Capitularia - Edition der fränkischen Herrschererlasse

Paris, Bibliothèque nationale de France, Lat. 12755

Beschreibung der Handschrift nach Trump

Aufbewahrungsort
Paris
Bibliothèque nationale de France
Lat. 12755
Sigle: P62
Digitalisat verfügbar bei Gallica
Entstehung und Überlieferung
Entstehung:

17. Jh., Frankreich

Äußere Beschreibung
Material: Papier
Umfang: 682 gezählte Seiten
Zeilen: 25
Spalten: 1
Schrift: Kursive
Inhalte
Anmerkung:
Die Handschrift enthält die Antiquitatum in dioecesi Pictaviensi Benedictinarum pars prima von Claude Estiennot de la Serrée. Als Teil dieser umfangreichen Sammlung erscheinen:
  • 436-437
    Capitulare de monasterio S. Crucis Pictavensi: Ex manuscripto Volumine Coenobii Sanctae Crucis cui titulus est Testamentum Sanctae Radegundis. Capitulare de monasterio Sanctae Crucis quod est situm - per se iustitiam faciat et accipiat (MGH Capit. 1, Nr. 149, S. 302 Z. 16-36).

  • 438-439
    Capitulare de monasterio S. Crucis Pictavensi: Ex Cartario Sanctae Crucis. Capitulare de monasterio sanctae Crucis quod est situm - cuiuscumque petitionem multiplicetur (MGH Capit. 1, Nr. 149, S. 302 Z. 16-33).

Bibliographie


Transkription

Editorische Vorbemerkung zur Transkription

Transkriptionsvorlage: Gutes Farbdigitalisat bei Gallica.

Schreiber

Der Schreiber, Claude Estiennot de la Serrée, schreibt eine gut lesbare Kursive.

Gliederungsmerkmale

Die erste Kopie von BK 149 wurde laut einem einleitenden Hinweis aus einer Handschrift bzw. einem Rotulus (volumen) des Klosters Sainte-Croix in Poitiers kopiert, der mit Testamentum Sanctae Radegundis betitelt war. Nach der Inscriptio folgt der Text des Kapitulars in der Reihenfolge cc. 1-3, 5-7, 4, 8. Die zweite Kopie leitet ein Hinweis darauf ein, dass die Vorlage aus dem Archiv des Klosters Sainte-Croix stammt. Es folgt eine gekürzte Fassung des Kapitulars in der Reihenfolge Inscriptio und cc. 7, 2, 1, 4, 6.

Die erste Kopie wird von I bis VII nummeriert, wobei cc. 5-6 beide die Kapitelnummer IIII bzw. IV erhalten haben. C. 1 wurde nachträglich ergänzt; wahrscheinlich, nachdem die ursprünglich als I-IV gezählten Kapitel 2-3 sowie 5-6 bereits kopiert waren, denn die Zählung wurde bis c. IIII rückwirkend jeweils um eins erhöht, während die Kapitelzählung IV unkorrigiert stehenblieb. Die Zählung von c. V scheint nachgetragen worden zu sein. Ab c. VI wurde die Kopie aber bereits in der revidierten Zählweise fortgeführt. Offenbar hat Estiennot, während er die Kopie anfertigte, eine zweite Kopie damit verglichen, die dieselbe Kapitelreihenfolge wie die Kopie von Fonteneau (Poitiers Ms 512-1 Réserve précieuse Tome LVI-1) aufwies, worauf die nachträgliche Platzierung von c. 1 an die erste Stelle sowie Estiennots Randbemerkungen hinweisen (siehe unten).

Die zweite Kopie weist keine Kapitelzählung auf.

Benutzungsspuren

Die Verweise Estiennots bei c. II auf Position VII und bei c. VI auf Position IV einer weiteren von ihm verglichenen Kopie entspricht jeweils der Position des entsprechenden Kapitels in der Kopie von BK 149 von Fonteneau (Poitiers Ms 512-1 Réserve précieuse Tome LVI-1), wo auch c. 1 an erster Stelle steht. Es ist daher anzunehmen, dass Estiennot eine Vorlage benutzte, die mit c. 2 einsetzte und während des Abschreibens die Reihenfolge und Kapitelzählung dieser Vorlage auf diejenige der zweiten, von ihm verglichenen Kopie umstellte, die aus derselben Quelle wie die Kopie Fonteneaus schöpfte.

[Nicht transkribierter Text]
[p. 436] [1]
Ex manuscripto1* Volumine Coenobii2* Sanctae Crucis cui titulus est Testamentum Sanctae Radegundis ·  
Capitulare de monasterio Sanctae Crucis quod est situm intra pictauensem vrbem quod piissimus Imperator Lugdouicus fieri praecepit atque ut idem ab omnibus obseruaretur Glorioso filio suo Pipino commisit ·  
1*
gek. ms
2*
korr. aus S
I ·3*  
[BK 149 c. 1]
Vt a nemine praedictae Sanctimoniales4* opprimantur iniuste vel condemnentur · ab ipso domno Pipino rege prouideatur ·5*  
3*
I · ergänzt
5*
Vt a … prouideatur · ergänzt
4*
gek. SM
II6*  
[BK 149 c. 2]
Vt7* a nemine temporale seruitium exterius ullo modo quaeratur nisi quantum ab eis quaesiui8* postquam eas sub regali norma viuere constitui ˙  
6*
I2 ergänzt
7*
Am rechten Seitenrand der Hinweis: In al(ia) cop(ia) capit(ulum) istud est VII loco. Die VII wurde wohl aus V korrigiert.
8*
folgt getilgtes nisi quantum
III9* ·  
[BK 149 c. 3]
Similiter ut res monasterii quas modo habent non prius ab vllo aufferantur10* quam aut ante domnum Pipinum aut ante Comitem palatii illius perfecta ratio reddatur  
9*
I3 ergänzt
10*
u1 korr. (?)
IIII11*  
[BK 149 c. 5]
De Caeteris uero quaestionibus quas aut alii ab ipsis aut ipsi quaerunt ab aliis secundum Consuetudinem [p. 437] Ante comitem vel vicarios eius iustitias12* reddant et accipiant tantum ut iuste fiant ·  
11*
I4 ergänzt
12*
korr. aus r
IV ·  
[BK 149 c. 6]
Vt omnino caueatur ne vltra centenarium numerum congregatio illa per cuiuscumque petitionem multiplicetur ·  
V13*  
[BK 149 c. 7]
Vt omnino prouideatur ne Clericorum numerus · plus quam XXX · augeatur et ipsi per omnia ad dictam congregationem sanctae Crucis honeste et perfecte obedientes sint atque subiecti : sin autem , liber discedat colonus autem uel seruus ad naturale seruitium uelit nolit redeat ·  
13*
V ergänzt
VI ·  
[BK 149 c. 4]
Vt14* Temporale seruitium15* in opere faemineo ab eis ad partem dominicam nullatenus16* quaeratur quia si hoc fieri caeperit omnino ordo regularis stare non poterit ·  
14*
Am linken Seitenrand der Hinweis: In al(ia) cop(ia) IVo loco ponitur.
15*
i1 korr. (?)
16*
l1 korr. (?)
VII ·  
[BK 149 c. 8]
Item si quando necesse fuerit per iussionem domni Pipini regis Ramnulfum specialiter missum habeant quando uero necesse non fuerit aduocatus eorum per se iustitiam faciat et accipiat ·  
Reperiuntur in alio manuscripto17* codice18* alia item et alio ordine scripta prout sequitur · [p. 438]  
17*
gek. ms
18*
gek. cod
Ex Cartario Sanctae Crucis ·  
Capitulare19* de monasterio sanctae Crucis quod est situm intra Pictauensem20* vrbem quod piissimus Imperator hludouicus fieri praecepit atque ut idem ab omnibus obseruaretur Glorioso filio suo Pipino commisit  
19*
Am rechten Seitenrand der Hinweis: ex m(anu)s(cripto) cod(ice) S(anc)tae Crucis.
20*
c korr. (?)
[BK 149 c. 7]
Vt omnino prouideatur ne clericorum numerus plus quam XXX augeatur et ipsi per omnia ad ipsam congregationem Sanctae Crucis honeste et perfecte obedientes21* atque subiecti sint · Sin autem liber , discedat ; Colonus autem uel seruus ad naturale seruitium uelit nolit redeat ·  
21*
e1 korr. (?)
[BK 149 c. 2]
Vt a nemine temporale seruitium exterius ullo modo quaeratur nisi quantum ab eis quaesiui postquam eas sub regali norma viuere constitui  
[BK 149 c. 1]
Vt a nemine praedictae sanctimoniales opprimantur iniuste vel condempnentur ab ipso Domno Pipino rege prouideatur [p. 439]  
[BK 149 c. 4]
Vt temporale seruitium in opere faemineo ab eis ad partem dominicam nullatenus quaeratur quia si hoc fieri caeperit omnino ordo regularis Stare non poterit  
[BK 149 c. 6]
Vt omnino Caueatur ne ultra centenarium numerum congregatio illa per cuiuscumque petitionem multiplicetur22* ·  
22*
u1 korr. (?)