantium necessitate ordinent et hospitalitatem superuenientium hospitum et receptionem pauperum ibidem disponant et ordinent , et thesaurum ac vestimenta seu Libros diligenter inbreuient , et breues nobis reportent · Imbreuient quid vnusquisque Ecclesiarum praelatus quando praelationem Ecclesiae suscepit ibi inuenerit , et quid modo exinde ibi minus sit vel quid et quantum sit superadditum · Numerum etiam canonicorum et monachorum siue sanctimonialium vniuscuiusque Loci describant et nobis referant , vt secundum qualitatem et quantitatem Loci cum consilio Episcoporum et fidelium nostrorum vbi minor numerus fuerit nostra auctoritate addamus vbi vero in discretione praelatorum superfuerit ad mensuram redigamus , et qualiter abbatiarum praelati et in Locis sacris inhabitantes de his quae missi nostri praeceperint obedierint , nobis diligentissime et capitulatim referre procurent ·  
77*
korr. aus mi††
II ·  
[BK 259 c. 2]
Vt missi nostri diligenter inuestigent per singulas paroechias simul cum Episcopo de monasteriis quae Deum timentes in suis proprietatibus edificauerunt , et ne ab heredibus diuiderentur parentibus et praedecessoribus nostris sub immunitatis defensione tradiderunt , et postea in alodum78* sunt , data vt describant , quae sint et a quo vel quibus in proprietatem data79* sunt , et nobis renuntiare procurent vt cum Episcopis et ceteris fidelibus nostris consideremus quid aequaliter inde secundum Dei voluntatem et nostram salutem agere debeamus · [fol. 21r]  
78*
in alodum korr. aus [†]
79*
folgt getilgtes est
III ·  
[BK 259 c. 3]
Vt missi nostri per singulas paroechias vna cum Episcopo paroechiae ipsius requirant de Capellis et abbatiolis ex casis Dei in beneficium datis qualis census inde exeat vt ecclesia de qua sunt exinde vestituram habere possit , et nobis renuntient vt hoc nostra auctoritate commendetur atque firmetur , et secundum qualitatem et quantitatem Loci clericos et Luminaria ibi ordinent et Loca restaurari faciant  
IIII  
[BK 259 c. 4]
Denuntiandum est omnibus et a missis80* nostris ordinandum vt omnes Ecclesiae et presbiteri sub immunitate ac priuilegio et ordinatione atque dispositione Episcoporum singularum paroechiarum in quibus consistunt secundum auctoritatem canonicam et capitularia domni karoli imperatoris aui nostri et pii Augusti hludouuici domni et genitoris nostri permaneant  
80*
a missis korr. aus [†]issis
V ·  
[BK 259 c. 5 BK 259 c. 6]
Vt missi nostri diligenter inuestigent cum Episcopo et praelatis monasteriorum et per fideles et strenuos viros in vnaquaque paroechia de rebus ecclesiasticis81* in alodem datis , et sicut euidentibus et veris indiciis ac auctoritatibus compererint diligenter a quo et quibus datae sunt , vel quantum exinde exit describant et nobis renuntient missi nostri expraesse et omni diligentia cum Episcopo et praelatis monasteriorum per singulas paroechias requirant de rebus vnde nonae et decimae solui debeant et non soluuntur , vt persolui ab eisdem res retinentibus faciant et si aliqua contradictio quae rationabilis videatur oborta fuerit describatur et praelatus ipsius casae Dei vnde res esse noscuntur , et ille qui eas detinet et nonam ac [fol. 21v] decimam soluere detrectat simul cum82* missis nostris ad nostram iubeatur venire praesentiam , vt tunc veritate comperta et diffinitione decreta , quod rationabiliter inuenerimus inde praecipiamus · Volumus etiam vt investigent missi nostri qualiter illi qui easdem res ecclesiasticas vnde decimae dantur siue non dantur illas saluas habeant et in casdiciis83* et in siluis custoditis vel si terrae aut mancipia inde perdita sint , vel aliquid huiusmodi , aut si familia oppressa sit contra legem et omnia per breues nobis renuntient nostri missi ·  
81*
korr. aus ecclesia[†]
82*
folgt getilgtes vestris
83*
Das Wort ist unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: ita v. c.
VII  
[BK 259 c. 7]
Vt missi nostri per singulas paroechias comitibus et reipublicae ministris ex banno nostro praecipiant ne malla vel placita in exitibus et atriis Ecclesiarum et presbiterorum mansionibus neque in dominicis vel festiuis diebus tenere praesumant , sed comes conuenientem Locum consideret et Inueniat , vbi stationem ad mallum tenendum constituat , quia nefas est ibi reos puniri , vbi respectu diuinae reuerentiae misericordiam consensu fidelium et decreto praedecessorum nostrorum consecuntur84*  
84*
t korr. (?)
VIII ·  
[BK 259 c. 8]
Vt missi nostri comitibus et omnibus rei publicae ministris firmiter ex verbo nostro denuntient atque praecipiant , vt a quarta feria ante initium quadragesimae , nec in ipsa quarta feria vsque post octauas paschae mallum vel placitum publicum nisi de concordia et pacificatione discordantium tenere praesumant · Similiter etiam a quarta feria ante natiuitatem domini vsque post consecratos85* dies obseruent , necnon et in ieiuniis quatuor temporum et in rogationibus simili obseruatione eosdem feriatos dies venerari omnimodis studeant ·  
85*
on korr. (?)
VIIII ·  
[BK 259 c. 9]
Vt missi nostri omnibus per singulas paroechias denuntient quia si episcopus aut ministri Episcoporum pro criminibus colonos [fol. 22r] flagellauerint cum virgis propter metum aliorum86* , et vt ipsi Criminosi corrigantur , cum tali discretione sine vlla occasione indebita sicut in synodo collocutum est , et vel inuiti poenitentiam temporaliter et corporaliter agant ne aeternaliter pereant , si seniores ipsorum colonum87* indigne tulerint , et aliquam vindictam inde exercere voluerint , aut eosdem colonos ne distringantur88* contendere praesumpserint , sciant quia et bannum nostrum component , et simul cum excommunicatione ecclesiastica harm[i]scaram89* durissimam sustinebunt ·  
86*
Die Wörter cum virgis propter metum aliorum sind unterstrichen und am linken Seitenrand steht: Caesarii Arelatensis vita.
87*
Der Wortteil -num ist unterstrichen und am linken Seitenrand steht: ... norum.
88*
korr. aus distingantur
89*
Am linken Seitenrand die Notiz: ita v. c.
X  
[BK 259 c. 10]
Vt missi nostri omnibus reipublicae ministris denuntient vt comes vel reipublicae ministri simul cum Episcopo vniuscuiusque paroechiae90* sint in ministeriis illorum , quando idem episcopus suam paroechiam circumierit , cum Episcopus eis notum fecerit , et quos per excommunicationem Episcopus adducere91* non poterit , ipsi regia auctoritate et potestate ad poenitentiam vel rationem atque satisfactionem adducant ·  
90*
e1 ergänzt
91*
korr. aus adduce[†]
XI  
[BK 259 c. 11]
Sciant etiam fideles nostri , quia concessimus in synodo venerabilibus Episcopis ne super beneficia Ecclesiastica vel praestarias , etiamsi Episcopus aut quilibet monasteriorum praelatus inrationabiliter petierit praecepta confirmationis nostrae nullomodo92* faciamus , et ideo ab inrationabili petitione se vnusquisque compescat  
92*
gek. nullomo
XII ·  
[BK 259 c. 12]
Vt missi nostri omnibus per illorum missaticum denuntient ne commutationes rerum vel mancipiorum quilibet praelatus earundem rerum Ecclesiasticarum sine Licentia vel consensu nostro facere praesumat neque mancipia Ecclesiastica quisquam nisi ad libertatem commutet · videlicet vt mancipia quae pro ecclesiastico dabuntur in Ecclesiae seruitute permaneant et Ecclesiasticus homo qui commutatus fuerit perpetua libertate fruatur ·  
[Nicht transkribierter Text]
[fol. 24r] [29]
DE his capitulis quae subsecuntur annuntiauerunt populo Domni reges hlotharius et karolus quando in ipso anno incarnationis Domini conuenerunt ad Valentianas per mensem Nouembrium [fol. 24v]  
Annuntiatio Domni hlotharii93*  
[BK 206 Abschnitt A c. 1]
De missis directis per regnum vt populus pacem et iustitiam habeat , de raptoribus , de praedatoribus , De Latronibus et aliis malefactoribus , et de omnibus iustitiis ·  
93*
Am linken Seitenrand die Notiz: sunt in exempl. Bello. et sequntur capitula ex synodo Suessionensi.
[BK 206 Abschnitt A c. 2]
Vt vbi missatici94* simul venerint , missi simul veniant , Et sic de vno regno in aliud fugerint simul eos constringant  
94*
Das Wort ist unterstrichen und am linken Seitenrand steht die Notiz: missiticum significare prouinciam in quam missi ius dicere debent patet ... fol. 24. quid autem hoc loco significet Missaticus. Nach der Notiz folgt ein Zeichen, das eventuell die Funktion eines Nota-Zeichens hat.
[BK 206 Abschnitt A c. 3]
Vt vbicunque fugerint illuc indiculus transmittatur vt comes illos distringat , aut cum alodo , aut per quodcunque95* potest vt illuc reueniat et emendet malum quod fecit ·  
95*
q1 korr. (?)
[BK 206 Abschnitt A c. 4 BK 206 Abschnitt A c. 5]
Vt missis commendetur vt faciant iustitias , et si non fecerint quod ipsi pergere debeatis , inuicem vos adiuuetis ·  
[BK 206 Abschnitt A c. 5]
Vt si necessitas alicui fuerit omnes sint parati , quomodo  
SEquitur Annuntiatio karoli gloriosi regis  
I  
[BK 206 Abschnitt B c. 1]
De annuntiatione Episcopali et de honore sacerdotum  
II  
[BK 206 Abschnitt B c. 2]
De reaedificatione Ecclesiarum et de nonis ac Decimis  
III  
[BK 206 Abschnitt B c. 3]
De obseruatione capitulorum domni Karoli et Domni HLudouuici de Ecclesiis ·  
IIII ·  
[BK 206 Abschnitt B c. 4]
De obseruatione pacis et cauenda rapacitate et oppressione rerum Ecclesiasticarum ac pauperum ·  
V  
[BK 206 Abschnitt B c. 5]
Quod nos cum consilio fidelium nostrorum ordinare volumus qualiter honeste et sine indigentia in curte nostra sicut antecesserunt nostri fecerunt viuere possimus et comites ac96* cęteros fideles nostros ammonemus vt ipsi sic suum esse et viuere ordinent · qualiter propter illorum necessitatem vicini eorum ac pauperes non opprimantur ·  
96*
c korr. (?)
VI ·  
[BK 206 Abschnitt B c. 6]
De concordia et mutuo adiutorio Episcopi , et comitum ad iustitias faciendas et diuinum ministerium exsequendum  
VII  
[BK 206 Abschnitt B c. 7]
De iustitiis per Episcopos et missos ac comites nostros de regno nostro studendis ·  
VIII  
[BK 206 Abschnitt B c. 8]
De raptis et coniunctione sanctimonialium atque propinquarum seu sponsarum aliorum , vt quod in praeterito actum est , secundum consilium et iudicium Episcoporum corrigatur et de cetero omnimodis caueatur · [fol. 25r]  
VIIII  
[BK 206 Abschnitt B c. 9]
Quodsi aliquid per necessitatem in Ecclesiis Dei , aut contra aliquem fidelium nostrorum fecimus , hoc quam citius potuerimus Libentissime emendabimus , et de cetero si aliquis apud nos parem suum nocere voluerit , hoc secundum consuetudinem antecessorum nostrorum diffinire volumus  
X ·  
[BK 206 Abschnitt B c. 10]
DE placito nostro , et de communi adiutorio contra Nortmannos , et de collocutione nostra fraterna ·  
Sequuntur Capitula quae in ipso anno et ipso mense Nouembrio Domnus karolus consultu fidelium suorum in siluatico97* edidit , et per regnum suum a missis suis annuntiari et obseruari praecepit , sed et missos suos sicut subsequitur per regnum suum ordinauit ·  
I  
[BK 260 Prolog]
In nomine sanctae et Indiuiduae Trinitatis karolus gratia Dei rex · Dilectis et fidelibus missis nostris per regnum nostrum constitutis salutem · Sicut vobis notum esse credimus cum dilectissimo fratre nostro hlothario apud Valentianas Locuti fuimus , et communi consilio cum fidelibus communibus considerauimus vt inter cetera98* sanctae Dei Ecclesiae et nostri principatus ac regni nobis a Deo commissi99* negotia necessaria de his quae subsequuntur vos specialiter ammoneremus , vt sicut hic descripta habentur vna cum Dei prout100* melius potueritis strenue exequi procuretis , et hoc praesentaliter necessarium opus sine aliqua dilatione vel excusatione sicut in missaticis101* coniuncti et deputati estis simul conueniatis , et hoc apud praeficiendum quantotius inchoetis et quantum vel qualiter inde factum habueritis vnusquisque vestrum sicut in missaticis constituti estis de vnoquoque missatico nobis ad colloquium quod in proximo cum fratribus nostris habebimus renuntiare procuret , Et si contigerit vt aliquis vestrum nostro seruitio vel infirmitate aut quacunque occasione detentus fuerit , pro hoc alii non dimittant vt commendata exequi non studeant , etiamsi vnus vacauerit a praedictis occasionibus ipse quantum Deus dederit , iussa perficere studeat [fol. 25v]  
97*
Am linken Seitenrand die Notiz: Siluac... siluacitus et Siluaticus.
98*
korr. aus c[†]tera
99*
commissi ergänzt
100*
Die Wortteile -um Dei p- sind unterstrichen und am linken Seitenrand steht: ita v. c.
101*
s3 korr. (?)
Ista denuntianda sunt populo a missis nostris  
[BK 260 Abschnitt A c. 1]
Nostri seniores sicut audistis parabolauerunt102* simul et considerauerunt cum communibus illorum fidelibus de Dei seruitio et sanctae Ecclesiae ac regni statu , et qualiter vos qui in regno consistitis pacem et iustitiam habere possitis103* et ordinauerunt missos per regnum illorum , qui in hoc decertent quantum Deus adiutorium dederit ·  
102*
Das Wort ist unterstrichen und am linken Seitenrand steht die Notiz: inde parler q...t antiqui paroler et parlen...t.
103*
korr. aus [†]ossitis
[BK 260 Abschnitt A c. 2]
Inter omnes iustitias quas ordinauerunt , vt vnusque [!] habeat · primo considerauerunt de honore Ecclesiarum Dei et orphanorum ac viduarum causis et de regalibus iustitiis · Tum maxime de raptoribus puellarum et viduarum causis et sanctimonialium , et de his qui presbiteros flagellare praesumunt , et qui presbiteros de ecclesiis sine Episcoporum consensu eicere vel recipere aut censum de manso , vel ex his quae domnus et genitor noster in suis capitularibus , ecclesiis in immunitate concessit exigere non timent , et qui censum de rebus ecclesiasticis ad ecclesias persoluere detrectant , vt firmiter inquirantur et acriter distringantur , et plena iustitia inde fiat secundum quod in capitularibus aui et patris illorum statutum habetur , et ipsi per certos fideiussores ad praesentiam illius in cuius regno tales inuenti fuerint perducantur , vt inde ipse commendet quid de tali homine fiat , qui nec Deum timet nec contra sanctos canones facere , nec Legem et praeceptum regium infringere pertimescit , salua censura Ecclesiastica , et Episcopalis poenitentiae vindicta  
III  
[BK 260 Abschnitt A c. 3]
Similiter et de collectis quas Theudisia lingua heriszuph appellat et de his qui immunitates infringunt et qui incendia et voluntaria homicidia , et assalituras in domos faciunt  
IIII ·  
[BK 260 Abschnitt A c. 4]
DE Latronibus autem commendauerunt vt missi omnibus denuntient in illa fidelitate quam Deo et regi vnusquisque et promissam habet , et in illa christianitate , qua pacem vnusquisque proximo seruare debet , vt sine exceptione alicuius personae nec pro amicitia , vel propinquitate , aut amore vel timore [fol. 26r] vllus Latronem celet , sed illum missis illorum manifestet , et ad capiendum illum adiutorium quantum potuerit quisque pręstet et per sacramentum hoc missi illorum firmare faciant , sicut tempore antecessorum illorum consuetudo fuit , et si aliquis missos illorum non obaudierit si regis104* homo fuerit , per fideiussores ad illius praesentiam perducatur · si autem alterius homo fuerit , senior cuius homo fuerit , regi illum praesentet  
104*
s korr. (?)
V ·  
[BK 260 Abschnitt A c. 5]
Commendauerunt etiam , vt si alicui denuntiatum fuerit , vt ad capiendum Latronem adiutorium praestet , aut aliquis sonum inde audierit , vt ad Latronem capiendum concurratur , et se inde retraxerit , vt ad hoc adiutorium non praestet , si Liber homo fuerit ob annum105* dominicum componat , et si colonus fuerit sexaginta ictus accipiat , et si Latro ibi occisus fuerit , qui eum occiderit Leudem inde106* non soluat , et nullus illi inde faidam107* portare praesumat · Quodsi quis facere praesumpserit , per certos fideiussores ad regis praesentiam perducatur ·  
105*
Die Wörter ob annum sind unterstrichen und am linken Seitenrand steht: ... bannum.
106*
folgt getilgtes s
107*
folgt getilgtes por
VI  
[BK 260 Abschnitt A c. 6]
Quicunque autem abhinc inante Latronem receperit , maxime autem illum qui forbannitus fuerit , vel qui illos quos missi nostri forbannierunt recepit , postquam forbanniti ab eisdem missis nostris fuerunt secundum quod constitutum est in capitularibus aui et patris nostri in Libro III · capitulo XXIII · si francus cum XIIcim · similibus francis iuret quod ipse Latronem eum fuisse non scisset , licet pater eius sit aut frater aut propinquus ·  
[BK 260 Abschnitt A c. 6]
Si hoc iurare non potuerit et ab alio conuictus fuerit quod Latronem in hospitio suscepisset , quasi Latro et infidelis iudicetur , quia Latro est , et infidelis est , noster et francorum , et qui illum suscepit similis est illi Si autem audiuit quod Latro fuisset , et tamen non scit pro firmiter108* [fol. 26v] aut iuret solus quod nunquam · eum audisset , nec per veritatem nec per mendatium Latronem , aut sit paratus si ille de Latrocinio euictus fuerit aut similiter damnetur  
108*
Die Wörter pro firmiter sind unterstrichen und am linken Seitenrand steht: ita v c.
VII ·  
[BK 260 Abschnitt A c. 7]
Vt quando missi nostri Latronem forbannierint , hoc et missis aliis et comitibus scire faciant , et si de vno transmissatico in alium fugerit , si in vicinitate venerint , per hoc missus qui eum forbannuit [!] non dimittat vt eum non persequatur et comprehendat , et si Longius fuerit missus in cuius missaticum fugerit , si alodum habuerit , illi tollat , et illum constringat , vt illuc velit nolit reddat reueniat , et ibi malum emendet , vbi illud perpetrauit Et si in alicuius villam fugerit , et ipsa villa eum contenderit , secundum quod in Capitularibus aui et patris nostri scriptum habetur109* , inde fiat  - - -110* et si necesse fuerit , vt iustitia non proteletur · Aduocato denuntietur vt ipsum latronem reddat , et eos qui eum contenderunt praesentet vt debitam disciplinam inde sustineant , et emendationem inde congruam faciant · Quodsi facere neglexerit vsque ad secundam vicem bannum dominicum inde componat , et sic per fideiussores ad praesentiam eorum deducatur , vt et de illo et de contradictoribus et de ipso Latrone secundum quod causa coniacuerit111* decernatur , vt ceteri metum habeant  
109*
Die Passage von quod in ... habetur ist unterstrichen und am linken Seitenrand steht: s. v. c.
110*
Nach diesem Wort ist der Rest der Zeile freigeblieben. In der Vorlage, Paris Lat. 4638 fol. 180r, ist an dieser Stelle ebenfalls eine Lücke, die mit einem require-Vermerk versehen wurde.
111*
Der Wortteil conia- ist unterstrichen und wurde mit einem Kreuz über der Zeile versehen. Am linken Seitenrand steht, ebenfalls mit einem Kreuz markiert: conia ita v. c.
VIII  
[BK 260 Abschnitt A c. 8]
Hoc etiam commendauerunt seniores nostri vt si huiusmodi malefactores sicut praediximus de vno regno in aliud fugerint , similiter missi illius de cuius regno fugerit ad alios missos nullo regno vbi fugit notum faciant , et illi missi eos constringant , vt ad illud regnum et ad illos missos reueniant , vt ibi distringi possint , vbi malum fecerunt [fol. 27r]  
[BK 260 Abschnitt A c. 9]
De aduenis qui oppressione nortmannorum vel Britanorum in partes istas regnorum confugerunt statuerunt seniores nostri vt a nullo reipublicae ministro quamcunque violentiam vel oppressionem aut exactionem patiantur , sed liceat eis conductum suum quaerere et habere , donec aut ipsi redeant ad Loca sua aut seniores eorum eos recipiant · Quod qui inuentus fuerit ex rei publicae112* ministris aut aliis quibuslibet contra hoc pietatis pręceptum facere aut fecisse , bannum dominicum exinde componat  
112*
Die beiden Wörter rei publicae sind eigentlich zusammengeschrieben, wurden aber durch einen Strich getrennt.
X  
[BK 260 Abschnitt A c. 10]
Vt omnibus denuntietur qualiter cuncti sint praeparati ad quamcunque necessitatem imminentem vt secundum consuetudinem prout necessitas euenerit ad dei seruitium et illorum atque ad defendendam Ecclesiam et regnum omnes sint praeparati ·  
XI ˙  
[BK 260 Abschnitt A c. 11]
Capitula autem aui et patris nostri quae in praescriptis commemorauimus , qui ex missis nostris non habuerint et eis indiguerint vt commissa per illa corrigere possint , sicut in eisdem capitulis habetur , de Scrinio nostro , vel a Cancellario nostro accipiant vt rationabiliter et Legaliter cuncta corrigant et disponant  
XII ·  
[BK 260 Abschnitt A c. 12]
Vt vnusquisque missus in suo missatico prouisionem habeat , vt si aliquis de nostris fidelibus per missaticum transierit , aut ibi consistens vel commanens , rapinas vel depredationes , aut alia illicita fecerit de quibus Deus offendi solet , et populus pro oppressione gemere quatenus hoc subtiliter et veraciter inuestiget et nobis renuntiet , qualiter nos inde sic ordinemus , vt nec ipsum nec alium hoc agere delectet ·  
XIII  
[BK 260 Abschnitt A c. 13]
Vt missi in illorum missaticis curam habeant ne homines nostri aut alii quilibet vicinos suos maiores vel minores tempore aestatis quando ad herbam suos caballos mittunt , vel113* tempore hiemis quando marascalos illorum ad fodrum dirigunt , vicinos maiores vel minores depraedentur et si egerint , hoc etiam vt praediximus veraciter missi nostri inuestigent et nobis renuntient [fol. 27v] vt in seniore hoc sic emendemus quatenus homines suos in potestate habeat , et contenti sint debitis , et indebita iniuste non appetant ·  
113*
folgt getilgtes hie
Istud114* sacramentum iurabunt franci homines  
[BK 260 Abschnitt B]
Ego ille115* assalituram illud malum quod siach vocant vel tesceiam non faciam , nec vt alius faciat consentiam , et si sapuero qui hoc faciat non celabo , et quem scio qui nunc Latro aut scachcator est vobis missis dominicis non celabo vt non manifestem · si116* me deus adiuuet et istae reliquiae ·  
114*
Am linken Seitenrand steht die Notiz: desunt in bellouacens. cod usque ad hanc notam ... pag / ...
115*
gek. ill
116*
Das Wort ist unterstrichen. Über dem Wort steht ein Minuskel-c, das aber dann durchgestrichen wurde. Am linken Seitenrand steht von der Hand des Benutzers: ... sic.
Istud sacramentum iurabunt Centenarii  
[BK 260 Abschnitt C]
Ego117* ille118* assalturam illud malum quod scah vocant vel tesceiam non faciam nec vt alius faciat consentiam , et si sapuero qui hoc faciat non celabo , vt non manifestem , et de francis hominibus in isto comitatu et in meo ministerio commanentibus nullum recelabo quantum recordari potuero , vt per breuem vobis missis dominicis non manifestem si119* me deus adiuuet et istae reliquiae  
117*
Am linken Seitenrand steht auf Höhe dieser Zeile: ita v. c.
118*
gek. ill
119*
Das Wort ist unterstrichen. Über dem Wort steht ein Minuskel-c. Am linken Seitenrand steht von der Hand des Benutzers: ... sic.
Missi120* autem et pagi per missaticos qualiter fuerunt tunc ordinati ·  
[BK 260 Abschnitt D c. 1]
Hincmarus121* Episcopus , Ricuimus , Engilscalchus missi in Remitiano , Vonriso122* , Stadiniso123* , Pertiso , Barriso , Camiziso , Catalaunio , Virtudiso , Bagensoniso , Tardaniso ·  
120*
Am linken Seitenrand die Glosse: Anno DCCCLIII. sub Carolo Caluo.
121*
Am linken Seitenrand (und teilweise interlinear) werden hier und im Folgenden die lateinischen Ortsbezeichnungen des Textes jeweils durch die französischen Namen aufgelöst. Dabei wird überwiegend blockweise vorgegangen, wobei diese Blöcke arabisch durchgezählt oder mit zwei Strichen markiert sind, die jeweils als Verweiszeichen fungieren.
122*
korr. aus Vonri[†]o
123*
korr. aus [†]tadiniso
[BK 260 Abschnitt D c. 2 BK 260 Abschnitt D c. 3]
Pardulus Episcopus , Altmarus , Leodacrus missi in Lauduniso , Portiano , Suessonico , Vrciso , et Vadiso Immo Episcopus , Adalardus abba , Vualtraudus124* Odelricus missi in nouiomiso , Vermendiso , Aderoso , Curtriciso , FLandra , Comitatibus , Engilramni et in Comitatibus Vuatcaudi ·  
124*
d korr. (?)
[BK 260 Abschnitt D c. 4 BK 260 Abschnitt D c. 5]
Folcuinus Episcopus Adalgarius , Engiscalcus et125* Berengarius missi In Comitatu Berengarii Engicalchi , Gerardi et in Comitatibus heginarii · Hludouuicus abba , Yrminfridus Episcopus , Engiluuinus , Gorselmus missi in parisiaco , Molciano , Siluanectensi , Vircasino , Beluacense , et Vindoiliso ·  
125*
korr. (?)
[BK 260 Abschnitt D c. 6]
Paulus Episcopus , hilmeradus Episcopus , Herloinus , Hungarius missi in Rotinense Bellau · Vuitnau · Pontiu · Ambianense · [fol. 28r]  
[BK 260 Abschnitt D c. 7]
Eirardus Episcopus , Teodericus abba , herloinus , hardoinus126* missi in Aprincato , Constantino , Bagasino , Coriliso , et lingua127* Saxonia , et harduini , Oxiniso et in Lisuino  
126*
i korr. (?)
127*
n korr. (?)
[BK 260 Abschnitt D c. 8]
Dodo Episcopus , Herotbertus128* et osbertus missi in Cinnomaniuo129* , Andegauensi atque Turonico , Corboniso et Sagiso  
128*
t1 korr. (?)
129*
korr. aus Cinnoman[†]
[BK 260 Abschnitt D c. 9]
Bernardus130* Episcopus et hrodulfus et Heinricus abba missi in blesiso , Aurelianensi Vindusniso , Caretino , Pincesiso131* Madreciso ·  
130*
Der Absatz hier folgt unmittelbar auf den vorhergehenden, ist aber mit einem markanten Paragraphenzeichen abgetrennt.
131*
korr. aus Pinsesiso
[BK 260 Abschnitt D c. 10]
Vuenilo Episcopus , Odo et donatus missi in pago senonico , Trecasino , Vuasteniso , Miliduniso , Moruiso , Prouiso , et in tribus Arcisisis et in duobus Brionicis ·  
[BK 260 Abschnitt D c. 11]
Teutboldus Episcopus , Ionas Episcopus , Isembardus et Abbo abba , daddo missi in Comitatibus Milonis et in Comitatibus Isembardi , Augustiduno scilicet , Matisconense , Diuionense132* Cabillone , Hatuarus et intarnedriso [!] et in Belniso , et in dusmiso comitatu attelae , et in Comitatu Romoldi ·  
132*
korr. aus Diu[†]onense
[BK 260 Abschnitt D c. 12]
hugo Gozso Niuilungus missi in niuerniso , Altiodriso , Aualiso  
Haec memorabilia capitula quae secuntur dedit missis suis domnus Karolus anno dominicae Incarnationis DCCCLIIII in mense Iuino [!] quando apud Attiniacum133* cum fratre suo hlothario fuit Locutus , vt illa vnusquisque missus in suo missatico per regnum illius exequi procuret  
I  
[BK 261 Abschnitt A c. 1]
De missis pro Latronibus scilicet vt addantur et suppleantur missi qui illa peragant quae in Capitulis continentur , quas supra in syluaco illum edidisse praescripsimus ·  
133*
korr. aus attiniacum
II  
[BK 261 Abschnitt A c. 2]
De maritima custodia vt secundum consuetudinem vigilanter disponeretur  
III  
[BK 261 Abschnitt A c. 3]
De viis per aquas videlicet vt vbi nouiter clausae erant aperirentur , sicut antiquitus fuerunt apertae  
IIII ·  
[BK 261 Abschnitt A c. 4]
De pontibus restaurandis videlicet vt secundum capitularia aui et patris sui vbi antiquitus fuerunt , refici autem ab his qui honores tenent , de quibus ante pontes facti vel restaurati fuerunt  
V  
[BK 261 Abschnitt A c. 5]
De nauibus quae vadunt sub pontibus videlicet , vt inde teloneum non exigatur · [fol. 28v]  
VI ·  
[BK 261 Abschnitt A c. 6]
De aduenis quos affligunt ministri rei publicae , scilicet vt qui ab illis134* quos nortmanni vel brittones135* afflixerunt , Et ideo mendicando in istud regnum venerunt , vel qui propter afflictionem aquitanicam huc venerunt , censum vel operationes exegerunt hoc cum sua Lege illis emendet , et qui deinceps hoc facere praesumpserit , simul cum emendatione dominicum bannum componat ·  
134*
s korr. (?)
135*
b korr. (?)
VII  
[BK 261 Abschnitt A c. 7]
DE Latronibus qui nunc nihil mali136* faciunt et quod iam137* diu fecerunt emendatum habent , et nullus modo super eos reclamat , videlicet vt propter hoc modo non puniantur ·  
136*
li korr. (?)
137*
korr. aus tam
VIII ·  
[BK 261 Abschnitt A c. 8]
DE hominibus qui in banno et in poenitentia missi sunt , et peius semper faciunt , scilicet vt a missis capiantur et constringantur  
VIIII ·  
[BK 261 Abschnitt A c. 9]
De monetis et falsariis fabris videlicet vt diligenter inquirantur et emendentur ·  
X ·  
[BK 261 Abschnitt A c. 10]
De rebus Ecclesiarum in alodum datis , videlicet vt a missis inquirantur et describantur et regi renuntietur  
XI ·  
[BK 261 Abschnitt A c. 11]
De monasteriis circumeundis id est vt sicut ordinatum fuit , ita missi exequi procurent ·  
XII  
[BK 261 Abschnitt A c. 12]
De hominibus qui iterum a nouo138* raptos faciunt vt a missis comprehendantur et constringantur et ad regum presentiam deducantur ·  
138*
Das Wort ist unterstrichen und am linken Seitenrand steht die Notiz: ita v c.
XIII ·  
[BK 261 Abschnitt A c. 13]
De fidelitate regi promittenda id est omnes per regnum illius Franci fidelitatem illi promittant et qui dicunt se illam promisisse aut certis testibus hoc approbent aut iurent se illam ante iurasse , aut illam ipsam fidelitatem promittant  
Sacramentum autem fidelitatis tale est ·  
[BK 261 Abschnitt B]
Ego ille139* karolo hludouuici et iudithtae filio ab ista die inante fidelis ero secundum meum sauirum sicut Francus140* homo per rectum esse debet suo regi sic me Deus adiuuet et istae reliquiae ·  
139*
gek. ill
140*
korr. aus francus
Anno incarnationis domini octingentesimo141* quinquagesimo quarto V · Nonas iulii in mallo Remis isti iurauerunt , quod [fol. 29r] iuratam habuissent fidelitatem [fol. 29ra]  
141*
e2 korr. (?)
[BK 261 Abschnitt C]
Isti iurauerunt antiquitus  
[BK 261 Abschnitt C]
Teudacrus Amalricus Rotboldus Amalbertus Dodo Vuigboldus Berulfus Vuala Rotmundus Gislulfus Haimiricus Teutbaldus Drogo Teodericus Pbroinus142* Rodoinus Gislinus Gulfridus Haimuinus Vuandrebertus Berecarius143* Angelinus [fol. 29rb] Herilo Heirbertus Airardus Gotlandus Hilpricus Gerlegius Amalgisus144* , heico Amalricus maior de buxido , Ado Meinardus Ottradus decanus Guntbertus decanus Heruuuincus decanus Ozias Ailus Teudaldus Teodolder decanus Bertricus Rothaus Ingobertus Amblinus decanus Gozselmus decanus [fol. 29rc]  
[BK 261 Abschnitt C]
Isti iurauerunt fidelitatem  
[BK 261 Abschnitt C]
Goderamnus Dodilo Sigebertus fidentius Ermenulfus Teutgriminus Vuicboldus Crinengaudus145* Vulfarius Flodoinus Anglebertus Cinmenulfus Sicbertus decanus Hecto Isaac Gislardus Alaricus Gerardus Madergaudus decanus [fol. 29r]  
142*
korr. aus [†]broinus
143*
korr. aus Br
144*
korr. aus [†]gisus
145*
korr. aus Crinemgaudus
Hae sunt Annuntiationes quas hlotharius et karolus apud Leudicam146* annuntiauerunt anno DCCCLIIII  
HLOTHARIVS Serenus Imperator [fol. 29v]  
[BK 207 Abschnitt A c. 1]
Scire volumus vestrum omnium fidelitatem quia frequenter praesenti anno dilectissimum fratrem nostrum hludouuicum inuitauimus vt commune colloquium cum fidelibus nostris haberemus , atque cum illis de domini voluntate quantum ipse inspirare vellet , ac de sanctae Dei Ecclesiae vtilitate , nostroque ac nostrorum communi profecto honore et necessitate tractaremus et ordinaremus · Sed quia praedictus frater noster actenus sicut optaueramus quibusdam impedientibus causis venire distulit , nos illud omittere volumus quin vtiliter nos coniungeremus  
146*
Das Wort ist unterstrichen und am linken Seitenrand steht: liege.
II  
[BK 207 Abschnitt A c. 2]
Nunc volumus nos certos reddere de nostra coniunctione quia Christo propitio secundum deum ad salutem sanctae dei Ecclesiae , nostramque ac vestram communem vtilitatem et necessitatem indissolubiliter corde et opere coniungere nos volumus vt vnum simus in Christo , et vos vnum sitis nobiscum  
III  
[BK 207 Abschnitt A c. 3]
Sapiatis quia legem qualem antecessores nostri hoc147* est pater et auus noster vestris antecessoribus concesserunt et seruauerunt nos similiter vobis perdonamus , et inuiolabiliter atque incorrupte et praesentibus et futuris temporibus per omnia volumus obseruare ·  
147*
c korr. (?)
Karolus gloriosissimus Rex  
I ·  
[BK 207 Abschnitt B c. 1]
Hanc148* siquidem coniunctionem facere idcirco vsque nunc distulimus , quia volumus vt supradictus frater noster nobiscum pariter conueniens in eadem coniunctione se nobis associaret · Sed quia ille aliquibus impedimentis praepeditus venire omisit , nos audita perturbatione quam filius eius facere conatur consociare nos voluimus Sciatis ergo quoniam et in prosperis et in aduersis simul erimus nec poterit nos deo adiuuante [fol. 30r] vllum offendiculum ab ea caritate separare , qua fraternis vinculis astricti sumus , sed vbicunque alterno solatio149* et adiutorio indiguerimus quantum dominus permiserit150* in inuicem supportari et sustentari cupimus , atque contra omnem terrenum inimicum auxilium in alterutrum ferre volumus ·  
148*
c korr. (?)
149*
folgt getilgtes et
150*
folgt getilgtes in in
II  
[BK 207 Abschnitt B c. 2]
Si autem isdem frater noster sicut optamus et ei mandamus hoc agere distulerit , nos ita coniuncti sumus vt vnus alteri tale praebeat solatium et adiutorium , quatenus vbicunque necesse fuerit amodo et deinceps sicut praemisimus vnusquisque regnum sibi diuinitus commissum quiete obtinere possit , et si aliquis pari suo superstes extiterit , ipse qui remanserit nepotes suos vna cum regno patris sub tuitione et defensione habeat vt contra aduersantium machinationes auxiliante deo ita muniti existant , qualiter quieto ordine regnum patris obtinere valeant  
III  
[BK 207 Abschnitt B c. 3]
Certissime igitur deuotionem vestram scire cupimus quia veraciter nos recognoscimus in multis deum offendisse , animosque vestros negligenter molestasse · Quae videlicet cuncta ita fauente christo pro viribus emendare voti habemus , vt et deum placare et vestrae deuotioni satisfacere possimus ·  
[BK 207 Abschnitt B c. 3]
De quibus omnibus certiores vos reddere curabimus cum pluriores nostri fideles conuenerint , aut cum praefatus frater noster vt ei mandauimus venerit si tamen venire voluerit , quomodocunque vobis amabilius erit , ita ut veraciter cognoscatis promissionem nostram omnimodis attendere et plenissime nos obseruare velle · [fol. 30v]  
IIII  
[BK 207 Abschnitt B c. 4]
Illud praeterea in commune vestra et omnium comperiat , sollertia , quia ideo vobis in hoc sacro Loco haec sollicite denuntiare voluimus , vt noueritis cuncta quae dicimus domino fauente sanctisque eius suffragantibus in quorum praesentia denuntiantur inuiolabiliter obseruaturos nos esse ·  
Hoc est sacramentum quod sibi tres Fratres francorum Reges151* mutuo iurauerunt  
[BK 207 Abschnitt C]
Ab hodierna die et deinceps si hludouuicus152* frater noster illud sacramentum quod contra nos iuratum habet infregerit aut infringit , aut filii eius ad talem partem regni quam tu a contra153* eum acceptam habes ,154* in quantum dominus posse dederit , et contra ipsum et contra filios eius ac omnes qui eam tibi auferre voluerint absque iusta et rationabili occasione , si tu expetieris adiutorium155* tibi defensionis praestabo · Si autem ego te superuixero , filiis tuis talem partem regni quam tu contra me et meum fratrem acceptam habes non auferam , sed consentiam , et si ipsi vel fideles illorum expetierint defensionis adiutorium contra ipsum fratrem nostrum et filios eius ac omnes vt eam tenere possint adiutorium in quantum potuero praestabo , si tu aut filii tui id ipsum adiutorium mihi praestaueritis , et a156* nobis vos non dissociaueritis  
151*
Die Wörter francorum Reges sind unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: hoc cap. abest a bellouacens.
152*
korr. aus L
153*
Die Wörter quam tu a contra sind unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: ita v. c.
154*
folgt getilgtes in
155*
folgt getilgtes d
156*
folgt getilgtes nobis, das selbst wiederum aus vobis korrigiert wurde
Hoc157* est consilium quod Episcopi et ceteri fideles domni karoli apud bonoilum communiter illi dederunt Anno incarnationis158* domini DCCCLVI · in mense Augusto ·  
[BK 295]
Increpatio quam in Epistola domni apostolici uobiscum et cum aliis fidelibus vestris audiuimus , seuerissime [fol. 31r] nos tangeret , si nos aliter non egissemus quam idem domnus Apostolicus nos egisse secundum quod ipse audierat cum magna auctoritate mandauit · Nam quia nos in isto facto vnde nos specialiter redarguit , consentientes non fuimus et vos ac fideles vestros quos inde ammonere conuenit et verbis et scriptis sicut ipsi scitis et manentia scripta testantur frequenter et salubriter commonuimus , vt quod contra salutem et auctoritatem factum erat emendaretur , et ne deinceps committeretur omnimodis caueretur ·  
[BK 295]
Damnabiliter ista increpatione non tangimur , sed et nunc nostris monitis illius monita coniungentes159* , et illius monita subiungentes hortamur vt statum monasteriorum in regno nostro consistentium aliter quam debeat et deceat peruersum ac confusum quanto citius et melius ac possibilius atque rationabilius potueritis restituere et corrigere studeatis , et non solum hoc vos et commissos vobis in regno vestro160* agere commonemus , verum Etiam monemus , hortamur et praecamur vt capitula quae vos ipse cum fidelibus vestris in colonia villa161* manu propria confirmastis , sed et ea quae in beluaco162* ciuitate Episcopis tradentibus sub conditione notissima suscepistis , illa quoque quae cum fratribus vestris secus Teudonis villam in Loco qui dicitur iudicium approbastis , illaque quae in verno163* palatio synodaliter prolata suscepistis , ea etiam quae in Sparnaco164* de Episcopalibus capitulis cum illustribus viris et sapientibus baronibus vestris obseruanda delegistis , sed et illa quae cum fratribus vestris apud Marsnam propria165* confirmastis , verum et illa quae in synodo suessonica166* cui vestram praesentiam exhibere dignati fuistis acceptastis , necnon et illa quae in siluaco167* decreuistis cum his quae in Leodico168* cum fratre vestro hlothario annuntiastis diligenter et frequenter ad memoriam reducatis ac relegatis , et quae in regno vestro contra illa acta sunt , contraque [fol. 31v] diuinam et salubrem auctoritatem , quam progenitores et praedecessores vestri directo ordine tenuerunt et obseruauerunt perpetrata sunt , quantotius ratio et possibilitas permittit corrigere procuretis et ne de cetero a quocunque contra haec169* agantur , communiter omnes cooperante domino caueamus , et si quid contra haec actum fuerit , statim vt citius fieri potuerit aequitate et ratione ac possibilitate dictante absque dolo cum recta intentione et Lege ac auctoritate competente vnicuique ordini corrigatur , et ne leue cuiquam videatur quod deo teste ac mediante manu propria confirmatum , et sponsione tantae veritatis quae deus est assertione prolatum est , discat ex confirmationis cautione in terris , et ex baptismatis ac ceterarum obseruationum confirmatione in celis quantis nexibus quisque teneatur obstrictus , omnesque quod diuino spiritu ducitur communiter audiamus , Nisi conuersi fueritis gladium suum vibrabit , arcum suum tetendit et parauit illud , et in eo parauit vasa mortis · De quibus vos omnes ad se et ad mandatorum suorum obseruationem conuersos , et in obseruatione eorundem permanentes eripiat iesus Christus dominus noster cui est honor et gloria potestas et imperium per omnia secula seculorum · Amen170* ·  
157*
Am linken Seitenrand steht die Glosse: ... in Bell. c.
158*
gek. incarnat
159*
korr. aus con[†]
160*
t korr. (?)
161*
Die Wörter in colonia villa sind unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: s. fol. 1.
162*
Die Wörter in beluaco sind unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: s. fol 10.
163*
Die Wörter quae in verno sind unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: s. fol. 7.
164*
Das Wort ist unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: Capitularium editarum pag. 415.
165*
Die Wörter apud Marsnam propria sind unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: s. fol 13 vel (Zahl getilgt, wohl 19) 15.
166*
Das Wort ist unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: s. 17. et T. 3. concil pag. 469.
167*
Die Wörter in siluaco sind unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: s. (getilgtes Wort, beginnt mit c) fol 22.
168*
Das Wort ist unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: s. fol. 26.
169*
ae korr. (?)
170*
korr. aus amen
Haec quae sequuntur capitula misit dominus Rex karolus ad francos et Aquitanos qui ab eo disciuerant anno incarnationis171* dominicae DCCCLVI · nonis172* · iulii de palatio Carisiaco per missos suos ad Alardum173* abbatem , Rodulfum , Richuinum · AdAlgarum174* et Berengarium  
I ·  
[BK 262 c. 1]
Mandat vobis noster senior quia suus auunculus Rhudolfus175* illi de vestra fidelitate nuntiauit , et quod illum praecastis vt ad vos suos denominatos fideles in sua mercede transmitteret , et vos illi per illos vestram necessitatem et voluntatem mandare volebatis , et si aliquid factum habebatis quod necessitas fuisset , emendare voluntarie per illorum consilium emendabant , et quod vobis [fol. 32r] consilium176* donauerint , ad nostri senioris fidelitatem et vestram saluationem voluntarie feceretis  
171*
gek. incarnat
172*
gek. non
173*
korr. aus Allardum
174*
korr. aus Ad Algarum
175*
korr. aus Rhuodolfus
176*
n korr. (?)
II  
[BK 262 c. 2]
Et mandat vobis noster senior quia placet ei quod illi suus auunculus de vestra fidelitate et bona voluntate nuntiauit et secundum vestram depraecationem transmittit nos sicut praecastis ad vos , et mandat vobis , quia si aliquis de nobis se reclamat quod iniuste alicui de vobis fecit et ad rectam rationem et iustum iudicium venire non potuit , aut per insidias aliquas , aut ipse senior noster , aut aliquis ad illum aliquem de vobis comprehendere voluit et propter hoc ad tempus aliquis de vobis ab illius praesentia et ab illius seruitio se substraxit , quia omnis quicunque de vobis ad rectam rationem ad illum et ante suos fideles venire voluerit177* , hoc ei concedit , et si iuste et rationabiliter inuentum fuerit quod rectam rationem contra eum aliquis de vobis habuerit , cum consilio fidelium suorum hoc voluntarie emendabit , et si inuentum fuerit quod illam causam vnde aliquis de vobis conquirere voluerit per rationem fecerit , volet , vt sicut per rationem fecit , ita facta per rationem permaneat  
177*
l korr. (?)
III ·  
[BK 262 c. 3]
Mandat vobis , vt si aliquis de vobis rectam rationem ad illum et ante suos fideles praecauerit , et inde in rectam rationem venerit et iuste et rationabiliter inuentum fuerit quod rectam rationem aliquis de vobis non habeat , et ipsa recta ratio illum conuicerit quia si se concrediderit et humiliauerit et emendare voluerit , quia in ipsa emendatione permanere voluerit , quia sicut cum suis fidelibus rationabiliter inuenerit , vt rationabilem misericordiam faciat voluntarie paratus est facere  
IIII  
[BK 262 c. 4]
Mandat vobis quia si aliquis est de vobis qui non se confidit in sua conscientia vt rectam rationem praecare aut non valeat aut non audeat et se recognoscit et paenitet et misericordiam [fol. 32v] illius et indulgentiam petierit , quia illum tantum vt inante sicut debet se caueat , voluntarie vnicuique qui sic se recognoscit , misericordiam et indulgentiam donat  
V  
[BK 262 c. 5]
Mandat vobis , vt ne aliquis de illo inante dubitet , quia ipsam rectam rationem qui illam quaerit semper illi vult conseruare , et illam misericordiam quam modo illi concedit similiter illam semper vult conseruare , si ille aliam iterum causam non commiserit pro qua per rectam rationem iustum iudicium debeat sustinere  
VI  
[BK 262 c. 6]
Mandat vobis quia si aliquis de vobis talis est , qui dicat quia pro paupertate et necessitate quia multos dies in illius seruitio misit , et omnia quae habuit dispendit ad talem coniunctionem vt aliquid impetraret quod per seruitium impetrare non potuit se coniunxit , quia si hoc nostro seniori ante suos fideles demonstrare potuerit , et hoc si verum inuentum fuerit quod senioris nostri culpa fuerit quod per necessitatem aliquis de vobis rationabiliter de seruitio illius se tali modo substraxerit quia senior noster hoc voluntarie recognoscit , et cum consilio de suis fidelibus hoc quam citius et rationabilius potuerit emendabit ·  
VII  
[BK 262 c. 7]
Mandat vobis , quia si aliquis de vobis dixerit quod hoc quod fecit non pro sua infidelitate , neque pro sua deshonorantia [!] fecit , et timet aliquis de vobis quod noster senior alicui de vobis reputarem ante debeat , hoc factum , aut pro sua infidelitate aut pro sua desingnorantia [!] , et propter hoc iam vltra ad illum non debeat consilium acaptare , quia qualiscunque de vobis tali modo in isto facto commisculatus est , si inante sit fidelis et obediens et adiutor ad suum regnum et debitum honorem continendum fuerit sicut per rectum178* homo suo regi et suo seniori esse debet , quia nulli de ista causa commisit et suum seruitium quod illi et ante fecit , et adhuc deo iuuante faciet , debite et rationabiliter vult illi mereri · [fol. 33r]  
[BK 262 c. 7]
Si autem aliquis illi aut alicui iniuste abstulit , Lex hoc sicut consuetudo et rectum pacificabit  
178*
e korr. (?)
VIII  
[BK 262 c. 8]
Et sciatis quia senior noster sicut subinde voluit deo gratias nunc ad bonum effectum perduxit , et rogauit fideles suos vt sine vlla mala suspicione de illius iracundia aut animi commotione communiter quaerant et inueniant atque describant hoc quod ille secundum suum ministerium facere debet et quae facere illum non condeceant , et vbicunque inuentum fuerit quod fecit quod facere non debuit paratus est , vt cum Dei adiutorio et fidelium suorum consilio hoc quam citius cum ratione et cum possibilitate emendare potuerit emendet et inante corrigat et correcta custodiat , et quod facere debuit quod ad salutem et honestatem illius pertinuit et aliquid minus fecit , hoc cum Dei adiutorio et fidelium suorum consilio et auxilio facere quam citius cum ratione et possibilitate potuerit faciat ·  
VIIII  
[BK 262 c. 9]
Et similiter vult vt nos quaeramus et inueniamus et describamus · quid et qualiter nobis fidelibus suis in vnoquoque179* ordine180* contra illum conueniat facere , et quid non conueniat facere , vt illae quae conueniunt faciamus , et illa quae non conueniunt caueamus , Et vbicunque in retro aliquid a nobis suis fidelibus181* in quocunque ordine facta sunt quae non condeceant , cum Dei et illius auxilio et nostro communi consilio quam citius cum ratione et possibilitate emendare potuerimus emendemus , et inante corrigamus , et correcta custodiamus ·  
179*
korr. aus quocunque
180*
folgt getilgtes facta sunt
181*
folgt getilgtes suis
X  
[BK 262 c. 10]
Et sciatis quia sic est adunatus cum omnibus suis fidelibus in omni ordine et statu , et nos omnes sui fideles , vt si ille iuxta humanam fragilitatem aliquid contra talem pactum fecerit , illum honeste et cum reuerentia sicut seniorem decet ammonemus , vt ille hoc corrigat et emendet , et [fol. 33v] et vnicuique in suo ordine debitam Legem conseruet , et si aliquis de nobis in quocunque ordine contra istum pactum incontra illum fecerit , si talis est vt ille inde eum ammonere voleat vt182* emendet faciat , et si talis est causa vt inde illum familiariter non debeat ammonere et ante suos pares illum in rectam rationem incitat , et ille qui debitum pactum et rectam Legem , et debitam seniori reuerentiam non vult exhibere et obseruare iustum iustitiae iudicium sustineat et si sustinere non voluerit , et contumax et rebellis extiterit et conuerti non potuerit , a nostra omnium183* societate et regno ab omnibus expellatur , et si senior noster Legem vnicuique debitam et a se et a suis antecessoribus nobis et nostris antecessoribus perdonatam , per rectam rationem vel misericordiam competentem vnicuique in suo ordine conseruare non voluerit , et ammonitus a suis fidelibus suam intentionem non voluerit · Sciatis quia sic est ille nobiscum et nos cum illo adunati , et sic sumus omnes per illius voluntatem et consensum confirmati Episcopi atque abbates cum Laicis , et Laici cum viris Ecclesiasticis , vt nullus suum parem dimittat , vt contra suam Legem et rectam rationem et iustum iudicium etiamsi voluerit quod absit rex noster alicui facere non possit ·  
182*
korr. aus [†]
183*
folgt getilgtes salute
XI ·  
[BK 262 c. 11]
Et Sciatis quia ad hoc quaerendum et inueniendum et184* statuendum atque confirmandum cum nostro et caeterorum fidelium suorum consensu habet noster senior constitutum Locum Vermeriam palatium et tempus ac diem XIIII kalendas185* Augusti , et habet ex nomine descriptos fideles suos per quorum tractatum ista causa deo adiuuante ad perfectionem perueniat , et habet [fol. 34r] VII · kalendas186* Augusti ad ipsum palatium Vermeriam · generaliter187* omnes fideles suos conuocatos vt omnibus suam voluntatem et perdonationem , et nostram qui fideles illius sumus deuotionem accognitet188* , vt ista conuenie[..]ia quam teste deo confirmabimus inante diebus vitae suae ac diebus vitae nostrae conseruetur et ipse suis successoribus contra successores nostros , et nos nostris successoribus suis successoribus conseruandam in Dei nomine relinquamus  
184*
korr. aus [†]
185*
gek. kl
186*
gek. kl
187*
er korr. (?)
188*
Das Wort ist unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: ita v. c.
XII  
[BK 262 c. 12]
Et sciatis quia vult senior noster et nos ac ceteri fideles illius vt si vos qui illius fideles et consiliarii esse debetis volueritis sicut vobis diximus ad illius praesentiam et fidelitatem , atque seruitium venire , et nobiscum in ista societate esse , quia et ipse et nos quae voluntarie volemus , vt cum nobis hoc et quaeratis et inueniatis , et statuatis et confirmetis atque conseruetis et nos cum vobis similiter et vobis aliis omnibus sicut et nobis debitam Legem et rectam rationem dehinc inante sicut rectum est , vult conseruare , sicut sui antecessores qui hoc melius et rationabilius fecerunt nostris et vestris antecessoribus in omni ordine conseruauerunt ·  
XIII  
[BK 262 c. 13]
Et mandat vobis noster senior , quia si aliquis de vobis talis est cui suus senioratus non placet et illi simulat , vt ad alium seniorem melius quam ad illum acaptare possit , veniat ad illum , et ipse tranquillo et pacifico animo donat illi commeatum tantum vt ipsi et in suo regno vel suis fidelibus aliquod damnum , aut aliquam marritionem non faciat , et quod Deus illi cupierit et ad alium seniorem acaptare189* potuerit , pacifice habeat ·  
189*
Das Wort ist unterstrichen und am linken Seitenrand wurde vermerkt: ita , v c ... inde a chapter.
XIIII  
[BK 262 c. 14]
Et si aliquis fuerit de vobis qui voleat dicere quia non credit senioris nostri fidem , et suspectus sit de sua perditione et propter hoc non audeat ambulare ad illum , nos nobis damus Dei et nostri senioris karoli fidem et de suis Episcopis et fidelibus clericis fidem quia quantum Deus vos saluauerit , et vos ipsos [fol. 34v] saluaueritis190* sani ambuletis et sani cum illo sitis et sanus sit vobiscum ille sicut debet non cum venerit retornetis ; tantum vt pacifice et sine191* seditione ambuletis , et suos fideles non sollicitetis ·  
190*
korr. aus seruaueritis
191*
sine von anderer Hand mit Einfügungszeichen ergänzt
XV ·  
[BK 262 c. 15]
Et si adhuc dubitatis , et aliam firmitatem quaeritis , tantum vt contra rationem non quaeratis , si ad illum sicut diximus ambulare vultis etiam et ad hoc parati sumus vt faciamus quia certi sumus , quia omnia cum securitate facere possumus ·  
Anno Domini DCCCLVI ·192*  
192*
Danach folgt eine Notiz von der Hand des Benutzers: Sequitur in Bellouacens. Cod. Ista capitula misit rex de Basiu ad Ahadabrannum Et Bettonem ... quae ex illo cod. repetenda sunt.